صورتبرداری از خطرات کار کودک در زنحیره های تأمین جهانی بخش سوم

نوشته راشل جکسون، از انتشارات یونیسف

1. کار کودک و مسئولیت زنجیره های تأمین - ادامه

1.2.2 الکترونیک

صنعت الکترونیک یکی از بزرگترین بخش های صنعتی در جهان است. از آنجایی که این بخش از زنجیره‌ها و فعالیت‌های مختلف برای تولید محصولات واسط مختلف تشکیل شده است، برآورد تعداد کل کارگران درگیر دشوار است. یک تخمین سازمان "کار بهتر" (Better Work) در سال 2010 تعداد کارگران درگیر در صنعت الکترونیک را 18 میلیون نفر اعلام کرده است که مدام در حال افزایش است. در کار و در کنار تولید صنعتی الکترونیک، عرصۀ معدن  نیز قرار دارد که مواد خام معدنی و فلزات مورد استفاده در بسیاری از لوازم الکترونیکی مانند طلا، مس، کبالت، تانتالیم، تنگستن، قلع و غیره را تامین می کند. بسیاری از این مواد معدنی از معادن متکی به کار دستی کوچک ابعاد استخراج می شوند و تخمین زده می شود که بیش از 40.5 میلیون نفر از جمله بیش از 1 میلیون کودک در این معادن به کار اشتغال دارند. تشخیص و ترسیم زنجیرۀ تأمین در صنایع الکترونیکی امر دشواری است. کار معدنی در حلثه های بسیار بالادست انجام می‌شود و کودکان بیشتر در کارخانه‌های ناشناخته، در کارهای غیررسمی یا فعالیت‌های خانگی درگیر اند؛ یعنی در جاهائی که به سادگی از دید خریداران، برندها و ناظران پنهان می مانند. شکل زیر شمای ساده شدۀ زنجیره تأمین یک باتری لیتیومی را برای یک گوشی هوشمند نشان می دهد.

نقشه ساده شده بر استفاده از کبالت معدنی در ساخت باتری لیتیومی تمرکز دارد. نقشه زنجیره تامین پیچیده‌تر - اما هنوز هم بسیار ساده‌ شده - در شکل زیر سایر بخشها و فرآیندهای دخیل در ایجاد محصول نهایی را نشان می‌دهد.

در این شکل دایره های سبز نشاندهنده واسطه ها، خریداران، بازرگانان و صادرکنندگانی هستند که در جابجایی و فرآوری سنگ معدن نقش دارند. ناروشنی در تعداد بازیگران مختلف درگیر و راه های فرآوری مواد معدنی، مزید بر عدم شفافیت در منشا دقیق ماده معدنی، منطقه معین و حتی معدنی است که سنگ معدن از آن استخراج می شود.

مستطیلهای نارنجی در این نمودار نشاندهنده مواد خام اضافی یا کالاهای واسطه ای اند که برای تولید سایر اجزای تشکیل دهندۀ محصول الکترونیکی نهایی استفاده می شوند. این مواد یا کالاها برای گوشیهای هوشمند، ممکن است شامل مدارهای مختلف، پردازنده ها، صفحه نمایش LCD، میکروفون، بلندگو و از این دست اجزا باشد. هر قطعه ممکن است توسط واحدهای جداگانه تولید شود و به کارخانه مونتاژ برسد تا بخشی از محصول نهایی شود. نقطه مونتاژ نهایی این قطعات جداگانه معمولاً کارخانۀ ردیف 1 در زنجیرۀ تأمین الکترونیک است.

1.2.3 غذا و کشاورزی

غذا و کشاورزی بخش مسئول بیشترین میزان کار کودکان در سراسر جهان است. بر اساس گزارش سازمان بین المللی کار (ILO)، بیش از 98 میلیون کودک 5 تا 17 ساله در بخش غذا و کشاورزی - از جمله در کشت، ماهیگیری، آبزی پروری، جنگلداری و دامداری - کار می کنند. این تعداد شامل 60 درصد تمام کودکان کار در جهان است. نزدیک به 68 درصد این کودکان بدون مزد برای خانواده هاشان کار می کنند. اما کار آنان نیز ممکن است شامل ساعات طولانی و شرایط خطرناک باشد. سازمان بین المللی کار گزارش می دهد که به لحاظ تلفات ناشی از کار، حوادث غیرکشنده و بیماریهای شغلی، کشاورزی یکی از سه بخش خطرناک است.

بسیاری از زنجیره‌های تأمین مواد غذایی و کشاورزی نیز چون دیگر بخشها متنوع اند. مثالی که در اینجا بررسی می‌شود مربوط به زنجیرۀ تۀمین کاکائو است. زنجیره ای شامل برداشت دانه‌های کاکائو و تبدیل آنها به پودر کاکائو، لیکور یا کره، و در انتها افزودن آن به سایر مواد تا محصولات غذایی مانند شکلات‌ تولید شود. شکل زیر نسخۀ بسیار ساده شدۀ این زنجیره را نشان می دهد.

نسخه پیچیده‌تر این زنجیره، مشابه دو مورد قبلی، از سوئی "برداشت کاران"، تعاونی‌ها، تاجران و صادرکنندگانی را شامل می شود، که قبل از پردازش دانۀ کاکائو در زنجیره وارد می شوند؛ و از سوی دیگر حلقه های مربوط به مواد خام اضافی، که برای تولید شکلات لازم اند، از جمله شیر، نیشکر و دانه سویا.

***

بخش بعدی این گزارش تلاش می‌کند نشان دهد کودکان غالباً در کجای زنجیره تأمین بالادستی حضور دارند و تحت چه شرایطی کار می‌کنند تا به روشنی درباره بهترین روش دسترسی و تأثیرگذاری بر آن بخشها کمک کند. این گزارش زنجیره‌های تأمین پیشتر ترسیم شده را تعقیب می کند. این زنجیره ها، اگرچه ساده شده اند، کمک می کنند تا بر مناطقی که کودکان در آنجا حضور دارند، تمرکز شود.

در این مثال‌ها، زنجیره‌های تامین، از منشاء مواد خام تا محصول نهایی مورد بررسی قرار خواهند گرفت، اما در جهتی معکوس یعنی از ردیف 4 به ردیف 1.