بی نتیجە ماندن مداکرات دوحە بە رغم خوشبینی های ایجاد شدە

مذاکرات که با هدف بازگشت آمریکا و ایران به توافق هسته‌ای (برجام) و رفع تحریم‌های ایران در وین پایتخت اتریش در جریان بود، حدود سه ماه پیش به بن‌بست رسید. روز 27 ژوئن ایران و آمریکا تایید کردند که دور تازه مذاکرات "غیرمستقیم" دو کشور درباره اختلافات باقی‌مانده برای احیای برجام، در دوحه، پایتخت قطر برگزار می‌شود. از سرگیری مذاکرات در چارچوبی متفاوت از آنچه در وین در جریان بود صورت میگیرد. این مذاکرات بدون حضور کشورهای 4+1 (انگلیس، چین، روسیه، فرانسه به اضافه آلمان) و با حضور انریکه مورا، به نمایندگی از طرف کشورهای اروپایی، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و علی باقری کنی به نمایندگی از طرف ایرانی برگزار و ظاهرا بدون نتیجە خاتمە پیدا کرد.

پذیرش از سرگیری مذاکرات از طرف ایران بدون حضور چین و روسیه، علیرغم شعارهای افراطی، و امتناع حکومت از سر یک میز نشستن با نماینده آمریکا میتواند بیانگر این واقعیت باشد که جمهوری اسلامی در یک موقعیت اضطرار سیر میکند.  بسیاری از نیروهای سیاسی ایران معتقدند از سرگیری مذاکرات میتواند  در صورت پیشرفت شروع مناسبی برای حل مشکلات سیاست خارجی و بحران هسته‌ای و رفع تحریم‌ها علیرغم شعارهای تند و افراط‌گری‌های بی‌حاصل یکساله گذشته باشد. بنیادگرایان مخالف برجام معتقدند که هدف آمریکا و اروپا دورزدن چین و روسیه و وادار کردن ایران به پذیرش توافقی ضعیف است. اما بسیار نامحتمل است که توافق نهائی – هرچه باشد – بدون مشارکت هر یک از طرفهای برجام قابل حصول باشد. علت بی نتیجە ماندن مذاکرات دوحە با وجود نیاز دوطرف بە آن و خوشبینی هایی کە ایجاد کردە بود بە دلایلی کە بر شمردە شد، بە احتمال زیاد باید بخاطر نشان ندادن نرمش از سوی طرفین مذاکرە در مواضعشان بودە باشد.

آنچه مسلم است ایران در شرایط بحرانی اقتصادی قرار دارد و نگران است در صورت عدم احیای برجام با ناآرامی های داخلی بیشتری روبرو شود. از آنطرف آمریکا نیز درگیر جنگی نیابتی در اوکراین است و مایل نیست با ادامه تنش با ایران در منطقه تمرکز بر معضل اوکراین را از دست بدهد. از این رو می توان گفت نیاز دوطرف به یک توافق بە رغم بی نتیجە ماندن نشست دوحە بجای خود باقی است.

با توجه به آنچه گفته شد، به نظر میرسد دو طرف  ظاهرا به این  نتیجه رسیده اند که با ملاحظۀ نگرانی های طرف مقابل باید توافقی صورت گیرد. اما این که آیا این ملاحظه تا چه میزان شامل نگرانی های آمریکا راجع به سیاستهای منطقه ای، برنامه های موشکی و پهپادی ایران و  نگرانی های ایران در خصوص لغو کامل، واقعی و قابل راستی آزمایی تحریم ها و نیز امنیت آن خواهد بود، نکته ای است که می تواند مناسبات آنان را در بلندمدت نیز ترسیم کند.