سياست «نگاه به شرق»، مغاير منافع ملی است!
سفر رئیسی به روسیه با تبلیغات وسیع در مورد "نقطه‌ی عطف" در روابط ایران و روسیه و امضای سند همکاری راهبردی ۲۰ ساله بین دو کشور و یا احتمال تصویب قرارداد تسلیحاتی ده میلیارد دلاری برای خرید ۲۴ فروند سوخو - ۳۵ و دو سامانه‌ی موشکی اس - ۴۰۰ آغاز شد، اما در پایان مشخص شد که اين مسافرت دستاورد ملموس و قابل ذکری در بر نداشت. امضای سند همکاری‌های ۲۰ ساله‌ی راهبردی در دستور کار قرار نگرفت و اين واقعیت آشکار شد که ایران هم‌چنان به‌عنوان عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای شناخته می‌شود و خبرهای پیشین دولت در مورد عضویت رسمی و کامل ایران در این سازمان دروغ بوده است. استقبال سرد از رئیسی و دیدار با پوتین در آن چینش خاص و در فاصله‌ی چند متری، احتناب از نصب پرچم و انجام تشریفات مرسوم در این قبیل دیدارها بسیار تحقیر آمیز بود.
جمهوری اسلامی ایران به روسيه به عنوان متحد استراتژيک می نگرد و می خواهد با شکل دادن مثلث روسيه، چين و ايران سياست ستيز با آمريکا را پيش ببرد و با انجام مانورهای نظامی مشترک و کسب حمایت گسترده‌ی سیاسی، دیپلماتیک و به‌خصوص اقتصادی و تجاری آن ها از ایران، یک اهرم فشار با هدف توازن بخشی در برابر غرب داشته باشد؛ در حالی که نگاه روسیه به ایران استراتژیک نیست و از چارچوبی موازنه‌ای، تاکتیکی و ابزار توازن برخوردار است. روسيه و چين از ایران به عنوان یک برگ برنده و کارت بازی در برابر اروپا و آمریکا استفاده می‌کنند. آن ها نمی خواهند با حمایت از جمهوری اسلامی به هر قیمتی برای خود هزینه ایجاد کنند. هم پیمان بودن روسیه و چین با جمهوری اسلامی دروغی بيش نيست و دولت رئيسی و کل حاکمیت در ایران به این دروغ خود باور کرده اند که گويا چین و روسیه دو کشور متحد و حامی جمهوری اسلامی به شمار می‌روند.
داشتن رابطه‌ی دوستانه و متوازن با همسایگان و قدرت های جهانی، نیاز پیشرفت و توسعه‌ی هر کشوری در جهان در هم‌تنیده‌ی کنونی‌است. اما آنچه جمهوری اسلامی از مناسبات با روسیه و نیز چین مدنظر دارد و راهبردی که در این رابطه‌ها دنبال می‌کند، ربط چندانی به یک رابطه‌ی متوازن ندارد. «نگاه به شرق» در قاموس رهبر جمهوری اسلامی و دولت برگزیده‌ی او، چیزی جز اتکای یک‌جانبه به «شرق» یا در واقع روسیه و چین در برابر آمریکا و اروپا و سرمایه‌گذاری توهم‌آلود روی اختلافات بین این دو نیست. بیهوده نیست که در مذاکرات اتمی اخیر، به جای مذاکره‌ی مستقیم با آمریکا، در واقع، نماینده‌ی روسیه است که قیم‌مآبانه به جای هیئت جمهوری اسلامی با آمریکا، مذاکره می‌کند و نتیجه‌ی مذاکره با آمریکا را به هیئت اعزامی رژیم اطلاع می‌دهد.
«نگاه به شرق» بر توهم جهان دو قطبی بناشده‌است و جمهوری اسلامی با تقسیم قدرت‌های جهانی به خیر و شر، به دنبال تکیه‌گاهی در این جهان قسما تخیلی است. سند همکاری ایران و روسیه که در سال ۲۰۰۱ امضا شد، در اصل ده ساله بود و دوبار به مدت پنج سال تمدید شده است، تلاش برای تبدیل این سند به یک معاهده‌ی جامع راهبردی با روسیه، آرزوئی است که در سفر رئیسی برآورده نشد. هم‌چنان که امضای تفاهمنامه‌ی ۲۵ ساله با چین، بدون آن که مفاد آن حتی برای مجلس خود رژیم هم معلوم باشد، بخشی از برنامه هائی هستند که رهبر جمهوری اسلامی و دولت مطیع او برای کشور تدارک دیده‌اند. آن‌ها خود را صاحب این مملکت می پندارند. حکومت مردم را هیچ می شمارد و نيازی نمی بيند که آن ها را در جریان مفاد تفاهم نامه ای که با سرنوشت آن ها پيوند دارد، قرار دهد.
روابط بین دولت‌ها، انعقاد قراردادهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی شفاف کە متضمن منافع کشور باشند، امری اجتناب ناپذیر و لازم در مناسبات بین کشورها و لازمه‌ی همکاری متقابل هر کشوری در جهان امروز است. اما علنی بودن و اطلاع نهادهای قانونی و افکار عمومی از مفاد این قراردادها شرط اول قضاوت در مورد هر اقدامی در این عرصه است. جمهوری اسلامی نه فقط اطلاع رسانی شفاف در جامعه را مسدودکرده‌است، خود نیز حاضر نیست اعلام کند که در این یا آن قرارداد بر سر چه اموری توافق کرده‌است. هنوز هم روشن نیست تفاهم‌نامه‌ای که برای ۲۵ سال با دولت چین امضا کرده‌است، کدام عرصه‌هارا در بر می‌گیرد. حالا هم به دنبال معاهده‌ی جامع راهبردی با روسیه است.
حزب چپ ایران (فدائیان خلق) سیاست «نگاه به شرق» جمهوری اسلامی، اتکاء یک جانبه به روسیه و چین و ادامه‌ی دشمنی با غرب و آمریکا را مغایر منافع کشور و مردم ایران می‌داند. از نظر ما قراردادهای مخفی جمهوری اسلامی منافع و رفاە و امنیت مردم ایران و استقلال کشور را تامین نمی‌کنند و فاقد اعتبار هستند. ما بر این باوریم که سیاست خارجی دشمن محور و تشنج زای جمهوری اسلامی طی ۴۲ سال گذشته جز انزوای بین المللی و تشنج در مناسبات با همسایگان و دیگر کشورها، از بین بردن فرصت‌های توسعه‌ی کشور حاصلی نداشته‌است. ما مخالف قطب‌گرایی در مناسبات بین‌المللی، تقسیم کشورها و ملت‌ها به دوست و دشمن هستیم و داشتن رابطه‌ی متوازن و متقابل با همه‌ی کشورها را برای تامین منافع ملی کشور حیاتی می‌دانیم.
هیئت سیاسی- اجرائی حزب چپ ایران (فدائیان خلق)
۲ بهمن ۱۴۰۰ - ۲۲ ژانويه ۲۰۲۲