تندبادهائی با سرعت 4 برابر رکورد تندبادهای زمینی (484 کیلومتر در ساعت)، که به گردبادی تعلق گرفت که در سال 1999 سواحل اکلاهمای امریکا را درنوردید؛ یا با قدرتی 10 برابر قویترین تندبادهای زمینی. و آن هم نه یک بار در سال بلکه مدام، هر روز و هر ساعت. این واقعیت روی "زمین" یک کوتولۀ قهوه ای در فاصلۀ 34 سال نوری از زمین است. نام کیهانی این کوتوله 2MASSJ10475385+2124234 است!

برخلاف آنچه نام این دست اجرام آسمانی تداعی می کند، کوتوله های قهوه ای ابداً کوتوله نیستند. آنها "ستارگان ناکام"، یا کره های گازی غول آسائی اند با وزن اندکی سبکتر از آن که بتوانند در درون خود فشار و دمائی را ایجاد کنند که به "ساخت" راکتورهای هسته ای کیهانی می انجامد: میدانی که در آن با ادغام دو اتم هیدروژن، یک اتم هلیوم ایجاد و مقداری انرژی آزاد می شود. این کیفیتی است که ستارگان، از جمله خورشید، انرژی تولید می کنند. کوتوله های قهوه ای در تمام دوران زندگی شان در برزخی بین ستاره و سیاره به سر می برند. سبکتر از آن اند که بتوانند ستاره باشند و سنگینتر از آن که بتوانند سیاره باشند.

الهام از مشتری

ما تا این اواخر از روندهای دینامیک روی سطح کوتوله های قهوه ای بسیار کم می دانستیم. اخیراً گروهی از ستاره شناسان امریکائی و بریتانیائی به صرافت افتادند از یافته های مربوط به مشتری، که یک سیارۀ غول پیکر گازی است، الهام بگیرند. ترفندی که آنها به کار گرفتند بسیار ساده است: معلوم شده که سرعت چرخش مشتری بر حسب آن که با چه طول موجی به آن نگاه کنیم (با رادیوتلسکوپ، نور مرئی یا مادون قرمز) متفاوت خواهد بود. علت این است که امواج رادیوئی از درون مشتری ساطع می شوند و نور مرئی و مادون قرمز از لایۀ بالائی اتمسفر آن. تفاضل دو سرعت، سرعت آتمسفر روی مشتری، یا به عبارت دیگری، سرعت متوسط باد را بر سطح مشتری تعیین می کند.

چنین رابطه ای قاعدتاً باید در یک کوتولۀ قهوه ای هم جاری باشد. بنابراین تیم گفته شده از دو سرعت چرخش این کوتوله، که یکی با امواج رادیوتلسکوپی و دیگری با نور مادون قرمز اندازه گیری شده است، بهره گرفتند و به نتیجۀ شگفت انگیزی رسیدند: این کوتولۀ قهوه ای جولانگاه دائمی تندبادهاست؛ تندبادهائی با سرعت و قدرتی بیرون از تصورما. به نظر این ستاره شناسان این روش می تواند برای اندازه گیری سرعت باد روی "برون سیارات" (اکزوپلانت، سیارات دوردستی که به گرد ستارگان دیگری غیر از خورشید می گردند) نیز به کار گرفته شود.

این روش، به لحاظ دقت آن موجب تحسین بسیار تیم مذکور شده، اما کاربرد عملی اش برای برون سیارات مورد تردید است. این روش زمانی قابل اتکاء است که سیارۀ مورد نظر خیلی در نزدیکی ستاره اش قرار نگرفته باشد. زیرا داده های حاصل از سیاره ای در نزدیکی یک ستاره به شدت "آلوده" به داده های آن ستاره و در واقع تحت سیطرۀ آن اند. به علاوه، اگرچه مشتری و زحل در منظومۀ شمسی ما از زمره غولهای گازی محسوب می شوند و فاصلۀ قابل توجهی با خورشید دارند، اما به نظر می رسد این دو سیاره با مشخصات گفته شده از نمونه های نادر سیارات باشند. تا کنون جمعاً پانزده تا از این نوع سیارات برای ما شناخته شده اند که همگی شان هم در فاصلۀ بسیار دورتری از کوتولۀ قهوه ای به زمین قرار گرفته اند. در این حالت اندازه گیریهای متفاوت مورد نیاز به مراتب سخت تر و نادقیق تر خواهند بود.