معرفی کتاب- 21 درس برای قرن بیست و یکم (1)

نویسنده کتاب، یووال نواح هراری، تحصیلاتش را در آکسفورد به اتمام رساند و اکنون در دانشگاه هیبرو در اورشلیم تدریس می کند. از او قبلا دو کتاب داشتیم. هومو ساپین (انسان اندیش ورز-2) که در آن به تاریخ گذشته بشرمی نگرد. کتاب دوم او با عنوان هومو دئوس (انسان خداگونه -3) که نگاهی به آینده بشریت دارد. کتاب کنونی به مسائل جاری و آینده نزدیک می پردازد.

موضوع اصلی بررسی او تاثیر تحولات فناوری بر جامعه انسانی است. شکی نیست که پیشرفتهای علمی،فناوری و صنعتی تاثیر متقابلی بر روند زندگی همه ما می گذارد. این تحولات چه هستند؟ چه تغییراتی در آینده ما قابل پیش بینی هستند؟ او می گوید تغییر و تحول، جبری و حتمیست ( تنها چیزی که ثابت میماند "تغییر" است). این تحولات، همیشه، دو جنبه مثبت و منفی دارند. از یک طرف، مثلا، کامپیوتر به همه ما فرصت داده که محاسباتمان را سریعتر و آسانتر انجام دهیم. از طرف دیگر همین کامپیوترها می توانند مبنای کسب قدرت بی اندازه در دست صاحبان قدرت شوند و آزادیهای ما را از ما بگیرند. همین طور در مورد علم پزشکی است. فناوری بیولوژیک به بشر فرصت داده که بسیاری از معایب جسمی ما را بسیار سریع دریابند و قبل از آنکه مشکل جدی ای برایمان به وچود بیاید راه حلی برای آن بیابیم. ولی همین فناوری فرصت می دهد که نسل بعدیمان را "سفارشی" دریافت کنیم. نسلی بسازیم که باهوشتر و قویتر از انسانهای معمولی باشند. سئواللات اخلاقی و فلسفی فراوان به پیش می آیند. کجا خط را می کشیم و می گوئیم همین اندازه بس است؟ تازه اگر بعضی از ما بگویند همین اندازه بس است، چه ترتیبی می توان داد که همه دنیا همان محدودیت را قبول کنند؟

این لیست را می توان بسیار بزرگتر کرد. می خواستم همین کار را بکنم ولی ویدیو کلیپ ( یو تیوب) که از مصاحبه نوسنده کتاب گرفته شده (4) کارم را ساده کرد. حتما آن را ببینید. نمونه ای از عمق مبحث را در آن خواهید یافت.( هر چند که موضوعاتی در متن کتاب می آیند که در مصاحبه مرور نشده اند ) در این مصاحبه عمدتا به موضوع تلفیق بیو تکنولوژی و فناوری کامپیوتری می پردازد

آقای هراری معتقد است که سه موضوع چالشی رودرروی بشر است:

جنگ اتمی

گرمای فزاینده محیط زیست

اختلالاتی که پیشرفت فناوری در زندگی یک به یک ما به وجود می آوردد.

نمونه ملموسی از این دست را در این مصاحبه شاهدیم. مثلا تا ده سال آینده رانندگان کامیون شغل خود را از دست می دهند (که به خاطر دستکاههای هوشمندی به وقوع می پیوندد که بهتر از هر راننده ای می تواند کامپیون را براند) راننده ای که بدین ترتیب شغل خود را از دست می دهد با زحمت فراوان موفق می شود که مربی یوگا شود. ولی ده سال بعدتر این شغل هم از بزار کار خارج می شود چون دستگاههای هوشمندی به بازار می آیند که بهتر از هر مربی یوگا، تمام عضلات بدن را می شناسند. راننده ما مجبور است برای کار تازه ای تعلیم ببیند.

از هراری سئوال شده که پس جوانی که می خواهد وارد بازار کار شود باید چه رشته ای بردارد؟ هراری می گوید همه رشته های آموزشی شامل همین تغییر و تحول و اختلال هستند پس بهترین آموزش چیست؟ او می گوید بهترین آموزش اینست که خود را آماده تغییر کنیم. برای مثال، قبلا خانه ای می ساختیم که زیر بنائی داشت و با آجر و سیمان ساخته شده بود حالا باید به جای آن چادری بسازیم که به راحتی جمع می شود و در جای دیگری به راه می افتد.

می دانیم که بیو تکنولوژی در تشخیص و پیش بینی امراض مختلف دستاوردهای فزاوان داشته است. همین طور می دانیم که فناوری کامپیوتری هم دستاوردهای عظیم داشته است. تلفیق این دو با هم ابزار قدرتمندی در اختیارمان می گذارد که نهایت آن قابل پیش بینی نیست و هم اکنون دستگاههائی ساخته شده اند که بسیاری از امراض و مشکلات جسمانی را تشخیص می دهند. در بیست سی سال آینده لگاریتمهائی تهیه می شوند که قدرت محاسبه کامپیوترها را باسرعتی غیر قابل تصور بیشتر می کنند.

بسته به شرایط متفاوتی، سلولهای معینی به سلولهای سرطانی تبدیل شوند. ماشینهای مخصوصی اختراع می شوند که در همان ابتدا و قبل از آنکه سلولهای سرطانی پخش شوند آنها را می شناسند و به پزشک مربوطه گزارش می کنند. بدین تر تیب درمان انسان بسیار ساده تر و بی دردتر از زمان حاضر قابل اجراست.

تنها پیش بینی هراری که برای من بعید به نظر می رسید در مورد همین دستارودهای پزشکی است. او می گوید در سی سال آتی خدمات پزشکی برای فقیرترین فرد بهتراز خدمات پزکش قابل دسترسی برای ثروتمندترین فرد امروزی است. به نظر من این پیش بینی بعید به نظر می رسد. آنچه که برای من قابل قبول است اینست که حکم او در کشورهای پیشرفته به وقوع پیوندد. اینچنین دستاوردی باز هم بعید و انقلابی است ولی بسط آن به تمام مردم روی زمین بعید است.

در بخش آخر کتاب، نویسنده به مسائلی می پردازد که به سئوالات فلسفی من نزدیک بودند. ما که هستیم؟ در مورد علم، سیاست، خدا و مذهب چه کنیم؟ معنای زندگی چیست؟ به نظرم رسید که شاید، فقط شاید، سئوال اصلی این نباشد که من برای چه به دنیا آمده ام بلکه سئوال اصلی این باشد که حالا که در این دنیا هستم چه کار باید بکنم؟

مطالعه این کتاب را به همه آنهائی که در مورد آینده سئوال دارند پیشنهاد می کنم. مهم نیست که به سئوالات این کتاب اهمیت می دهیم. اصلا مهم نیست که به جوابهای نویسنده هم قانع می شویم ( با اینکه من – به شخصه – با کلیت این جوابها توافق داشتم). مهم اینست که دریابیم که دنیای ما در حال تغییر سریع است و از آن مهمتر – شتاب فزاینده این تغییرات - است . همه آنهائی که شاهد تغییرات عظیم دنیا در سی ساله اخیر بودند منظقا در می یابند که در طول زندگی آنها تغییرات ملموس در جامعه، فرهنگ و کلیت زندگی ما به وقوع پیوسته و به وقوع می پیوندند و بنابراین باید به اختلالات ناخواسته این تحولات فکر کنیم. از تحولات در مورد تلفن موبایل، کامپیوتر و رسانه های اجتماعی گرفته تا همه و هر چیز دیگر. این کتاب را درفکر کردن به این موضوعات - مخصوصا برای نسل جوان ( و نه چندان جوان) – برای نسلی که انتظار دارد بیست تا سی سال آینده دنیا را ببیند - راهنمای بسیار مفیدی یافتم.

مجید سیادت

----------------------------

کتاب به پنج بخش و 21 موضوع / فصل تقسیم می شوند.

بخش اول – چالش تکنولوژی – فصل اول – اوهام به کنار گذاشته می شوند. "پایان تاریخ" به تعویق افتاده است. فصل دوم- اشتغال. وقتی بزرگ شدید، ممکن است شغلی نداشته باشید . فصل سوم – آزادی. داده های (کامپیوتری) شما را زیر نظر دارند. فصل چهارم – مساوات. صاحبان داده های (کامپیوتری) صاحبان آینده اند.

بخش دوم – چالش سیاسی – فصل پنجم- جامعه. انسانها جسم دارند. فصل ششم – مدنیت - تنها یک تمدن در جهان وجود دارد. فصل هفتم -ناسیونالیسم – مسائل جهانی نیازمند جوابهای جهانی اند. فصل هشتم – مذهب – اکنون "خدا" در خدمت "ملت" است. فصل نهم – مهاجرت – شاید بعضی فرهنگها بهتر از دیگران باشند.

بخش سوم – امید و آرزو – فصل دهم – تروریسم- واهمه ای ندارد. فصل یازدهم – جنگ – حماقت بشر را دست کم نگیر. فصل دوازدهم - تواضع و فروتنی – شما مرکز جهان نیستید. فصل سیزدهم – خداوند – اسم خداوند را بیهوده به کار نگیر. فصل چهاردهم – سکولاریسم – سایه خود را به رسمیت بشناس.

بخش چهارم – حقیقت – فصل پانزدهم – کمتر از آنچه انتظار دارید می دانید. فصل شانزدهم عدالت- شاید ارزیابی ما از عدالت کهنه باشد. ماورای حقیقت – ممکن است بعضی "اخبار قلابی" تا آخرالزمان باقی می مانند. فصل هفدهم - (مقوله ) علمی تخیلی – آینده همان چیزی نیست که در فیلمهای سینمائی می بینید.

بخش پنجم – (قابلیت انعطاف) – فصل نوزدهم – تعلیم و تربیت – "تغییر" تنها ثابت است. فصل بیستم – معنا – زندگی یک داستان نیست. فصل بیست و یکم – مدیتیشن ( مکاشفه در درون خود-درن کاوی) – صرفا مشاهده کنید.

1. 21 Lessons for the 21^st Century

By Yuval Noah Harrari

ISBN 978-0-525-51217-2

2. Sapiens
3. Homo Deus
4. https://www.youtube.com/watch?v=x6tMLAjPVyo&feature=youtu.be