فقر: علل و چاره های آن بخش اول
-
چکیده
فقر در جهان جهانی شدۀ امروز پدیده ای چندوجهی است. این پدیده ریشه در علل مختلفی دارد و راه های متعددی نیز برای رفع آن وجود دارند. مقالۀ حاضر با مروری بر تعاریف و فقر و روشهای سنجش آن آغاز می شود و سپس به بحث در بارۀ علل مختلف فقر می‌پردازد. این مقاله مشخصاً فساد دولتی، فقدان آموزش، بی ثباتی سیاسی، ویژگیهای جغرافیایی، حکمرانی ناکارآمد محلی و سیاستهای دولت را به عنوان علل فقر شناسایی می‌کند. مقاله در ادامۀ بحث، بر اساس علل شناسائی شده، راهکارها یا توصیه های ممکن برای ریشه کنی فقر را ارائه می‌دهد. این پیشنهادها از جمله شفاف سازی دموکراتیک و شفاف سازی بودجۀ دولت، افزایش آگاهیهای عمومی، ایجاد چارچوبی برای رشد و تحول اقتصادی، و راه های افزایش توانایی تهیدستان برای کسب درآمد بیشتر را شامل می شوند.
واژگان کلیدی: سیاست اقتصادی، سیاست دولت، ریشه کنی فقر، توسعه پایدار.
-
مقدمه
بر اساس شاخصهای بانک جهانی در سال 2008 که مبتنی بر داده های حاصل از بررسیهای انجام یافته در سال 2005 اند، فقط 5 درصد از درآمد جهانی به 40 درصد از جمعیت جهان (تهیدستان) تعلق می گیرد. از سوی دیگر، 75 درصد از درآمد جهانی عاید 20 از جمعیت جهان (ثروتمندان) می‌گردد. شاخصهای بانک جهانی همچنان نشان می‌دهند که حداقل 80 درصد جمعیت جهان با کمتر از 10 دلار [آمریکا] در روز زندگی می‌کنند و بیش از سه میلیارد نفر از مردم جهان با کمتر از دوونیم دلار در روز زندگی می‌کنند. سازمان ملل متحد در گزارش "هدف توسعۀ هزاره" خود در سال 2011 اعلام کرد که در سال 2005 یک میلیارد و چهارصدمیلیون نفر در فقر شدید و با کمتر از 1.25 دلار در روز زندگی می‌کردند. سازمان ملل پیش بینی کرده بود که تا سال 2015 قریب یک میلیارد (900 میلیون ) نفر با دستمزدی کمتر از 1.25 دلار آمریکا در روز زندگی خواهند کرد. آمارها نشان می‌دهند دو منطقه ای که دارای تعداد بسیار بالایی از افراد با فقر شدید اند، آفریقای سیاه (آفریقای زیرصحرا) و پس از آن آسیای جنوبی اند. در جمهوری دموکراتیک کنگو از هر ده نفر هشت نفر از اهالی با کمتر از 2 دلار آمریکا در روز زندگی می‌کنند. 76 درصد از اهالی هند با درآمد روزانۀ کمتر از 2 دلار زندگی می‌کنند. این درصد در کشور یک و نیم میلیاردی عهند بالغ بر 1 میلیارد نسان است. این وضعیت نشان می‌دهد که کشورهای با رشد جمعیت بالا و منابع اقتصادی محدود، با دوشاریهای بیشتری برای کاهش فقر مواجه اند.
در سال 2000، قریب 190 کشور متعهد شدند که فقر شدید یا مطلق را کاهش دهند و همچنین با محرومیتهای مختلفی که تهیدستان هرروزه با آنها مواجه اند، مقابله کنند. بر اساس این تعهد بود که سند اهداف توسعۀ هزاره (Millennium Development Goals) توسط سازمان ملل تنظیم شد. هدف این سند رهایی مردم از شرایط فقر شدید تا سال 2015 بوده است. در سال 2010 سازمان ملل بار دیگر بر تعهد خود برای دستیابی به پیشرفت سریع به سوی اهداف توسعۀ هزاره تأکید کرد. اولین هدف توسعۀ هزاره، ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی است. سه هدف اصلی سعۀ هزاره به جمعیت بین سالهای 1990 تا 2015 اشاره دارد. این اهداف سه گانه عبارت اند از: کاهش تعداد افرادی که درآمدشان کمتر از 1 دلار در روز است به نصف، دستیابی به اشتغال کامل و مولد و کار شایسته برای همه، از جمله زنان و جوانان، و کاهش نسبت افرادی که از گرسنگی رنج می‌برند نیز به نصف.
مقالۀ مختصر حاضر با هدف شناسایی علل فقر و ارائه چاره ها یا توصیه های ممکن و عملی برای کاهش فقر شدید، اگر نگوئیم ریشه کنی فقر شدید، نگاشته شده است. مقاله با مروری بر تعاریف فقر و روشهای سنجش آن آغاز می شود و سپس به بحث در بارۀ علل مختلف فقر می‌پردازد. مقاله با ارائۀ چند توصیه و تصریح جهاتی برای بررسی و تحقیق بیشتر به پایان می‌رسد.