موضوع این مقاله بحث های جاری پیرامون گذار یا انقلاب در سایت به پیش است. دوست خستگی ناپذیر صادق کار در دو نوشته "انقلاب یا گذار" و " نه انقلاب گذاراست و نه گذارانقلاب" مجموعه ای از مطالب را به بحث گذاشته است، که بررسی همه آنها در چارچوب یک نوشته نمی گنجد، لذا در اینجا به چند نکته مهم اشاره می شود.
1- تفسیر از جنبش ها
به عنوان مثال، در دو نوشته او آمده است:
" در ایران وضعیت جنبشی و نیروی ذخیرە انقلاب شکل گرفتە" ، " در این مدت سە جنبش براندازانە بوقوع پیوستە کە سومین آن همچنان استمرار دارد." و" قوع سە جنبش پیا پی انقلابی" ،
" هیچکدام از این کشورها مانند ایران با سە جنبش انقلابی پیاپی براندازانە رو برو نبودەاند" و " شرایط پیش جنبشی"
در رابطه با فهم گزاره های بالا، می توان تنها حدس و گمان به کار گرفت، زیرا که این گزاره ها بدون هیچ تبیین و تعریف در اینجا به کار گرفته شده اند، و در مواردی به شدت نا مفهوم و درعمل نیز بیشتر جنبه تبلیغات سیاسی را دارند.
به عنوان مثال : " وضعیت جنبشی" به چه معنی است؟ ، "نیروی ذخیرە انقلاب" کدام نیروها هستند؟ و " شرایط پیش جنبشی" کدام شرایط است؟ و....
آیا منظور از " وضعیت جنبشی" همان رویکرد نظری " جامعه جنبشی" است؟ و اگر اینطور است تعریف او از " جامعه جنبشی چیست؟
یک نمونه دیگر، در نوشته، صحبت از " سە جنبش انقلابی پیاپی براندازانە " است. سئوال این است که آیا منظور نویسنده " اعتراضات دی 1396 " و اعتراضات آبان 1398 و " جنبش ژینا" است؟ و در ادامه این سئوال مطرح می شود که منظور از جنبش براندازانه چیست؟ و آیا هرسه این جنبش ها هم سنگ و براندازانه بوده اند؟ واقعیت این است که با بهتریننیت خوانی هم نمی توان این گزاره ها را فهمید.
2- نظریه های گذار دموکراسی غیرمرتبط با ایران هستند
در دیدگاه صادق کار که در دو نوشته " نه انقلاب گذار است و نه گذار انقلاب" و" انقلاب یا گذار" منعکس است، گذار بە دمکراسی عموما در شرایط پیش جنبشی بروزکرده وایران تفاوت ماهوی با کشورهای دیگر دارد ، زیرا که درایران ما، با سە جنبش انقلابی پیاپی براندازانە مواجه هستیم، و همچنین روند گذار نیزهمیشه بدون خشونت نبوده و تحولات بدست آمدە نیز تثبیت و پایدارنماندەاند، و در نتیجه نمی توان تجریبات آنها را مانند خودرو هیلمن یا تلویزیون سامسونگ در ایران مونتاژ نمود. ( نقل به معنی)
درمقاله " گذار دموکراتیک در ایران، اهداف، برنامه، راهکار و دور باطل رفرم یا انقلاب چپ تاریخی" که در به پیش منشر شده ، گفته شد که ما در دهه دوم قرن بیست یکم، در آستانه نسل چهارم انقلابات بسر می بریم و همچنین چندین دهه است که مفهوم گذار جایگزین مفهوم انقلاب شده است.
با تغییررژیم دراروپای جنوبی، یونان، اسپانیا و پرتقال«سومین موج» دمکراتیزاسیون اغاز شد. این موج رژیم های آمریکای لاتین را در برگرفت و بساط دیکتاتوری های نظامی در شیلی، آرژانتین و… برچیده شد.
با تغییر رژیم های سوسیالیستی در اروپای شرقی، این روند ادامه یافت. درآفریقای جنوبی رژیم نژاد پرست، مسالمت آمیز برکنار شد. در سال های ۹۰ پاره ای از کشورهای آفریقائی نیز در مسیر تحولات دمکراتیک قرار گرفتند.
به عمر رژیم های سرکوبگر در فیلیپین، تایوان و کره جنوبی، در شرق آسیا پایان داده شد. در سال های اخیر، مردم در کشور های عربی مصر، تونس، لیبی، یمن و سوریه علیه اقتدارگرایان حاکم قیام نمودند. در ترکیه از ارتش سلب قدرت شد. در زمینه این توسعه، دموکراسی گسترش یافت و یا حداقل حکومت های مناسب تری جایگزین شدند.
مهم ترین ویژگی موج سوم دموکراتیزاسیون در این بوده است که کشورهای مختلفی، در قاره های متفاوت و در سطوح متنوع توسعه سیاسی، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی را در بر گرفت.
در شرایط کنونی می توان گفت که این توسعه تا حدودی متوقف شده است و در بعضی موارد در مسیر قهقرایی قرار دارد. دربرخی از کشور های اروپای شرقی دموکراسی نوپا در خطر است، روسیه به یک حکومت اقتدارگرای سرکوبگر مبدل شده و در آنجا دیگر اپوزیسیون تحمل نمی شود. در ترکیه دموکراسی توسط اقتدارگرایانه اسلامی متوقف گشته است.
با نگاهی به نظریه پردازی و صورتبندی های گذار به دموکراسی در تئوری و عمل می توان گفت، که گذار به دموکراسی یک رهیافت نظری کلی است.
مطا لعه و بررسی موج سوم دموکراتیزاسیون نشانگر آن است که برای نیل به دموکراسی هیچ فرمول واحدی مو جود نیست. کشور های مختلف برای رسیدن به دموکراسی، در شرایط ساختاری متفاوت، استراتژی هایمختلفی نیاز دارند.
از سوی دیگرمطالعات تحقیقاتی موج اول و دوم و سوم گذار به دموکراسی نشان می دهد که پارامتر های کلیدی موجود هستند که با تکیه بر آنها می توان از مجموعه تجربیات تا کنونی الگو یا مدل های خاصی را انتزاع نمود.
مدل ها نیز تصویری ساده شده، از بخشی از واقعیات هستند، لذا هیچ مد لی به تنهایی کامل نیست و نمی تواند باشد. واقعیت دیگر این است که مد لها عموما از بهترین و مناسب ترین مورد ها، حرکت می کنند، اما در عمل و در اجرا، واقعیاتی بروز می کند، که نمی توان آن ها را نادیده گرفت، در ثانی هیچ مد لی را نمی توان یافت که برای هر شرایطی و همچنین در دوره های زمانی نا محدود، کاربرد داشته باشد.
3- دور باطل رفرم و انقلاب
صادق کار در دو نوشته خود حتی یک بار نیز به موضوع دموکراسی درایران اشاره ای ندارد، او هدف مقدم " سە جنبش براندازانە" را " سرنگونی رژیم تئوکراتیک ومستبد و استقرار نظام سکولار" و درجای دیگری نیز از " استقرار جمهوری سکولار دمکراتیک فدرال " تعریف می کند.
تشکیل یک دولت فدرال، به عنوان هدف مقدم، برای جنبش براندازانه، به این معنی است که تشکیل دولت موقت با مشروعیت قانونی، یعنی از طریق اتنخابات آزاد منتفی است و در پی آن نیز مهیا نمودن شرایط برای برگزاری مجلس موسسان قانون اساسی نیز، دردستورکار نیست.
با این مقدمات جای تعجب نیست، که او طرفداران گذار به دموکراسی رارفرمیست می خواند، زیرا انقلابیون به مسئله دموکراسی کاری ندارند، بلکه با سقوط رژیم، بلا واسطه یک جمهوری دموکراتیک فدرال جایگزین می کنند. شکی باقی نمی ماند,که این همان دور باطل رفرم یا انقلاب است.
جای بسیار تاسف است که انقلابیون ایران در دهه دوم قرن بیست و یکم، از لنین هم انقلابی تر شده اند، زیرا درانقلاب اکتبر لنین حداقل اجازه تشکیل مجلس موسسان را صادر نمود، اما بعد از اینکه مشخص شد، که اکثریت با بلشویک ها نیست، فرمان به انحلال آن داد
از انقلاب مشروطیت تاکنون گذار به دموکراسی و رشه کن نمودن استبداد، چالش اصلی کنشگران سیاسی با پیش زمینه های ایدئولوژیکی- نظری متفاوت بوده است. دو موضوع مهم در این فرآیند ناموفق تاریخی “ناتوانی برای برپائی ائتلاف طرفداران دموکراسی” و “تعیین شکل و الگوی نظام دموکراتیک” بوده است.
در شرایط کنونی نیز وجود مدل های جایگزین اقتدارگرایانه در میان سلطنت طلبان، مجاهدین و چپگرایان رادیکال که هر سه گروه نیز طرفدار سرنگونی هستند، مانع مهمی در راه ریشه کن نمودن استبداد و گذار دموکراتیک در ایران است.
افزودن دیدگاه جدید