زنان، جنبش چپ، انقلاب، زنان مهاجر
مطلب زیر حاصل گفتگو با پروفسور هاله قریشی به مناسبت ۵۰ سالگی جنبش سیاهکل و مطالعه پژوهشهای مختلف ایشان در زمینه اثرات انقلاب ایران و جنبش چپ بر زنان مهاجر ایرانی در خارج از کشور است.
هاله قریشی استاد دانشگاه آزاد آمستردام، عضو ( KNAW) اکادمی سلطنتی علوم و کمیسیون SER بالاترین ارگان مشاوره مجلس و دولت در زمینه امور اجتماعی و اقتصادی در هلند است. ایشان نویسنده کتاب‌ها و مقالات پژوهشی مختلفی درزمینه های هویت، تنوع فرهنگی، موقعییت مهاجرین و پناهندگان و پلورالیسم در مدیریت سازمانها هستند.
او برای فعالیتهای علمی خود جوایز متعددی دریافت کرده است. اما به گفته خودش زیباترین جایزه برایش انتخاب او از طرف دانشجویان دانشگاه، به عنوان بهترین استاد دانشگاه بود. ایشان در سه سال گذشته در فهرست دویست فرد تاثیر گذارجامعه هلند قرار دارد.
آشنایی با بینش چپ و شرکت در انقلاب
هاله نوجوان دانش آموزی بیش نبود که شور انقلابی همه جای ایران را فرا گرفت. برای شرکت فعالانه در جنبش انقلابی، به خیل عظیم مردم پیوست. او که کتاب خوان ماهری بود جذب هسته‌های مطالعاتی دانش آموزان پیشگام شد : "احساس انرژی مثبت آرمانگرایی و امید برای تغییر برای من تجربه شگفت انگیزی بود."
او پس از انقلاب سرشار از امید برای زندگی در اینده بهتر و ادامه تحصیل در دانشگاه به مطالعات خود ادامه می دهد. اما بهار آزادی دیری نپایید. با بستن دانشگاهها و سرکوب گسترده دگراندیشان، ناامید از ادامه تحصیل به زندگی "سایه وار" روی می اورد. در سال ۱۹۸۸ وارد هلند می شود. پس از یکسال آموزش زبان هلندی، در رشته انسانشناسی و فلسفه شروع به تحصیل در دانشگاه میکند.
اما تجربه شرکت در انقلاب رهایش نمی‌کند. به دنبال فهم اثرات و پیامدهای این تجربه، کارهای پژوهشی خود در تمام دوره‌های دانشگاهی را به این موضوع اختصاص می دهد.
موضوع پایاننامه دوره کارشناسی ارشد او در باره چهره دوگانه انقلاب است.
"امید و همبستگی زمان انقلاب درمدت کوتاهی جایگزین نفرت و خشونت شدند. این تجربه، چهره دوگانه انقلاب را به من نشان داد که من اغلب آن را به عنوان تجربه بهشت و جهنم در یک بازده زمانی کوتاه توصیف میکنم.
" در طول تحصیل موضوعات زنان و مسایل سازمانی را با هدف اصلی درک الگوهای تغییر و تداوم در پیوند با منابع آزادی فردی، سازمانی و اجتماعی مطالعه کردم.
پرسشم این بود که چگونه افراد یا جوامع خود را از الگوهای مرئی و نامرئی سرکوب که بر آنها مسلط شده، می توانند رها کنند. چگونه به عنوان فرد میتوان اطمینان یافت که در انتخاب‌هایمان همان طور که ادعا میکنیم آزاد هستیم. و اینکه ما چگونه میتوانیم در ساختارهای عدم امکان، شرایط امکان را به حرکت وادار کنیم."
در دوره دکترا به دنبال فهم اثرات و پیامدهای انقلاب به ویژه در ارتباط با زنان چپ و مارکسیست ایرانی است. گروه مورد مطالعه او زنان ایرانی تبعیدی یا مهاجر با پیشینه فکری مارکسیست - لنینیست در زمان انقلاب، در دو کشور مختلف بود. برای این کار با بیست زن ایرانی ساکن هلند و بیست زن ایرانی ساکن آمریکا به گفتگوهای طولانی می‌نشیند. زنانی که همگی شرکت در انقلاب و پیامدهای آنرا تجربه کرده بودند. او به دنبال اثرات هویت ساز این تجربه در بازسازی زندگی این گروه از زنان، در دوساختار متفاوت اجتماعی - فرهنگی هلند و آمریکا است.
نتایج این پژوهش در کتابی به نام "مبارزه برای پیروزی، روشهای استقامت " به زبان انگلیسی منتشر شد.
برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به مقاله‌ای از ایشان درلینک زیر:
From-marxist-org-to-feminism[4374].pdf
هاله قریشی در سال ۲۰۰۵ به دعوت بنیاد پژوهشهای ایران نتایج پژوهش‌هایش را در مورد اثرات شرکت در انقلاب بر زنان ایرانی در تبعید یا مهاجرت ارایه میدهد. این مقاله در سالنامه بنیاد ان سال منتشر شده است.
"انقلاب بهمن هزار و سیصد و پنجاه و هفت، نه تنها در تاریخ ثبت خواهد شد بلكه اثرات این انقلاب برای تک تک ایرانیان فراموش نشدني است. یکی از عواقب انقلاب آن بوده است که در حال حاضر حدود ۴ میلیون ایرانی ( تا تاریخ 2005) در خارج از کشور زندگی می کنند. در بیست سال اخیر، ایرانیان مهاجر و پناهنده در تلاشند که فرهنگ جدید کشوری را که در ان زندگی می‌کنند هر چه بیشتر بشناسند و زندگی جدیدی را در کشور دوم بنا کنند. آنها همچنین درکنکاش دایم با گذشته و تلاش برای ساختن حال و آینده هستند. یکی از نتایج انقلاب، دگرگونی وضعیت زنان و پيشرفت فکری، اجتماعی آنان بوده است. زنان ما چه در ایران و چه در مهاجرت نشان داده اند که هیچ چیز مانع راهشان نیست. پس از انقلاب، همواره مبارزه با فرهنگ مردسالار و حکومت مذهبی ضد زن با چنگ و دندان ادامه داشته است. اما افزون بر این در خارج از کشور، مبارزه زنان در زمینه های ديگري هم ادامه یا فته است، برای مثال: شناخت سیستم اجتماعی جدید و مبارزه با کلیشه های رایج که در آن همه زنان خاورمیانه به یک چوب رانده شده اند، و بعنوان سرکوب شده، قربانی و عقب مانده معرفی می شوند."
شیوه مبارزاتی جنبش "فیمینستهای سیاه" درامریکا برای بدست اوردن حقوق برابر الهام بخش او برای تغییرات تدریجی و ماندگار است. آنها با روایت داستان‌های نسلها و ایجاد تاریخ کتبی و شفاهی نشان دادند که مسیر دگرگونی حتا در شرایطی مثل برده داری و نژادپرستی قانونی، امکان پذیر است . و با اشتراک گذاشتن آنها با نسلهای جوانتر امکان استمرار مبارزه را میسر می‌سازند.
او تاکید می کند که بسیاری از زنان سیاسی در دوران انقلاب خود را فمینیست نمی دانستند، اما در مهاجرت فمینیستهای بسیار فعالی شدند. این را حاصل بینش انقلابی " نقد قدرت و فرهنگ انتقاد از خود" در سازمانهای پیشروی زمان انقلاب می داند.
برای مطالعه متن سخنرانی به لینک زیر رجوع کنید:
پروفسور هاله قریشی آرمان نوجوانی خود برای تغییر اجتماعی به نفع همه مردم، بدون تبعیض را در مرکز فعالیتهای علمی خود در هلند قرار داد. با وجود آزادیهای دموکراتیک و امکانات پژوهشی در هلند توانست به اهدافش برسد. او با دفاع از بی صدایان و حاشیه‌نشینان جامعه آنان را دعوت به مشارکت در تصمیم گیریها و تغییرات اجتماعی میکند. از مراکز قدرت هم میخواهد تا زمینه این مشارکت گسترده را فراهم کنند. هاله خواهان جامعه فراگیر (Inclusive) است.
در همین راستا با کمک همکار دیگرش، یک پروژه پژوهشی را با دو پرسش اصلی به روش ناراتیو شروع می کند.
- چگونگی شکل گیری هویت فردی
- تجربه احساس تعلق فرد بطور گسترده
"هدف اولیه‌ی این طرح، تولید اثری مکتوب به قلم زنان مهاجر با پیشینه‌های متفاوت، درباره‌ی موقعیت و شرایط زندگی آنان بود. "قصد ما فقط جمع‌آوری صداهای مختلف نبود. در واقع، می‌خواستیم این صداها به روایت و با قلم صاحبان آن منتشر شود. به جای این که با آنها درباره‌ی زندگی و خاطرات مهاجرت مصاحبه کنیم، آنها خود نویسنده‌ی قصه‌های خود شدند. این قصه‌ها با تقسیم قدرت نویسندگی در گروه، با استفاده از بازخورد تک‌تک شرکت‌کنندگان و از طریق بحث و گفتگو درباره‌ی هر اثر، در قالب کتابی به نام "سایه روشن" در سال ۲۰۱۰ منتشر شد."
"در ابتدای کار، من به عنوان پژوهشگری با رویکرد فمینیسم تجربی مردم‌شناختی به این اثر چندصدایی نگاه می‌کردم. این رویکرد حضور مرا به نقش پژوهشگری‌ام محدود می‌کرد. اما من سعی کردم که این کار را یک قدم جلوتر ببرم و با طراحی یک کارگاه آموزش سرگذشت‌نامه‌نویسی و نوعی نویسندگی گروهی، همراه با ۱۵ زن مهاجر ساکن هلند فرایند تولید یک اثر چندصدایی را با هم پیش ببریم."
جایگاه ویژه‌ی این کتاب در ادبیات مهاجرت در دوران تشدید مهاجر‌ستیزی از سوی احزاب دست‌راستی به استقبال پژوهشگران جامعه‌شناسی و ادبیات مهاجرت از این اثر انجامیده است.
https://www.aasoo.org/fa/books/2230
در انتها به باور پروفسور هاله قریشی:
" ما برای تغییر ماندگار نیازبه اندیشه انتقادی داریم. میتوانیم آرمان‌هایمان را به اقدامات شفاف و ماندگار تبدیل کنیم و ایده آلهای بزرگ را به اعمال کوچک پیوند دهیم."
لینک سخنرانی ایشان به زبان انگلیسی در tedtalk:https://www.youtube.com/watch?v=OtU8vidBYF8
---------------------------------
عکس همراه: هاله قریشی و عکاس خانم ایونه کومپیر (Yvonne Compier) است.