سخن آغازین
شورای سردبیری به پیش، با توضیحات زیر سوالاتی را برای اشخاص دیگر و از جمله من فرستاده است :
" تحولات اخیر به‌خصوص برگزاری نمایش انتخاباتی رژیم و آغاز ریاست جمهوری مسعود پزشکیان، «اصلاح‌طلب» ذوب در ولایت، واکنش مردم به این انتخابات و تحریم گسترده‌ی آن نشاندهنده‌ی شکل‌گیری توازن جدیدی در جامعه است، در این رابطه سوالاتی را تنظیم کرده‌ایم که در زیر امده‌است و برای دامن زدن به یک بحث جمعی در اختیار فعالان سیاسی قرار داده می‌شود. طبعا هر کدام از رفقا می توانند به هر تعداد از این سوالات که مایل هستند پاسخ دهند. این پاسخ‌ها در «به‌پیش» و «عصر نو» منتشر خواهد شد. "
قبل از پاسخ به این سوالات، مایلم پاره ای از انتقادتم را، با شورای سردبیری در میان بگذارم. به دلیل اهمیت این بحث و دامنه معضلات حزب چپ ایران در رابطه با رویکرد پژوهشی به عرصه سیاست، گفتگویی هم با حزب چپ ایران خواهم داشت.
گفتگویی با شورای سردبیری به پیش
چرا روش ارائه شده بحث جمعی نیست و فاقد نتایج کیفی است؟
این روش، یک مصاحبه غیر حضوری است . پاسخ دهنده گان سوالاتی را دریافت می کنند و دیدگاه های خود را در رابطه با موضوعات مطرح شده، بیان می کنند و خوانند گان" به پیش " نیز با این نظرات آشنا می شوند. در این روند بازخوردی ( فیدبک) وجود ندارد. و بین افراد نیز هیچ دیالوگی صورت نمی گیرد، در نتیجه، بحث جمعی اتفاق نمی افتد.
این روش فاقد نتایج کیفی است. منظور از فرآیند همراه با نتایج کیفی این است، که در دور اول پرسشنامه ای برای اشخاص فرستاده می شود. در دور دوم ( یا چندین دور) بازخورد های کنترل شده، توسط یک هیئت( نتایج دور قبلی یا دورهای قبلی) به مشارکت کنندگان برگشت داده می شود ، تا انها با آگاهی و در نظر گرفتن همه نتایج، بار دیگر نظرات خود را تکمیل و بیان کنند. نتیجه نهایی این فرایند با تغییرات کیفی همراه است.
روش شناخته شده در این مورد استفاده از تکنیک دلفی است. لینستون و توراف تکنیک دلفی را این گونه تعریف می کنند" روشی برای ساختار دهی یک فرآیند ارتباط گروهی است، بطوریکه به گروه به عنوان یک کل، امکان حل مسائل پیچیده را می دهد." توضیح مفصل تکنیک دلفی در این نوشته کوتاه ممکن نیست.
گفتگویی با حزب چپ ایران
گفته می شود که احزاب " اتاق فکر سیاست "هستند و وظیفه آنها تنظیم امر سیاسی در حوزه عمومی است. امر سیاسی نیز بردو رویکرد استوار است: رویکرد تجربی و رویکرد علمی
حزب چپ ایران و رویکرد تجربی
رویکرد تجربی برای حزب چپ ایران به عنوان یک حزب برون مرزی که حوزه عمومی اش در خارج از کشور است، رویکردی فوق العاده محدود است، این بدان معنی است که امکان اجرایی کردن سیاست ها یش وجود ندارد.
نتیجه این است که برای حزب چپ ایران امکان این فرصت پیدا نمی شود، که سیاستگذاری های حزبی اش را عملی کند، در این شرایط فرصت ظهور و بروز سیاست های آلترناتیو نیز فراهم نمی شود، لذا این وضع استمرار پیدا می کند.
حزب چپ ایران و رویکرد علمی
عناصر و علائمی را می توان برشمرد که جمع آنها حاکی از " رویکرد علمی" در عرصه سیاست است:
الف- تخصصی شدن و حرفه ای شدن، ب- رویکرد عقلانی به فعالیت سیاسی، ج- رویکرد عقلانی به شرایط سیاسی، د- رویکرد پژوهشی به عرصه سیاست
در این بحث وارد موضوعات مربوط به الف، ب وج نمی شوم، تنها به رویکرد پژوهشی حزب در عرصه سیاست می پردازم.
حزب چپ ایران و رویکرد پژوهشی به عرصه سیاست
تردیدی در نیست که برعکس غیر عملی بودن " رویکرد تجربی" برای حزب چپ ایران در خارج از کشور،" رویکرد پژوهشی به عرصه سیاست" نه تنها عملی است، بلکه مزیت های نیز برای یک حزب برون مرزی در این رابطه وجود دارد.
پیشنهاد " چند سوال در مورد وضعیت کنونی " و چند نمونه دیگر حاکی این است، که رویکرد پژوهشی به عرصه سیاست در حزب، بر مدار مرجعیت علمی و کارشناسی نیست، بلکه در سمت الگوهای مألوف، سلیقه ای ، کوتاه مدت و غالبا ناهمسو و گاه نوسانی استوار است.
با تکیه بر نتایج بیرونی بحث ها در گروه های درونی حزب ( گروه محیط زیست، گروه کارگری، گروه ملی و قومی و...) برداشت من این است که حزب مجمع الجزایری از این گروه های فکری است، که عمدتا سلیقه ای و رقابتی عمل می کنند.
نتیجه اینکه حزب چپ ایران تا تبدیل شدن به یک " اطاق فکر سیاست " که امری ضروری و ممکن در برون مرز است، فاصله زیادی دارد.
در پایان ممکن است با شناخت اندکم این برداشت من یک سو برداشت باشد ، در این صورت از قبل از رهبران و اعضای حزب چپ ایران پوزش می طلبم.
احمد هاشمی
افزودن دیدگاه جدید