چند زد و خورد مرزی با چندین نفر کشته، خطر درگیری با شدت بیشتر بین رژیم های افغانستان و ایران، دو همسایه با روابط دشوار را، نشان می دهند. هر یک دیگری را متهم می کند، و نیروهای کمکی نظامی به مرز دو کشور به طول بیش از ۹۰۰ کیلومتر فرستاده می شود: خطر تشدید تنش بسیار زیاد است.
موضوع این نزاع، مانند درگیری‌های دیگر، بر سر دو دسته اختلاف، اختلافی بلاواسطه و اختلافاتی عمیق‌تر می باشد. اختلاف بلاواسطه نزاع، سر آب است. رژیم تهران کابل را به نقض توافقنامه سال ۱۹۷۳ در مورد جریان رودخانه هیرمند، که یک منبع حیاتی آب است، متهم می کند. این رودخانه در بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر جریان دارد و به گفته مقامات در تهران، افغانستان، در بالادست، در حال ساخت سدهای آبی و آبیاری جدید است. تغییراتی که بر جریان پایین دست، در ایران، در منطقه ای که قبلاً از خشکسالی رنج می برد، تأثیر می گذارد.
افغانستان این اتهامات را رد کرده و دلایل اقلیمی را مطرح می کند. در اینجا مشکل رو به رواج و فزاینده ای در جهان مشاهده می شود: آب به یک موضوع استراتژیک تبدیل می شود که سر آن می تواند جنگ هم روی دهد.
اما این تنها توضیح نیست، زیرا این منطقه دارای پیچیدگی باورنکردنی مذهبی و انسانی است. هر دو کشور دارای رژیم های اسلامی هستند. اما انقلاب اسلامی در ایران با تکیه بر اکثریت شیعه کشور پایه گذاری شده، در حالی که طالبان، که در کابل دوباره قدرت را به دست آورده اند، سنی و عمدتاً از قومیت پشتون هستند.
انشقاق دینی همه چیز را توضیح نمی دهد، اما نباید از آن غافل شد. ویدئوهای تبلیغاتی طالبان که در چند روز گذشته حملات خود را علیه رژیم ایران افزایش داده، رهبران شیعه را نیز کافر معرفی و تهدید می کنند که تا تهران بروند و به آنها حمله کنند. در گذشته، طالبان مرتباً به شکار سایر اقلیت‌ها در افغانستان و به‌ویژه هزاره‌ها که عمدتاً شیعه هستند متهم شده‌اند.
به پیروزی طالبان در سال ۲۰۲۱، رژیم ایران با احتیاط واکنش نشان داد و به دنبال اتصال بین سیاست دفاع خود از شیعیان افغانستان با نیازش به ثبات در روابط خود با صاحبان جدید قدرت در کابل بود. به نظر می رسد این اتصال شکسته شده است.
رجزخوانی جنگی لزوماً به رویارویی مسلحانه تبدیل نمی شود.رژیم های هر دو کشور مشکلات داخلی خود را دارند. طالبان هنوز توسط جامعه جهانی به رسمیت شناخته نشده اند و با مشکل اداره کشوری بی رمق مواجه هستند. ایران تحت تحریم است و باید با جنبشی که توسط زنان آغاز شده است، مقابله کند، که با وجود سرکوب شدید قادر به نابودی آن نیست.
اما این مرز دارای تاریخی است که از خشونت تغذیه می کند. عالیه عطایی، رمان نویس افغانی الاصل دارای ملیت ایرانی، فرزندی ازاین شکاف بین دو کشور، به تازگی «مرز فراموش شدگان» (ویرایش گالیمار در فرانسه) را منتشر کرده است. داستان تلخ او بر تاریخچه خانواده اش، بین دو کشور، بر روی مردان و زنانی متمرکز است که از یک جنگ فرار می کنند، از جنگ دیگری سر در می آورند، از سر گرفتن بی پایان جنگ. در جریان مناظره ای در جشنواره Étonnants Voyageurs آخر هفته گذشته، او این جمله وحشتناک را بیان کرد: "بر اثر زندگی در جنگ، ژن جنگ در ما پیدا شده است".
آیا برای کسی باور کردنی است که مشکل آب از طریق اسلحه حل شود یا مردم درگیر به آرامش رسند؟ معهذا بر این دو رژیم مملو از یقین دینی هیچ چیز و هیچ کس تاثیری ندارد.
پنجشنبه ۱۱ خرداد ۱۴۰۲ - ۱۱ ژوئن ۲۰۲۳
منبع : برنامه ژئوپلیتک رادیو فرانس اینتر
https://www.radiofrance.fr/franceinter/podcasts/geopolitique/geopolitiq…
افزودن دیدگاه جدید