با برگزاری نشست منطقه‌ای «تیانجین» بعلاوه رژه بزرگ نظامی روز چهارشنبه در پکن با حضور ولادیمیر پوتین و دیگر رهبران کشورهای غیرغربی، چینِ  به رهبری شی جین‌پینگ می‌کوشد خود را به‌عنوان رهبر یک «جبهه مقاومت» در برابر آمریکا‌ی ترامپ معرفی کند.

در ماه‌های اخیر چنین وا‌نمود می شد که همه چیز در اخبار و حتی در تحولات پرآشوب جهان، تنها به دونالد ترامپ ختم می‌شود. اما اینک چین بار دیگر به مرکز صحنه تجدید صف بندی قدرت های جهانی بازگشته است. دو رویداد این هفته در چین این واقعیت را به‌طور چشمگیر نشان می‌دهد، همراه با لحنی چالش‌برانگیز در برابر رئیس‌جمهور ایالات متحده که خود را حاکم جهان می‌پندارد. اشاره به چند چهره شاخص از فهرست شرکت‌کنندگان به‌خوبی گویای این امر است: ولادیمیر پوتین، مهمان ویژه‌ای که چهار روز را در چین می‌گذراند و در هر دو رویداد حضور دارد؛ نارندرا مودی نخست‌وزیر هند که سیاست‌های تعرفه‌ای سنگین ترامپ او را به سوی پکن سوق داده است؛ مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران که در میانه کشمکش هسته‌ای با غرب قرار دارد؛ کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی که به‌ندرت کشورش را ترک می‌کند؛ و حضور در ملاقات اول از دو رویداد توسط رجب طیب اردوغان ، رئیس‌جمهور ترکیه، عضو ناتو!

دو رویداد و پیام‌های آن‌ها

رویداد نخست، نشست دیروز و امروز سازمان همکاری شانگهای در تیانجین در نزدیکی پکن است؛ سازمانی امنیتی در سطح منطقه که چین و روسیه بانیان اصلی آن هستند. رویداد دوم، رژه بزرگ نظامی به مناسبت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم در چین خواهد بود.

پیام اصلی آن است که جهان لزوماً حول محور دونالد ترامپ نمی‌چرخد. پکن خود را -بی شک بنحوی اغراق‌آمیز- به‌عنوان رهبر جهان غیرغربی معرفی می‌کند. شی جین‌پینگ به‌خوبی از تاثیر رفتار خشن رئیس‌جمهور آمریکا در روابط بین‌المللی بهره می‌برد؛ جهانی که در آن نه دوست معنا دارد و نه دشمن، بلکه تنها منافع تعیین‌کننده است.

چین پیش از هر چیز خود را کشوری  از «جنوب جهانی» معرفی می‌کند، اصطلاحی تازه برای نامیدن جهان در حال توسعه، هرچند نقش اقتصادی‌ چین در نظام جهانی بسیار پررنگ شده است. بعلاوه پکن همچنین مدعی الگویی از «فضیلت» می شود  که به حاکمیت کشورها احترام می‌گذارد، البته در خارج از دریای چین جنوبی که آن را حیاط خلوت خود می‌داند. این الگو در تضاد با الگوی واشنگتن به نمایش گذاشته می‌شود.

پیام دیگر، نمایش قدرت است با تجسم رژه چهارشنبه در خیابان «صلح جاویدان» پکن، که نمادی از نوسازی ارتش آزادی‌بخش خلق خواهد بود. تبلیغات سنگین این مراسم بر «فداکاری» به‌جای «تسلیم» تأکید دارد؛ مخاطب این پیام نیز آشکار است.

آیا اکنون یک «بلوک چینی» وجود دارد؟

صحبت از «بلوک» به معنای دوران جنگ سرد و شوروی اغراق‌آمیز خواهد بود. این شیوه عمل پکن نیست. اما چهار روزی که رئیس‌جمهور روسیه در کنار شی جین‌پینگ می‌گذراند خلاف انتظار همیشگی تحلیلگران برای مشاهده نشانه‌های فاصله گرفتن پوتین از چین است. پوتین ماه گذشته ترامپ را در آلاسکا به بازی گرفت، اما اینک در کنار رهبر چین برای تماشای ارتشی حاضر شده که مستقیماً ایالات متحده را در آسیا به چالش می‌کشد.

حضور چشمگیر دیگر، حضور نخست‌وزیر هند است؛ کشوری که روابطی بسیار دشوار با چین دارد. ترامپ ظرف چند هفته، سی سال تلاش مستمر دیپلماسی آمریکا برای ایجاد اتحاد با هند را نابود کرد.

تعرفه‌های ۵۰ درصدی هنوز برای هندی‌ها باورنکردنی است. حضور نارندرا مودی در نشست تیانجین تغییر ائتلاف‌ها نیست، بلکه نشانه‌ای است از اینکه در جهان امروز هیچ‌چیز ثابت و قطعی نیست. این تحولات همه به سود شی جین‌پینگ تمام می‌شود که بی‌تردید باید از دونالد ترامپ تشکر کند!

پییر هاسکی
رئیس سازمان گزارشگران بدون مرز

دوشنبه ۱۰ شهریور ۱۴۰۴ – اول سپتامبر ۲۰۲۵
برگردان : نادر عصاره

متن فرانسوی  : 

https://www.radiofrance.fr/franceinter/podcasts/geopolitique/geopolitiq…