با انتشار این شماره، مُروا عملاً سال دوم فعالیت خود را آغاز کرد. اولین سال فعالیت نشریه‌ی مُروا، مملو از رخدادهای سهمگین و تلخ در عرصه‌ی داخلی و بین‌المللی بود. خیزش سراسری آبان‌ماه 98، به مثابه‌ی یک رخداد نقطه‌ی عطفی در تاریخ سیاسی ایران بود و حکومت به سیاق معمول، با خون و خشونت و زندان و شکنجه با آن برخورد کرد. احکام زندان جدید برای معترضانِ عموماً جوان آبان‌ماه، هنوز در حال صدور است و در ماه‌های گذشته نیز اعدام نوید افکاری، از یک‌سو موید تداوم خشم حکومت نسبت به خیزش آبان‌ماه بود و از دیگر سو، نشان داد که مردم هنوز پای این خیزش هستند و متحدانه علیه تدوام سرکوب ِ این خیزش مقاومت می‌کنند. لختی از دوران خیزش مردمی و سرکوب وحشیانه‌ی حکومت نگذشته بود که سپاه با دو موشک، هواپیمایی را که قرار بود دانشجویان ایرانی را به مقصد کانادا برساند، منهدم کرد. جنایتی تلخ که همچون تمام جنایات چهل سال گذشته، هیچگاه جزئیات، آمرین و عاملین آن برای مردم مشخص نشد. ما تنها شاهد پرپر شدن جوانانی بودیم که با امید پیشرفت و آرزوی ترقی، سوار هواپیما شده بود.

بهت و خشم ناشی از فاجعه هنوز التیام نیافته بود که بحران عالمگیر کرونا، جهان را درنوردید. تا لحظه‌ی تنظیم این یادداشت حدود 45 میلیون نفر از جمعیت جهان به این ویروس مبتلا شده‌اند و بیش از یک میلیون نفر جان خود را از دست داده‌اند. سوتدبیر دولت مستقر در بحران کرونا هم موجب شد اهالی جغرافیای ایران، بیش از سایر کشورهای درگیر با کرونا به این بلا دچار شوند. در دور اول شیوع کرونا، ایران از کشورهای صدرنشین در آمار ابتلا بود و در ماه‌های اخیر، ایران از نظر تعداد جان‌باختگان ناشی از کرونا نسبت به جمعیت، صدرنشین جهان است. علاوه بر این، خصلت اقتصاد سیاسی کرونا، که همانا نابودی بخش‌هایی از نظام اقتصادی جهان بود، در مورد ایران به دلیل عدم آمادگی دولت قربانی بیشتری گرفت. میلیون‌ها نفر بیکار شدند، کسان زیادی بحران معیشتی کمرشکن را تجربه کردند، و بخش بزرگی از مردم دچار استیصال اقتصادی شدند. فاصله‌ی اقتصادی میان آنچه که پیشتر طبقه‌ی متوسط نام داشت، با طبقه‌ی کارگر و همچنین محذوفین اجتماعی نزدیک‌تر شد و خبرهای خشونت و قتل و سرقت نشان می‌دهند فروپاشی اجتماعی، در چند قدمی وضعیت ایران قرار گرفته است.

نشریه‌ی مُروا چنانکه از شماره‌ی آغازین خود مشخص کرده بود، راه برون رفت از وضعیت موجود را، اعتنای اکید به توان اعتراضی مردم می‌داند. بیش از صد و پنجاه سال مبارزات ضد استبدادی و برابری‌طلبانه‌ی مردم ایران از یک سو و تکامل اجتناب‌ناپذیر تاریخی از سوی دیگر موجد یک سپهر نوین سیاسی-مطالباتی در ایران شده و نیروی بزرگی را برای تغییر وضع کنونی به تحرک آورده است. در صدر این نیرو جوانان ایستاده اند. نشریه‌ی مُروا زبان نیروی جوان خواهان تغییر و تحول در ایران است!

محرک‌های اعتراضی موجود در سپهر سیاسی ایران اعم از تضاد طبقاتی، تبعیض جنسیتی، تبعیض ملی- قومی، بی عدالتی در عرصه های مختلف و همچنین تنوع طلبی جوانان در جامعه و نیز وضعیت غیر دموکراتیک حاکم، غالباً نسل جوان را در خط مقدم کوشندگان تغییر وضع و نیز قربانیان وضع قرار می‌دهد. به طور مشخص در رکود تورمی در اقتصاد ایران، که معلول همزمان بیکاری و تورم است، بخش عمده‌ی بیکاران، طبق آمار جمهوری اسلامی، از جوانان‌اند. محروم کردن زنان از تحصیل در برخی از رشته‌های دانشگاهی، حجاب اجباری، تحمیل قوانین مذهبی برای زندگی زنان و همچنین ایجاد اخلال و اختلال در اشتغال زنان، عموماً دامن‌گیر زنان جوان می‌شود. همچنین مطالبات دموکراتیک در میان جوانان، پر رنگ‌تر و جدی‌تر است.

در حقیقت بحران ساختاریِ اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جمهوری اسلامی از یک‌سو و تفاوت‌های رویکرد نسل جوان به زندگی با قرائت رسمی حاکمیت از سوی دیگر، سبب تصادم مداوم حکومت با این نسل شده است. مساله‌ی شیوه‌های نوین زندگی، این دنیایی بودن و بی تفاوت نبودن در برابر رویدادهای عصر حاضر و رشد گفتمان انتخاب آزاد فرد، که برای جمهوری اسلامی غیر قابل قبول است، جوانان را، حتی صرف نظر از تضادهای ذکر شده، در چالش مداوم با رژیم قرار داده است.

در این میان دانشجویان در مناسبات‌شان با حاکمیت جمهوری اسلامی از موقعیت بازهم ویژه‌تری نسبت به سایر جوانان برخوردارند؛ موقعیت ویژه‌ای که هم در تحرک و تعرض سیاسی بارز دانشجویان نسبت به حاکمیت، و هم در فشار سازمان‌یافته‌ی حاکمیت علیه دانشجویان ملموس است. این موقعیت سبب آن است که دانشجویان تا حدودی به عنوان یک گروه مرجع برای دیگر گروه های جوان نیز عمل کنند.

با چنین خوانشی از وضعیت موجود و نقش محوری جوانان - در معنای عام- در تغییر آن، مُروا مساله‌ی مرکزی خود را مسائل مرتبط با زیست امروز جوانان ایرانی قرار داد. از فقر و بیکاری افسارگسیخته، تا امکان‌های سازمان‌یابی در دانشگاه‌ها، تا حق انتخاب شیوه‌ی زندگی برای جوانان.

طبیعتاً از این شکل طرح مساله، انتظار نمی‌رود که ما، سردبیران نشریه‌ی مُروا، نگاهی خنثی و بدون سوگیری به مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جاری داشته باشیم. سوگیری مشخص سیاسی ما، تمایل اکید به چپ مدرن، سوسیالیستی و دموکرات است. چپی که به عدالت اجتماعی، آزادی و ارزش‌های سوسیالیستی پایبند است و این پایبندی را در تمام سوگیری‌ها، تحلیل‌ها و مبارزات خود اعمال می‌کند و در عین حال تنوع، دموکراسی و حقوق بنیادین بشر را به مثابه‌ی یک پارادایم سیاسی مرکزی مد نظر دارد. چپی که هر چند به سوژگی سیاسی طبقه‌ی کارگر و دیگر مزدبگیران عمیقا معتقد است، اما این سوژگی را «مطلق و حصری» نمی‌داند و بخش‌های بزرگی از مردم را در وضعیت کنونی، سوژه‌های تغییر وضعیت موجود می‌پندارد.

در میان سازمان‌ها و احزاب سیاسی ایرانی، حزب چپ ایران(فدائیان خلق) از نظر ما نماینده‌ی دیدگاه یاد شده است. بنابراین از همان آغاز به کار نشریه، تاکید کردیم که هوادار این حزب هستیم و در عین حال مستقل از حزب تصمیم می‌گرفتیم و عمل می‌کردیم. اما خوانشی که از نشریات حزبی سنتی یا «ارگان‌ها حزبی» در میان فعالین اجتماعی، مدنی و حتی سیاسی وجود دارد، موجب شد برخی مخاطبین در نگاه اول، نشریه‌ی مُروا را یک نشریه‌ی آژیتاسیون حزبی بپندارند. در حالی که چنین نگاهی نه در حزب چپ ایران(فدائیان خلق) و نه در ما سردبیران فصلنامه‌ی مُروا وجود ندارد. مُروا در شماره‌های خود موکداً نشان داده است که به فراخور نسبت موضوع مشخصی با «جوانان و دانشجویان ایرانی»، حاضر است با آن مسائل برخورد نزدیک داشته باشد.

همین پیش‌داوری های کهنه و متعلق به قرن گذشته در مورد ماهیت حزبی نشریه، گاه موجب اختلالاتی در چگونگی پیشبرد بهتر فعالیت مُروا شد. نویسندگان و کارشناسان مترقی و متخصصی که بسیار هم با نشریه نزدیک بودند، صرف وجود این پیش‌داوری، تا حدودی فاصله‌ی خود را از مُروا حفظ کردند و مُروا از نگاه‌های پیشرو و مترقی این دوستان تا حدودی موقتاً محروم شد. از دیگر سو گاه خواننده و مخاطب مُروا در داخل کشور هم، به دلیل تجربه‌ی برخورد حکومت و ارگان های امنیتی با نشریات حزبی، و مشکلاتی که می تواند از این بابت برای آنان بوجود آید با نگرانی مطالب نشریه را دنبال می کردند. شاید در اینجا لازم باشد این واقعیت را هم متذکر شویم که تا امروز مطالب نشریه مُروا جز پرخواننده مطالبی بوده است که در سایت های اینترنتی انتشار یافته است. در ضمن در داخل کشور فایل نشریه در میان دانشجویان و بخش هایی از جوانان و فعالین سیاسی- اجتماعی و مدنی تکثیر و دست بدست می شود. همه این موارد دست بدست هم داد تا ما تغییراتی را در نشریه مُروا وارد کنیم. با این مفروضات و برای تاکید بیشتر بر استقلال نشریه‌ی مُروا، از این شماره، عنوان «نشریه‌ی جوانان هوادار حزب چپ ایران(فدائیان خلق)» از نام نشریه‌ی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری مُروا حذف می‌شود تا بتوانیم از تمام ظرفیت‌های موجود و ممکن با توجه به اهداف نشریه استفاده کنیم.

شماره‌ی پنجم فصل‌نامه‌ی مُروا، به سراغ مساله‌ی «کالایی‌سازی آموزش» رفته است. در عصری که برای اقتصاد خصوصی هر چیزی می‌تواند کالایی برای خرید و فروش باشد، آموزش نیز از هجوم سرمایه در امان نمانده است.
خصوصی‌سازی و کالایی شدن آموزش، موجب تبعیض در توزیع امکانات آموزشی و در نتیجه تعمیق تبعیض طبقاتی در عرصه‌ی آموزش شده است. ویژگی مهم این تبعیض بازتولید خود است: آنان که بر برج عاج سرمایه نشسته‌اند، از امکانات آموزشی ویژه و باکیفیت منتفع می‌شوند و نسل جدید خود را هم در جایگاه‌های پیشین خود می‌گمارند. اما طبقات محروم از این امکانات، در هر نسل، فاصله‌ی بیشتری از جایگاه‌های اجتماعی و اقتصادی تراز اول جامعه می‌گیرند.
در جوامع مختلف راه‌های مختلفی مانند دمکراتیزه کردن فرهنگ و آموزش و در دسترس قرار دادن عادلانه‌ی آن به همه‌ی اقشار و طبقات اجتماعی با توجه به تنوع و هویت‌های منطقه‌ای و اقلیت‌های زبانی و قومی را تجربه کرده‌اند. در این بین نهادهای آموزشی مانند مدرسه توانسته‌اند با تکیه به معلمین، کارشناسان و متخصصین آموزشی و فرهنگی، نخبگان و دانش آموزان با فرهنگ دمکراتیک و متنوع‌تری آشنا شوند که در آن امکان حق زیستن تفاوت‌ها و تنوعات فراهم شود و از این طریق مشارکت، توسعه فرهنگی و اجتماعی برای همه فراهم شود. اما واقعیات کشورمان نشان می‌دهد که حكومت اسلامی ایران تاكنون نتوانسته چاره‌ای برای غلبه بر این فاصله رو به افزایش بیابد و فقط بر تبلیغ و ترویج فرهنگ اسلامی(البته مدل حکومتی آن) تاکید داشته و این سیاست و روش جز شکست حاصلی برایش نداشته است و جامعه از جنبه اجتماعی، روانی و سلامتی در وضعیتی مناسب بسر نمی‌برد و جوانان بیشترین آسیب‌ها را در این عرصه می‌بینند

در این شماره نشریه‌ی مُروا، مقالاتی به صورت مفصل، وضعیت کالایی شدن آموزش از دوران ورود به مدرسه تا دوران فارغ‌التحصیلی از دانشگاه را تشریح می‌کنند و اثرات و عوارض این وضعیت را توضیح می‌دهند. سوال تکراری «علم بهتر است یا ثروت» نیز موضوع یکی دیگر از مطالب این شماره‌ی نشریه است که نویسنده در خلال آن نسبت میان علم و ثروت را در مقاطع مختلف سیاسی نشان می‌دهد. همچنین با توجه به اهمیت مساله‌ی خشونت جنسی، و پرداخت گسترده به این موضوع در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، دو مقاله یکی با موضوع مقابله با سلطه‌ی جنسیتی و دیگری با موضوع تجاوز در خانواده، در این شماره ترجمه شده‌اند. در روزهای نزدیک به انتخابات آمریکا، و وابستگی آینده‌ی جهان به این انتخابات، مقاله‌ای در مورد نفوذ سازمان سیا در میان روشنفکران هم در این شماره ترجمه شده است.

مُروا به سیاق تمام شماره‌ی پیشین، نظرات، مقالات، پیشنهادات و انتقادات مخاطبان خود را به عنوان مهم‌ترین راهنمای خود می‌داند. می‌توانید نوشته‌های خود را از طریق ایمیل morva.lpi@gmail.com با ما در میان بگذارید.

علی صمد، مراد رضایی