آیا این سرنوشت و سرانجام، محتوم و غیرقابلاجتناب بود. نه! این انقلاب "نا لازم" بود. اگر هر شرط از مجموعه شرایط داخلی و بینالمللی و هر حلقه از زنجیره رویدادها چنین به هم گره نمیخورد شاید اوضاع بهگونهای دیگر رقم میخورد.