مسئله امنیت و چرایی افزایش حس ناامنی در ایران

گفتگوی ایران اینترناسیونال با مهرداد درویش پور، علی اکبر مهدی و فرهاد گوهردانی

1در این مناظره نخست به تفاوت گفتمان امنیت در نزد حاکمیت با جامعه سخن گفتم. اشاره کردم در کشورهای دیکتاتوری، امنیت بیشتری جهت و مضمون پلیسی و نظامی گرفته و دفع تهدید نظامی خارجی و سرکوب مخالفان شالوده گفتمان امنیت گرایی از طریق تحکیم اقتدار سیاسی-نظامی را تشکیل می دهد که به بهانه آن آزادی و رفاه اجتماعی نفی شده و حتی مداخله نظامی تا "عمق استراتژیک" سوریه و لبنان بخشی از تضمین امنیت کشور تلقی می شود. حال آن که در نزد شهروندان، امنیت به رضایت، امید به اینده و خیال آسوده از فردا گره خورده است. هم از این رو نگرانی از بیکاری، فقر و سرکوب و تحت پیگرد قرار گرفتن به دلیل بیان عقیده و اعتراضات و تشکل یابی و تنش های بین المللی و تحریم و ماجراحویی های نظامی حکومت در منطقه و... احساس ناامنی را افزایش می دهد.

2 اشاره کردم در کشورهای دمکراتیک به دلیل مشروعیت دولت در نزد جامعه مدنی و اعتماد نسبی به آن، نوعی همدلی در تضمین امنیت وجود دارد. اما در کشوری که شکاف بین نظام و جامعه در نوع برداشت از امنیت و جگونگی تضمین ان گسترده است، بختی برای حضور نهادهای جامعه مدنی برای گسترش حس امنیت وجود ندارد. برای نمونه اعتصاب کارگران برای خواست های رفاهی و برخورداری از تشکل مستقل کارگری، گامی در راستای گسترش حس امنیت در دستیابی به خواست هایشان است. حال آن که تشکل مستقل کارگری یا آزادی تشکل های مستقل یا آزادی احزاب تهدیدی برای امنیت و ثبات سیاسی به شمار می رود.

3 همچنین تاکید کردم که زمانیکه مردم حکومت را اصلی ترین عامل تولید ناامنی سیاسی، نظامی، اجتماعی، اقتصادی و شخصی بدانند و تلاش هایشان برای تحقق خواست هایشان از طریق اعتراضات و خیزش های اجتماعی به نتیجه نرسد، حس استیصال می تواند آنانرا به نادرست به امید به مداخله خارجی و حمله نظامی برای خلاصی از اوضاع و تامین امنیت سوق دهد. اما چنین راه حلی تنها می تواند ناامنی های تازه ای ایجاد کند و از منظر صلح، دمکراسی و رفاه اجتماعی راه حل مثبتی نیست.

4 اشاره کردم حس ناامنی در جامعه از جمله به مهاجرت ملیونی ایرانیان در طی چهل وچند سال حیات جمهوری اسلامی منجر شده است. امری که بی سابقه است و نشانگر شدت یابی روز افزون حس ناامنی مردم است.

5 در پاسخ به یکی از شرکت کنندگان در این گفتگو آقای گوهردانی، تقلیل گفتمان امنیت به پدیده ای کارکردگرایانه و فراموش کردن نقش سیاست همچون پیش برد منافع گروه های معین درجامعه را نقد کردم. اشاره کردم گرچه گفتمان امنیت گرایی در گذشته و در همه جهان نیز وجود دارد و در همه جا می تواند به نقض حقوق بشر به بهانه ضرورت توجه به امنیت منجر شود، اما ایران هرگز با این درجه از حس ناامنی داخلی و بین المللی روبرو نبوده است که بخش مهمی از آن ناشی از سیاست های داخلی و بین المللی نظام است. امری که نگاه آقای گوهردانی مسئولیت آنرا به تقدیر تاریخی و امری ناشی از ساختار جامعه ایران تقلیل می دهد. هرچند تئوری جامعه نیک و دولت شر، ساده انگاری محض است و رابطه ای دو سویه بین ملت و حکومت وجود دارد، اما کمرنگ کردن مسئولیت حکومت و آنرا یکسره به ویژگی جامعه و سطح فرهنگ عمومی تقلیل دادن تلاشی برای توجیه استبداد حاکم است.

6 به عنوان راه حل گفتم، گفتمان هایی همچون تنش زدایی در حوزه بین المللی و خواست هایی همچون آزادی احزاب، انتخابات آزاد برای تحول مسالمت آمیز و گذار از استبداد دینی حاکم، تلاشی است برای گره زدن مطالباتی همچون صلح ، دمکراسی و رفاه اجتماعی و رفع تبعیض که مطئن ترین راه گسترش امنیت اجتماعی در ایران است. به کل این گفتگو می توانید در ویدئوی زیر نگاه کنید