با تاثر بسیار، انسان فرهنگ پروری را از دست دادیم که نوباوگان سه نسل بهره‌ی فراوان از او ُبردند. فریدون قراچورلوی اقدم آموزگاری بود روشنگر و با دانش که شاگردانش را هم «ز گهواره تا گور دانش بجوی» یاد می‌داد و هم به آنها ‌می‌آموخت تا در شناخت جهان خود بکوشند و چونان نیروی برسازی آزادی، صلح و عدالت اجتماعی عمل کنند. دنیایی که از آن هرگونه تبعیض رخت بربندد و انسان دوست انسان باشد. او در طول عمر درازش یک دم نیز از تکرار اینکه جهالت در جامعه نقطه قوت و اتکای زورگویان و غارتگران است باز نماند. از اینرو هم بود که پرشمار دوستدارانش را تشویق به معلم شدن و درس آموزی به کودکان و مخصوصاً در مناطق روستایی و محروم ‌می‌نمود.

قراچورلوی فرهیخته زاده تبریز در سال ۱۳۱۲ بود. برهه‌ای از کودکی را در دوره‌ی حکومت فرقه آذربایجان گذراند و نوجوانی‌اش نیز در بحبوحه‌ی جنبش ملی و اجتماعی دهه‌ی بیست گذشت. او نه فقط تعلق به حلقه معروف دانشسرایی های تبریز مرکب از زنده یادان صمد بهرنگی، بهروز دهقانی، کاظم سعادتی، غلامحسین فرنود و نیز عزیز همچنان زنده و آفریننده‌ رحیم رئیس نیا داشت، بلکه به اعتبار سن و سالش برای این حلقه پیش کسوت به شمار می‌رفت. آموزگاری مردمی در ترغیب دانش آموزان به ستم ستیزی و فرهنگ پروری، که عمرش به مطالعه و تشویق به مطالعه طی شد. او از نوادگان اصیل «منور الفکر»های مشروطه در آذربایجان بود و در همانحال پدری چپ مشرب برای فرزندان بسیاری که آنها را راهنمای مبارزه در راه عدالت اجتماعی شد و پشتوانه‌ای فرهنگی برای جنبش فدایی خلق.

قراچورلوی که دوستدارانش او را به نشانه‌ی ادای تکریم فریدون خان می نامیدند، آموزگار مبارزی بود که دانش مبارزاتی تعلیم می‌داد و شاگردانش را به متشکل شدن در حلقات مطالعه و روشنگری فرا می خواند. خود نیز چنین بود و الگو که با نوع زندگی برگزیده‌اش، مایه گذاری در این راه را آزمونی سرفرازانه داد. وی تاوان مبارزه با دیکتاتوری و استثمار و تبعیض را به جان خرید و هیچگاه هم از مرارت های راه برگزین خویش چون کشیدن بار زندان به مدت سه سال، اخراج از شغل معلمی که همه‌ی معنی زندگی‌اش بود و تحمل مهاجرت اجباری از زادگاهی که به زبان و فرهنگ آن عشق می‌ورزید، لب به گلایه نگشود. وی همه‌ی این مسیر سخت و پر تلاطم را با خواندن «بایاتی»ها (دو بیتی‌ها) و بازپروری فولکلور آذربایجانی به تصویر می‌نشاند تا در اطرافیان خویش جذبه‌ی پرستش برابری برانگیزد و آنان را به زیبا سازی زندگی برانگیزاند.

با درگذشت فریدون خان قراچورلوی اقدم جامعه‌ی فرهنگی ایران و خطه‌ی فرهنگ‌پرور آذربایجان، یکی از خدمتگزاران خود را از دست داد. اما این نیز است که قراچورلو با ۹۲ سال زیست پربار در حالی با هستی وداع گفت و رفت که در زنده بودنش همیشه آفرینش داشت و همواره انسانیت پروراند و یادگاران بسیار از خود برجای گذاشت. نام او بر صفحه‌ی روزگار خواهد ماند و از خاطره‌اش بارها یاد خواهد شد. مرگ این انسان شریف ضایعه‌ا‌ی است فرهنگی و اندوه از دست دادن وی برای انبوهه‌ای از مردمان دریغ ماندگار دارد. من این درگذشت را به هر بازمانده‌ی او اعم از خانواده‌ی دور و نزدیک تا پرشمار دانش آموخته‌ی درس استاد قراچورلوی تسلیت گفته و یاد بزرگش را گرامی می‌دارم.

بهزاد کریمی ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ برابر با ۵ ژوئن ۲۰۲۵