بحران امنیتی جهانی در دو جبهه کلیدی، یعنی مرزهای شرقی اروپا در برابر روسیه و خاورمیانه در پیوند با تحرکات آمریکا، به طور همزمان تشدید شده است. این تحولات نشان‌دهنده ورود جهان به فاز جدیدی از تقابل‌های راهبردی است.

تقابل اروپا و روسیه: بحران «ماتریوشکا» و هشدار دانمارک

اروپا خود را در معرض «جنگ هیبریدی» روسیه می‌بیند که امنیت قاره را از طریق حملات غیرمتعارف به چالش کشیده است.

پیر لوی، سفیر پیشین فرانسه در مسکو (۲۰۲۰-۲۰۲۴)، در گفتگوی  خود با رادیو فرانس اینتر، بحران کنونی با روسیه را به یک ماتریوشکا (عروسک تودرتو) تشبیه کرد و ابعاد سه‌گانه آن را توضیح داد:

"من غالبا در توضیح این بحران، از تصویر ماتریوشکا استفاده می‌کنم. اولین عروسک کوچک، جنگ روسیه علیه اوکراین است... دوم، جنگ علیه اتحادیه اروپا و ناتو است. و سومین عروسک فراگیر، مبارزه روسیه برای یک نظم بین‌المللی جدید است، آنچه آنها 'نظم چندقطبی' می‌نامند. ما در یک نبرد بسیار وسیع هستیم که امنیت ما را به خطر می‌اندازد."

لوی در عین حال تأکید کرد که اگرچه "ما در جنگ با روسیه نیستیم" و حمایت غرب از اوکراین ادامه دارد، اما "روسیه ما را آزمایش می‌کند" و تلاش دارد از شکاف‌های درونی ۲۷ کشور اروپایی سوء استفاده کند.

اجلاس کپنهاگ و «خطرناک‌ترین وضعیت»

این تحلیل در حالی مطرح می‌شود که پایتخت دانمارک، کپنهاگ میزبان اجلاس سران اروپا بود. شهری که اخیراً شاهد ورود پهپادهای شناسایی نشده به حریم هوایی خود بوده است.

خانم مته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک، در این اجلاس با صراحت درباره تهدید روسیه هشدار داد:

"امیدوارم همه اکنون بپذیرند که یک جنگ هیبریدی در جریان است، و یک روز نوبت لهستان است، روز دیگر دانمارک، و هفته بعد احتمالاً جای دیگری است که ما خرابکاری یا پرواز پهپادها را خواهیم دید... وقتی به اروپا امروز نگاه می‌کنم، فکر می‌کنم در خطرناک‌ترین و دشوارترین وضعیت از زمان جنگ جهانی دوم هستیم."

در پاسخ به این تهدیدها، اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، بعنوان واکنش اروپا، پیشنهاد ایجاد یک «دیوار ضدپهپاد»در مرزهای شرقی اتحادیه اروپا را داده است. این دیوار که شامل یک شبکه هماهنگ از سامانه‌های تشخیص، ردیابی و رهگیری می‌شود، اکنون به یک "اولویت فوری" برای وزرای دفاع اروپا تبدیل شده است.

خاورمیانه: اعزام سوخت‌رسان‌های آمریکا 

هم‌زمان با تشدید تنش‌ها در اروپا، ایالات متحده تحرکات لجستیکی قابل توجهی در خاورمیانه انجام داده که نشان‌دهنده افزایش سطح آماده‌باش عملیاتی این کشور در منطقه است.

در روزهای اخیر ده‌ها هواپیمای سوخت‌رسان نیروی هوایی آمریکا به پایگاه العدید در قطر اعزام شده‌اند. این تحرکات به عنوان یکی از بزرگترین اعزام‌های سوخت‌رسان در ماه‌های اخیر توصیف شده است.

هواپیماهای سوخت‌رسان برای اجرای عملیات‌های هوایی بلندبرد و مداوم جنگنده‌های آمریکایی ضروری هستند. ناظران نظامی این اقدام را نشان‌گر افزایش توان لجستیکی آمریکا برای انجام عملیات‌های گسترده در منطقه، و همچنین ارسال پیام بازدارندگی در پی تنش‌های اخیر با ایران می‌دانند.

این تحرک لجستیکی آمریکا، همزمان با فرمان اجرایی ۲۹ سپتامبر به امضای ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در باره تضمین امنیت و تمامیت ارضی کشور قطر در برابر حمله خارجی صورت گرفت. این تصمیم پس از حمله نظامی اسرائیل در ۹ سپتامبر در قطر و بخصوص مقارن با ملاقات ترامپ و نتانیاهو اعلام شد. معامله یا بقول ترامپ "دیل" میان این دو، احتمالا بی ارتباط با این تحرکات نباید باشد. از سوی دیگر، وضعیت آماده‌باش نظامی جمهوری اسلامی گزارش شده است.

تحولات جاری تصویری از یک جهان در حال آماده‌باش را ارائه می‌دهد. از یک سو، اروپا با چالش دفاع از خود در برابر تهدیدات هیبریدی و روانی روسیه مواجه است و از سوی دیگر، تحرکات لجستیکی سنگین آمریکا در خلیج فارس و آماده باش نظامی ایران نشان‌دهنده باقی ماندن سطح تنش در خاورمیانه در نقطه‌ای بسیار بالا است.

 پنجشنبه ۱۰ مهر ۱۴۰۴ - ۲ اکتبر ۲۰۲۵