رفراندوم و انتخابات آزاد، نقش افق گشایی مبارزاتی برایتلاشهای مدنی جامعه سیاسی ایران بمنظور گذار مسالمت آمیز از این نظام داشته ودارند. اما با این تذکر که هرچه جلوتر می رویم، افق گشایی بویژه در وجود رفراندوم،جنبه زمینیتری می یابد، ندایشدر خیابان شنیده می شود و خصلت شناسنامهای فزون تریدرمبارزه سیاسی جامعه علیه حکومت به خود می گیرد.اگر کسانی هستند کهبرای رفراندوم در همین توازن قوای موجود جنبه عملی شدن قایلند،من یکیچنین نمی اندیشم