جنبش هایی اجتماعی و ترقیخواهانه، در روزها، هفته ها و ماه های اخیر مراکش، اندونزی، نپال و ماداگاسکار را فرا گرفته است. عاملین این جنبش ها، عمدتا نسل Z  در این کشورها هستند. نسل Z، متشکل از افرادی که عمدتاً بین اواسط دهه ۱۹۹۰ تا اوایل دهه ۲۰۱۰ متولد شده‌اند، جوانانی 13 تا 28 ساله هستند. جنبش این جوانان، از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵ به عنوان نیرویی مؤثر در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی جهان ظاهر شده‌است. این نسل در کشورهای مختلف با انگیزه‌های مشترک و تفاوت‌های محلی، جنبش‌هایی را شکل داده که خواسته‌های اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و سیاسی را در هم می‌آمیزد. بررسی شش کشور مراکش، بنگلادش، ماداگاسکار، سریلانکا، اندونزی، و نپال نشان می‌دهد که نسل Z با استفاده از ابزارهای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی، فشار قابل توجهی بر حکومت‌ها وارد کرده و در برخی موارد به تغییرات ملموسی دست یافته‌است.

نقاط مشترک و انگیزه‌های اصلی جنبش‌ها

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های جنبش‌های نسل Z در این شش کشور، تمرکز بر مسائل اقتصادی و معیشتی بوده‌است. در همه این کشورها، جوانان با بیکاری فزاینده، تورم و کمبود فرصت‌های برابر برای تحصیل و اشتغال روبه‌رو بوده‌اند.

- پلتفرم‌های دیجیتال ابزار  سازماندهی جنبش های جوانان است. نسل Z، اولین نسل کاملا دیجیتال است و بنابراین جنبش آن ها در شبکه های اجتماعی متولد شده و از کشوری به کشور دیگر سرایت می کند. استفاده گسترده از شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز، به‌ویژه دیسکورد، امکان سازماندهی سریع اعتراض‌ها و انتشار اخبار و تصاویر را فراهم کرده‌است. دیسکورد 600 میلیون کاربر در جهان دارد و پیش تر نقش سیاسی در آمریکا هم داشته است. در اندونزی، هشتگ‌های معترضان باعث گسترش خواسته‌ها در سطح ملی شد. در نپال، معترضان از دیسکورد برای سازماندهی استفاده می‌کردند.

-عدم وجود  رهبران شناخته شده و بی اطلاعی و بی اعتمادی نسبت به احزاب و اتحادیه ها از مختصات این نسل است. این ویژگی "بهار عربی" سال 2011 نیز بود.

- مبارزه با فساد و  علیه ناکارآمدی دولتی در تمام کشورها به عنوان انگیزه اصلی جنبش‌ها عمل کرد. نسل Z به‌ویژه فساد ساختاری و سوءمدیریت منابع را عامل اصلی فقر و کمبود خدمات می‌دانست و می داند.

- اعتراضات تنها حول مسائل اقتصادی شکل نگرفته، بلکه فشار برای اصلاحات اجتماعی و سیاسی  و خواستار عدالت اجتماعی، شفافیت در حکومت‌داری، آزادی‌های مدنی و حقوق کارگری نیز بوده‌اند.

برخی مختصات جنبش‌های نسل Z کشورهای مختلف

نسل Z در این کشورها به موفقیت‌های متنوعی دست یافته‌است؛ از سقوط دولت‌ها در بنگلادش، ماداگاسکار و سریلانکا گرفته تا افزایش فشار سیاسی در مراکش، اندونزی و نپال. این تحرکات نشان می‌دهد که این نسل یک بازیگر نوظهور و مستقل در سطح جهانی است.

با این حال، همه این جنبش‌ها با چالش‌های مشترکی روبه‌رو هستند: محدودیت منابع، خطر سرکوب، پراکندگی جنبش و مقاومت نهادهای سنتی در برابر تغییرات ساختاری. افزایش تلفات انسانی در کشورهایی مانند مراکش و ماداگاسکار نشان‌دهنده حساسیت بالای این تحرکات و برخوردهای خشونت طلبانه دولت‌ها با جنبش و خواسته های این نسل است.

جنبش‌های نسل Z نمایانگر دگرگونی نسلی در عرصه سیاست و اجتماع جهانی هستند. نسلی که با تلفیق فعالیت‌های خیابانی و دیجیتال، به دنبال شفافیت، عدالت و اصلاحات بنیادی ترقیخواهانه در کشورهایی از آسیا تا آفریقا می باشند.

https://youtu.be/k3khUeJfQTc?si=97CElAbrmxuJTerZ

این ویدئو  که بزبان انگلیسی است، ظهور حزب شهروند ملی (NCP) در بنگلادش را پوشش می‌دهد که یکی از دستاوردهای سیاسی مستقیم جنبش نسل Z در سال ۲۰۲۵ است.

جمعه ۱۱ مهر ۱۴۰۴ - ۳ اکتبر ۲۰۲۵