سال تحصیلی، باگرانتر شدن لوازم تحصیلی آغاز شد
امسال نیز در اول مهرماه طبق سنت دیرینه زنگ‌های آغاز مدارس تحصیلی به صدا در آمد و بیش از 12 ملیون دانش‌آموز و حدود یک ملیون معلم و دبیر فعالیت خود را در سال تحصیلی نوین در 96 هزار مدرسه و 540 هزار کلاس درسی آغاز کردند.
هر سال در آغاز سال تحصیلی خانواده‌های دانش‌آموزان با گران‌تر شدن لوازم تحصیلی فرزندان‌شان روبرو می‌شوند، اما امسال گرانی لوازم تحصیلی سیر صعودی بیشتری داشت و خانواده‌های فقیر و کم درآمد ناچارند بخش بیشتری از هزینه‌های ناچیز زندگی محقر خود را صرف هزینه تحصیلی فرزندان خود کنند. در سال گذشته 315 هزار کودک و نوجوان به علت فقر مالی، اعتیاد خانواده‌ها و یا اجبار به کار کردن، از تحصیل محروم شده و یا در طی سال ناچار به ترک تحصیل شده‌اند، بدیهی‌ست امسال با گرانی و چند برابر شدن لوازم تحصیلی بر میزان محرومین از تحصیل افزوده خواهد شد، به صدا درآمدن زنگ مدارس در امسال برای همه کودکان شادی آفرین نیست بلکه برای دانش‌آموزانی که به علت فقر ناچار به کار کردن هستند زنگ به صدا درآمدن محرومیت از مدرسه و کار اجباریست.
وضعیت و عملکرد آموزش و پروش در ایران نمی‌تواند جدا از دیگر ساختارهای نظام باشد، از این نطر برحورداری دانش‌آموزان از امکانات تحصیلی و فوق‌برنامه‌ای آموزشی از یک اختلاف عمیق طبقاتی برخوردار است.
مدارس غیرانتفاعی مناطق ثروتمندنشین تهران و شهرهای بزرگ در مقایسه با کلاس‌هایی که در کپرهای سیستان و بلوچستان تشکیل می‌شود، نشانگر این اختلاف طبقاتی فاحش است.
در ایران مدارس به چند دسته، دولتی، شاهد و غیرانتفاعی تقسیم می‌شوند، هرچند در مدارس دولتی به طور رسمی شهریه دریافت نمی‌شود اما در طی سال تحصیلی به دستاویزهای گوناگون مبالغی از خانواده‌ها دریافت می‌کنند، مدارس دولتی خود نیز از نظر برحورداری دانش‌آموزان از امکانات تحصیلی قابل مقایسه نیستند چنانکه در بلوچستان و جنوب خراسان و روستاهای هرمزگان و بوشهر دانش‌آموزان در کپرها درس می‌خوانند و فاقد زمین ورزش و سرویس‌های بهداشتی هستد و در استان‌های کردستان، کرمانشاه، لرستان و ایلام از یک اتاق کاه‌گلی به عنوان مدرسه استفاده می‌شود. دانش‌آموزان دختر دبستان شین‌آباد کردستان که چند سال پیش بر اثر آنش گرفتن بخاری فرسوده دچار آنش‌سوزی شدند هنوز از سوختگی‌های ناشی از اتش‌سوزی رنج می‌برند و معالجه نشده‌اند.
مدارس شاهد: مدارسی هستند که به فرزندان خانواده‌ی شهدا، جانبازان و آزادگان تعلق دارد و از نطر امکانات از وضعیت مناسبتری نسبت به مدارس دولتی برخوردارند و فارغ التحصیلان این مدارس دارای سهمیه در دانشگاه‌های کشور هسنتد.
مدارس غیرانتفاعی: مدارسی هستند که شهریه این مدارس از 2 ملیون تومان تا ده‌ها ملیون تومان بالغ می‌شود. این مدارس از امکانات آموزشی و ورزشی بیشتری نسبت به مدارس دولتی برخوردارند و 80 درصد دانش‌آموزان این مدارس به علت کیفیت بالاتر آموزشی نسبت به مدارس دولتی در دانشگاه‌های دولتی پذیرفته می‌شوند.
مشکلات و نقائص زیادی در برنامه‌ها و عملکرد نظام آموزشی وجود دارد که به برخی از آنان بطور حلاصه در موارد زیر می‌توان اشاره کرد.
محتوای درسی: محتوای کتاب‌های درسی در علوم اجتماعی، تاریخ و ادبیات آکنده از دروغ و تحریف و اغراق است. مهمترین بخش این آموزش‌ها در تبلیغ برتری مذهب تشیع و شایستگی ولایت فقیه است، در این کتاب‌ها رهبران اسلام و خاندان آنان را انساهایی با توانایی‌های فوق بشری جلوه داده می‌دهند که بری از هرگونه خطا هستند و وظیفه‌شان نجات بشر از فقر و فساد و ظلم و ستم است و ولایت فقیه را جانشین برحق آنان می‌دانند، همچنین درباره نقش روحانیون بوِیژه شخص خمینی در انقلاب 57 اغراق می‌کنند و مبارزات دیگر کوشندگان آزادی و عدالت در طول تاریخ را ناچیز جلوه داده و تحریف می‌کنند. دانش‌آموزان ناچارند خرافات و موهومات نظام آموزشی را فراگیرند اما چون این باورها قابل انطباق با دانش امروز بشری و واقعیات موجود در جامعه نیست، از این رو در اذهان و افکار اکثر دانش‌آموزان تاثیرگذار نیست.
نقش و موقعیت زنان: زنان در کتاب‌های درسی نقش برجسته‌ای در تولید و سازندگی جامعه ندارند، مهمترین وظیفه‌ای که برای مادران قائلند نقش مادر بودن و خانه‌داری است، در تصاویری که در کتاب‌های درسی وجود دارد زنان یا در آشپزخانه هستند یا فرزندان را برای مدرسه رفتن بدرقه می‌کنند. در این کتاب‌ها زنان صدر اسلام را الگوی زنان می‌دانند که زنان باید به آنها اقتدا و از تعالیم آنان پیروی کنند.
افت روزافزون تحصیلی: به علت وخامت وضعیت اقتصادی بخشی از کودکانی که وابسته به خانواده‌های فقیر و تنگ‌دست هستند، ناچار و به اجبار باید کار کنند و حتی بعضی از کودکان میهن‌مان به علت نداشتن شناسنامه، این بدیهی‌ترین حق هر انسان، از رفتن به مدرسه محرومند. از سوی دیکر چون آموزگاران مدارس دولتی برای تامین هزینه‌های زندگی ناچارند در ساعات فراغت به کارهای دیگر بپردازند، از این رو خستگی آموزگاران از توان تدریس آنان می‌کاهد و بازدهی لازم را ندارد که خود موجب افت تحصیلی خواهد شد، مسئولان وزارت آموزش و پروش نیز با برنامه‌ها و اهداف خود، اولویت را به آموزش‌های دینی می‌دهند تا آموزش‌های علمی.
اعتیاد و شرارت در مدارس: گسترش و رشد اعتیاد، شرارت و لمپنیسم در جامعه، مسلما در مدارس نیز اثرگذار است. طبق آمار مسئولین آموزش و پروش 30 هزار دانش‌آموز به مواد مخدر اعتیاد دارند و یکصد هزار دانش‌آموز در معرض ابتلا به اعتیاد قرار دارند، دعوا و درگیری و حتی چاقوکشی در مدارس نیز روی می‌دهد چنانکه در دو سال گذشته دو نفر از دانش‌آموزان بر اثر اصابت چاقو در صحن مدرسه کشته شده‌اند. شرارت و درگیری و پرخاش‌گری به قدری در مدارس افزایش یافته است که بعصی از دانش‌آموزان چاقو، پنجه بکس و تیغ موکت‌بری با خود حمل می‌کنند. بیش از 60 درصد زندانیان کانون‌های بزهکاری کودکان و نوجوانان را دانش‌آموزان تشکبل می‌دهند.
موارد ذکر شده هر کدام خود بحث مفصل و جداگانه‌ای می‌طلبد و هدف فقط اشاره مختصری به این مشکلات بود.
سال تحصیلی امسال نیز مانند سال‌های پیشین شاهد افت بیشتر تحصیلی و حوادث بیشتر در مدارس فرسوده و فاقد امکانات خواهیم بود و میزان اعتیاد و شرارت نیز با تاثیرپذیری از جامعه بیشتر خواهد شد و مسئولین نطام نیز مانند گذشته حفظ آموزش‌ها، شعائر و مراسم دینی و تبلیغ برای مشروعیت نظام را بر آموزش دانش و ارتقای ارزش‌های اخلاقی ترجبح خواهند داد.
یداله بلدی