آذربایجان – اسرائیل: پنجره ای از باکو با نمایی از تل آویو*

ترجمه از به پیش

اخیراً از آذربایجان به طور فزاینده‌ای در مطبوعات به عنوان کشوری که ممکن است به «توافق ابراهیم» بپیوندد، مطرح شده است. این مجموعه ای از معاهدات در مورد عادی سازی روابط بین اسرائیل و تعدادی از کشورهای عربی است که در اواسط 2020 منعقد شد. لازم به یادآوری است که در چارچوب توافقات فوق، اسرائیل با امارات متحده عربی، بحرین و مراکش معاهدات صلح امضا کرد. سودان توافق نامه ابراهیم را امضا کرد و قانون منع روابط با اسرائیل را لغو کرد، اما روند عادی سازی روابط با دولت یهود را به پایان نرسانده است.

سودان توافق نامه ابراهیم را امضا کرد و قانون منع روابط با اسرائیل را لغو کرد، اما روند عادی سازی روابط با دولت یهود را تکمیل نکرده است. این توافقات در اولین دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ انجام شدند و بسیار شبیه به معاملاتی هستند که او دوست دارد. کشورهایی که او به سمت نزدیکی با اسرائیل بر آنها فشار آورد، از امتیازات ویژه ای برخوردار شدند؛ به ویژه امارات به آخرین تسلیحات آمریکایی و فناوری اسرائیل دسترسی پیدا کرد.

کشورهای دیگر نیز بی "توجه" نماندند؛ برای نمونه، مشارکت در ائتلاف از بحرین در برابر تهدیدات ایران محافظت می کند؛ در مورد سودان نیز، کمک های مالی و حذف از فهرست دولت های حامی تروریسم و ​​کمک های مالی آمریکا را تضمین گردید. ایالات متحده آمریکا حاکمیت مراکش بر صحرای غربی را به رسمیت شناخت. هدف ایالات متحده ایجاد «ناتوی عربی» برای مقابله با ایران است که البته طبق خواسته واشنگتن، امور خاورمیانه را حل و فصل کند. خود آمریکایی ها این امکان را می یافتند که هزینه های دفاعی و نیروهای نظامی آمریکا در منطقه را کاهش دهند. در زمان جو بایدن، پروژه توافقنامه آبراهام تداوم و گسترش نیافت.

با وجود انتظارات اسرائیل، کشورهای عربی نیز علاقه چندانی به آنها نشان ندادند. همانطور که انتظار می رفت، این معاهدات توسط الجزایر، تونس، لیبی، ایران و یمن محکوم شد. با این حال ترامپ اخیرا در کنگره آمریکا سخنرانی کرد و تاکید کرد که قصد دارد این توافقات را توسعه دهد. به گفته مایک والتز، دستیار رئیس جمهور، کشور بعدی که این توافقنامه را امضا می کند می تواند عربستان سعودی باشد؛

با این حال، برای مدت طولانی صحبت هایی در مورد این موضوع وجود دارد، اما هیچ نتیجه مشخصی وجود ندارد - هنوز موانع زیادی بین دو کشور وجود دارد.

آذربایجان اما موضوع دیگری است؛

امروز، آذربایجان تنها کشور مسلمانی است که روابط مشارکتی دائمی و همه جانبه با اسرائیل دارد.

به ویژه، آذربایجان 30 سال است که ضامن امنیت انرژی اسرائیل بوده و نیازهای نفتی این کشور را تامین می کند. باکو نیز به نوبه خود تجهیزات دفاعی را از تل آویو خریداری می کند: الکترونیک، هواپیماهای بدون سرنشین ضربتی و شناسایی، سیستم های ناوبری و نوری، مهمات با دقت بالا؛ این به دولت یهود اجازه می دهد تا بودجه خود را پر کند و شغل ایجاد کند؛ علاوه بر این، آذربایجان اولین کشور مسلمانی بود که تعریفی از یهودستیزی را در کتاب های درسی خود گنجانده است.

این دولت نقش مهمی در برنامه‌های ایالات متحده برای ایجاد «خاورمیانه بزرگ» ایفا می‌کند و نزدیکی اسرائیل و پادشاهی‌های خلیج فارس را تسهیل می‌کند. این و نتایج دیگر توسط کارشناسان دانشگاه بار-ایلان اسرائیل در «رامات گان» انجام شده است. آنها به ویژه معتقدند که آذربایجان باید در توافقنامه ابراهیم ادغام شود؛ به نظر آن‌ها، تجربه آذربایجان در همکاری با اسرائیل را می توان به سایر کشورهای خاورمیانه، آسیا و آفریقا نیز تعمیم داد.

اخیراً حکمت حاجی اف دستیار الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان به اسرائیل سفر کرده و با بنیامین نتانیاهو دیدار و گفتگو کرد. اورشلیم پست این نشست را به مثابه «نقطه عطف» در سیاست منطقه خواند؛ این گفتگوها دو روز پس از گفتگوی نتانیاهو با مارکو روبیو وزیر امور خارجه آمریکا انجام شد که احتمالاً روی گنجاندن آذربایجان در توافقنامه آبراهام متمرکز بوده است. اورشلیم پست در ادامه می نویسد: "از آنجایی که دولت ترامپ به دنبال بازسازی ائتلاف های منطقه ای است، نقش آذربایجان در کمک به اسرائیل برای ادغام در «خاورمیانه بزرگ» به ویژه در گسترش همکاری های امنیتی و اقتصادی با سایر کشورهای مسلمان می تواند حیاتی باشد." 

یک نکته مهم: علی اف مدتهاست که با نتانیاهو رابطه برقرار کرده است؛ طرفین به دفعات دیدار داشته و شناخت خوبی از یکدیگر دارند. آنها اشتراکات بسیاری دارند، اما در یک مورد موضع آنها متفاوت خواهد بود؛ علی اف به دفعات اعلام کرده است که باید یک کشور مستقل فلسطینی ایجاد شود و بیت المقدس شرقی پایتخت آن شود؛ و تاکید کرده است که موضع باکو بدون تغییر باقی می ماند. مشارکت آذربایجان در ائتلاف برای اسرائیل مهم است - تل آویو به کشورهای عربی نشان می دهد که متحد دیگری را به دست آورده و از این طریق موقعیت خود را در خاورمیانه تقویت می کند. پیوستن آذربایجان به توافقنامه ابراهیم، ​​منافع اقتصادی این کشور را تضمین می کند و چشم انداز روابط نزدیک تر با اسرائیل و ایالات متحده را باز می کند. 

با این حال، کارشناسان نسبت به خطرات ناشی از نزدیکی تل آویو و باکو هشدار می دهند؛ این خطر از تهران بر می‌خیزد؛ آذربایجان و ایران روابط اقتصادی نزدیکی دارند. دو کشور به ویژه در زمینه های انرژی، حمل و نقل، کشاورزی و منابع آب همکاری می‌کنند. بسیاری از ساکنان حاشیه شمالی و جنوبی رود ارس در ارتباطات خانوادگی و خویشاوندی قراردارند؛ با این حال، روابط آذربایجان و ایران همیشه پیچیده و سخت بوده است. به عنوان مثال، باکو ایران را به حمایت از ارمنستان در جریان درگیری های مسلحانه در مناقشه قره باغ کوهستانی متهم می کند، و یا این که طرفین به نوبت، رزمایش‌های مرزی برگزار می‌کردند و غیره. تهران همواره به نزدیکی آذربایجان و اسرائیل، دشمن دیرینه جمهوری اسلامی، حساس بوده است؛ این امر در برخی مواقع باعث جنجال‌های دیپلماتیک و اظهارات تند از هر دو طرف می گردید. تهران مظنون است که جمهوری آذربایجان که به اسرائیل اجازه می دهد از خاک این کشور برای جاسوسی از برنامه هسته ای خود استفاده کند. (بر اساس برخی گزارشات، اسرائیل در خاک آذربایجان 3 پایگاه نظامی دایر کرده است – مترجم) علاوه بر این نکات، الیوت انگل، سیاستمدار آمریکایی و نماینده لابی اسرائیل اظهار داشته است که مقامات آذربایجان به اسرائیل اجازه استفاده از خاک خود را برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران داده‌اند.

 https://faktyoxla.az/en/news/view/2319/us-congressman-039-azerbaijan-ha…

حتی اگر این یک اغراق باشد، خیلی بزرگ نیست. اسرائیل مطمئناً تلاش خواهد کرد تا حد امکان به "لانه" دشمن خود نزدیک شود... پیش بینی واکنش خشمگینانه تهران به گنجاندن باکو در "توافق ابراهیم" کار دشواری نیست. اما بعید است که همه چیز فراتر از کلمات تحریک آمیز و اظهارات تند باشد. ایران هیچ استدلال جدی برای جلوگیری از نزدیکی بیشتر بین باکو و تل آویو ندارد. و بعید است که رهبری جمهوری اسلامی بخواهد «تا سر حد خونریزی» با نزدیکترین همسایه خود نزاع کند. ایران در حال حاضر به اندازه کافی دشمن دارد؛ و وضعیت اقتصادی کشور در شرایط بسیار سختی قرار دارد.

--------------------------

این مطلب، ترجمه ای است با کمی تلخیص از سایت روسی زبان: بنیاد فرهنگ‌های راهبردی

Азербайджан – Израиль: «окно» из Баку с видом на Тель-Авив — Фонд стратегической культуры