نقش حمایت اجتماعی در امحای کار کودک بخش دوازدهم

2. حمایت اجتماعی به عنوان پاسخ سیاستگزارانه به کار کودک: شواهد چه می گویند؟
4. کمکهای جامع
یافته های کلیدی

• مطالعات موجود نشاندهندۀ اثرات مختلف برنامه های حمایتی جامع اند. این اثرات بستگی به نوع کمکهای تکمیلی ارائه شده دارند؛
• ترکیب کمک نقدی با بیمۀ اجتماعی قدری از میزان کار کودکان می کاهد؛
• ترکیب کمک نقدی همراه با یک کارزار اطلاعرسانی در بارۀ کار کودکان یک استراتژی امیدبخش برای مقابله با کار کودکان، به شمول کارهای خطرناک، عهمل کرده است؛
• برنامه‌هایی که کمک نقدی را با کمکهائی برای بهبود وضع معیشت (مانند تأمین سرمایه) ترکیب می‌کنند، حاوی ریسکهائی نیز هستند. این ترکیب می تواند منجر به جلب کودکان به فعالیتهای تولیدی برای خانواده، از جمله در کارهای خطرناک، گردد. البته این برنامه ها در ترکیب با آگاه سازی اهالی از حقوق کودکان و خطرات مرتبط با کار آنان، می توانند موجب کاهش کار کودکان شوند.
• مقدار کمک نقدی و راسخیت در امر آگاه سازی و اطلاعرسانی، کلیدی برای تضمین اثرات حمایتی اند.

***

برنامه های جامع حمایت اجتماعی - که به آنها برنامه های  "کمک نقدی و چیزی بیشتر" هم گفته می شود – کمک نقدی را با حمایتهای تکمیلی ترکیب می‌کنند تا همزمان به بهبود رفاه خانواده و کودکان نایل شوند. حمایتهای تکمیلی شامل ارائۀ اطلاعات در مورد اثرات آسیب زای کار کودک یا دسترسی به خدماتی نظیر بهداشت و/یا تحصیلات اند. با تصدیق یافته های مختلط در ارتباط با کمکهای مشروط، نوع خدمات و خطرات مرتبط با سرمایه گذاری خانواده در فعالیتهای اقتصادی، انتظار می‌رود که حمایتهای تکمیلی موجب تعاملات مؤثری به ویژه در ارتباط با مسئلۀ کار کودک گردند.

برنامه های جامع حمایت اجتماعی به سرعت در کشورهای با درآمد پایین و متوسط ​​گسترش یافته اند، از جمله در کشورهایی نظیر بورکینافاسو (برنامه حمایت اجتماعی ناظر به کودک، که کمک نقدی را با خدمات آب و فاضلاب و تغذیه ترکیب می کند)، غنا (برنامه تقویت معیشت علیه فقر، که کمک نقدی را با بیمۀ اجتماعی ترکیب می‌کند) و موزامبیک (برنامه یارانه کودک، که کمک نقدی را با تغییر رفتار ارتباطاتی در اثر تغذیه ترکیب می‌کند). با این حال، تحقیقاتی که تأثیر برنامه های جامع را بر کار کودکان بررسی کرده اند، زیاد نیستند. بررسی حاضر به 11 مطالعه در مورد برنامه‌های جامع حمایت اجتماعی دست یافته است. از این تعداد، پنج تحقیق در غنا انجام شده، که بر ترکیب کمک نقدی با بیمۀ  اجتماعی و نیز ترکیب کمک نقدی با یک کمپین اطلاعاتی در مورد کار کودکان تمرکز داشته اند. موضوع شش تحقیق دیگر ترکیب کمک نقدی با انواع حمایتهای ناظر بر بهبود معیشت – مثل کمک مالی برای سرمایه گذاری در فعالیت تولیدی یا آموزش در زمینه فعالیت‌های تجاری – بوده است. در برخی از موارد این برنامه ها با آگاه ‌سازی در بارۀ کار کودک همراه بوده اند. یافته های حاصل نشان می‌دهند که:

برنامه‌هایی که کمک نقدی را با بیمۀ اجتماعی ترکیب می‌کنند، قابلیت دارند که وابستگی خانواده را به کار کودکان،  به عنوان یک استراتژی احتیاطی برای مقابله با احتیاجات ناگوار و ناکهانی بهداشتی و سلامتی کاهش دهند. با این حال، در برنامه های جامع نیز، تنظیم و کفایت میزان کمک نقدی همچنان به عنوان عامل تعیین کنندۀ اصلی برای اثربخشی برنامه باقی می ماند. ارزیابیهای کوتاه‌مدت از برنامۀ "معیشت علیه فقر" در غنا، و برنامۀ متمم آن که خانواده هایی با زنان باردار و کودکان تا دو سال را نیز شامل می‌شود، به عنوان مکملی برای بیمۀ بهداشت ملی، تأثیرات محدودی بر فعالیتهای تولیدی کودکان نشان داده اند. اغلب پژوهشگران این تأثیرات محدود را با بی نظمی پرداختها و و مقدار کم کمکهای نقدی توضیح داده‌ اند. 

• برنامه هایی که کمک نقدی را با کارزارهای اطلاعرسانی و آگاه سازی در بارۀ کار کودکان ترکیب می کنند به ویژه به مخاطرات مرتبط با فعالیتهای تولیدی گسترده در خانواده‌ها که کودکان در آن‌ها شرکت می‌کنند، می پردازند. این برنامه ها در واقع ارائه دهندگان خدمات را از خطرات مرتبط با کار کودکان آگاه می سازند. بنابراین از صرف کمکها برای تحصیل کودکان حمایت می کنند و خانواده ها را از گماشتن کودکان به کارهای خطرناک برحذر می دارند. ابتکار بین المللی "کوکوا" در غنا به این نتیجه رسیده است یک برنامه کمک نقدی نامشروط که با یک کمپین اطلاعرسانمی ترکیب شده باشد، نقش مؤثری در کاهش شیوع کارهای خطرناک در میان کودکان دارد.
• برنامه‌هایی که کمک نقدی را با بهبود معیشت ترکیب می کنند، می توانند به خانواده ها کمک کنند تا درآمد خود را افزایش، و نیاز به کار کودکان را کاهش دهند، اما اگر کسب و کار تازۀ خانواده نیاز به نیروی کار را افزایش دهد، محتمل است که این نیاز با کار کودک پاسخ گیرد. شواهد مقدماتی در مورد این نوع برنامه ها نیز نشان داده اند که  ارائۀ سرمایه ممکن است اثرات مثبت حاصل از حمایت اجتماعی را به طور قابل توجهی کاهش دهد. بررسی حاضر شش مطالعه در بارۀ چنین ترکیبی را شناسایی کرد. پنج تای آنها حاکی از نتیجۀ صفر یا منفی بودند. دو مطالعه نشان می دهند که این برنامه ها تغییری در مشارکت کودکان در فعالیت‌های اقتصادی در برزیل و هند ایجاد نکرده اند، سه مطالعۀ دیگر نشان داده اند که مشارکت کودکان در فعالیتهای اقتصادی در بنگلادش و فیلیپین افزایش یافته است. از میان سه تحقیقی که حاکی از افزایش حضور کودکان در بازار کار اند، یک تحقیق تأثیرات بر شیوع کار کودکان را نیز ارزیابی کرد و یافت که برنامه مورد مطالعه در فیلیپین حتی با اینکه با هدف کاهش شیوع کار کودک طراحی شده بود، موجب افزایش آن شده بود. بورکینافاسو تنها نمونه مثبت بوده است. در یک برنامۀ بهبود معیشت در ترکیب با کمک نقدی و شامل کارزار آگاه سازی در مورد کار کودکان، محققان اثرات منحصر به فرد حفاظتی مثبتی را ثبت کرده اند.  در این برنامه، آگاه سازی دارای راسخیت نسبتاً بالا بوده است (شامل جلسات ماهانه برای شش تا هشت تن از اعضای خانواده)، که احتمالاً اثربخشی برنامه را افزایش داده است.

آنچه از برنامه های کمکهای جامع آشکار می شود این است که بافتار خانواده و حمایت تکمیلی دارای اهمیت بسیار اند. اثار قوی و منفی که در مطالعۀ برنامه های مورد نظر در فیلیپین یافته شدند، با کمبود نیروی کار بزرگسال در خانواده های مشمول کمکها و احتمالاً عدم آگاهی از خطرات مرتبط با کار کودکان توضیح داده شده اند؛ اگرچه که این برنامه ها با جلساتی برای آگاهی از زیانهای کار کودکان نیز همراه بوده اند. با این حال، در مصاحبه های انجام شده با شرکت کنندگان در این جلسات، آنها ارزش این جلسات را کم دانستند و از هدف برنامه اظهار بی اطلاعی کردند. درست در  مقابل این یافته، در مطالعۀ برنامۀ بورکینافاسو، مؤلفه آگاه سازی خانواده ها از زیانهای کار کودکان دارای راسخیت بیشتری بود.