منابع سیاسی آگاه عراقی تأیید کرده‌اند که با وجود اعلام انحلال و زمین گذاشتن سلاح توسط حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، حداقل امسال هیچ کاهش یا حتی تضعیفی در حضور نظامی ترکیه در شمال عراق وجود نخواهد داشت. "پ ک ک" ترکیه اوایل ماه مه با اعلام انحلال خود، همچنین اعلام کرد که به درگیری مسلحانه خود با آنکارا پایان می‌دهد؛ امری که بغداد آن را تحولی کلیدی در حیات امنیتی، سیاسی و اجتماعی شمال عراق، از جمله منطقه کردستان و بخش‌هایی از نینوا در مرز سوریه، می‌داند. جبار یاور، دبیرکل سابق وزارت پیشمرگه در اقلیم کردستان، وجود «هماهنگی فعلی بین بغداد و اربیل در مورد دریافت سلاح از پ.ک.ک و همچنین در مورد خروج نیروهای ترکیه از خاک عراق پس از آن» را تأیید کرد و اظهار داشت که «دیگر هیچ توجیهی برای حضور این نیروها پس از پایان درگیری مسلحانه وجود ندارد.» این موضوع نیازمند تلاش‌های دیپلماتیک زیادی برای حل و فصل بین بغداد و آنکارا است. اربیل بخش مهم و کلیدی در این مذاکرات پیش رو خواهد بود. یاور این احتمال را که «عقب‌نشینی نیروهای ترکیه از نزدیکی خاک عراق رخ دهد» رد کرد و افزود: «نیروهای ترکیه هنوز بدون هیچ عقب‌نشینی یا تحرکی در خاک عراق هستند». بیش از ۸۰ پایگاه نظامی ترکیه در خاک عراق وجود دارد و تعداد سربازان ترکیه از ۵۰۰۰ نفر فراتر رفته و تجهیزات و سلاح‌های نظامی مختلفی در اختیار دارند و همه اینها هنوز هم وجود دارند و پس از اعلام انحلال رسمی پ.ک.ک، هیچ تغییری در آنها ایجاد نشده است. او بر لزوم استقرار نیروهای منظم عراقی تأکید کرد، زیرا خالی گذاشتن این مناطق پس از خروج جنگجویان پ.ک.ک «تهدید از سرگیری درگیری در آینده نزدیک یا دور را به همراه دارد و برنامه‌هایی برای این موضوع مهم و حساس باید با هماهنگی بین بغداد و اربیل تدوین شود.»
در همین زمینه، علاوی البنداوی، عضو کمیته امنیت و دفاع پارلمان عراق، به روزنامه «عرب نوین» گفت: «عراق منتظر گام بعدی برای خروج نیروهای ترکیه است». او گفت: «پس از اعلام انحلال پ.ک.ک، دیگر هیچ توجیهی برای این حضور در خاک عراق وجود ندارد.» او خاطرنشان کرد: «اطلاعات فعلی ما تأیید می‌کند که آنکارا قصد ندارد در دوره آینده نیروهای خود را از خاک عراق خارج کند، بلکه می‌خواهد نیروهایش باقی بمانند و حضور خود را بدون هیچ گونه عقب‌نشینی و با پیش‌بینی هرگونه وضعیت اضطراری که ممکن است در روند صلح بین ترکیه و حزب کارگران کردستان پیش بیاید، تقویت کنند و بنابراین ما انتظار خروج نیروهای ترکیه را نداریم.» این پرونده یکی از مهمترین نکاتی بود که السودانی، نخست وزیر عراق، در سفر اخیرش به آنکارا مطرح کرد. عراق خواهان حفظ روابط خود با ترکیه است و خواهان هیچ گونه تشدید تنش با این کشور در خصوص حضور نظامی‌اش در خاک عراق نیست، اما در عین حال تلاش‌های سیاسی و دیپلماتیکی را برای حل این مسئله پیچیده و حساس انجام می‌دهد، به هر حال، ما تمایل واقعی از سوی ترکیه برای خروج نمی‌بینیم و این حضور می‌تواند به از سر گیری درگیری نظامی بیانجامد. بغداد با اربیل همکاری می‌کند تا یک طرح نظامی فوری برای کنترل مناطقی که تحت کنترل پ. ک. ک. بوده‌اند، تدوین کند تا اطمینان حاصل شود که شبه‌نظامیان به آنها باز نمی‌گردند و این سیگنال‌هایی را برای اطمینان خاطر آنکارا ارسال می‌کند.
در نقطه مقابل، احمد شریفی، کارشناس نظامی عراقی، هرگونه خروج قریب‌الوقوع نیروهای ترکیه از عراق را رد کرد و این را ناشی از «بی‌اعتمادی آنکارا به گام‌های حزب، از جمله تأمین سلاح، دانست؛ تاکنون عناصر این حزب هنوز سلاح‌های متفاوتی دارند و هنوز در مقرها در مناطق کوهستانی و سایر مناطق حضور دارند». او تأکید کرد که «خروج نیروهای ترکیه از عراق به خلع سلاح واقعی پ.ک.ک و همچنین برقراری کنترل نیروهای عراقی بر کل مناطق تحت نفوذ عناصر این حزب بستگی دارد. بدون این امر، خروج نیروهای ترکیه در آینده نزدیک اتفاق نخواهد افتاد و ما معتقدیم که موضوع خلع سلاح و کنترل بر مناطق نیاز به زمان طولانی دارد و برنامه‌ها و سازوکارهای این امر بین بغداد و اربیل است. نیروهای ترکیه ممکن است در مرحله بعدی به جای عقب‌نشینی، نفوذ نظامی خود را افزایش دهند و از کاهش نفوذ عناصر پ.ک.ک در برخی مناطق و روستاهای مرزی سوءاستفاده کنند». پ.ک.ک از سال ۱۹۸۴ فعالیت‌های محدودی در عراق، به ویژه در رشته‌کوه قندیل واقع در مثلث مرزی عراق، ایران و ترکیه، داشته است، اما حضور آن پس از حمله عراق به کویت در سال ۱۹۹۰ و از دست دادن استان‌های کردنشین اربیل، دهوک و سلیمانیه از کنترل بغداد در سال ۱۹۹۱ افزایش یافت. پس از حمله به عراق به رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۳، تمام شهرها و مناطق شمال عراق به دژهای اصلی پ.ک.ک تبدیل شدند و ارتش ترکیه را بر آن داشت تا به عمق عراق نفوذ کند و تا سال ۲۰۱۳ بیش از ۳۰ موقعیت نظامی دائمی برای خود در خاک عراق ایجاد کند. پس از آنکه دولت اسلامی (داعش، که در روسیه ممنوع اعلام شده است) در سال ۲۰۱۴ سرزمین‌های وسیعی از عراق را تصرف کرد، پ.ک.ک با شعار حفاظت از ایزدی‌ها و کردها، به مساحت بیش از ۴۰۰۰ کیلومتر مربع، به سنجار، مخمور، زمار و کرکوک گسترش یافت. برجسته ترین پایگاه های پ.ک.ک در شمال عراق شامل رشته کوه قندیل، مناطق صدقان و سوران، الزاب، زاخو، آمادیه، کانی ماسی، هفتنین، قره، متین، زمار و مخمور، سنونی و فیشاپور، در استان های دهوک، اربیل، سلیمانیه و نینوا می‌شوند.
ماه گذشته، یکی از ارگان‌های بی بی سی تحقیق مفصلی منتشر کرد که جزئیات گسترش عظیم پایگاه‌های نظامی ترکیه در کردستان عراق از سال ۲۰۱۸ به عنوان بخشی از جنگ جاری ترکیه با پ. ک. ک. را شرح می‌داد. آنها به این امر پی بردند که تا دسامبر ۲۰۲۴، ترکیه حداقل ۱۳۶ پایگاه (یا پاسگاه) و ۶۶۰ کیلومتر جاده جدید که آنها را به هم متصل می‌کند، ساخته است که عمدتاً در یک منطقه ۲۰ کیلومتری در امتداد مرز معروف به «منطقه ممنوعه» قرار دارند. ترکیه مقاومت در برابر پ.ک.ک در خاک عراق را از دهه ۱۹۹۰ آغاز کرد و از آن زمان حداقل یک پایگاه (پایگاه هوایی بامارنی) در کردستان عراق داشته است. این حضور با توسعه همکاری بین ترکیه و حزب دموکرات کردستان (KDP) در دو دهه گذشته، به دلیل خصومت هر دو طرف با پ. ک. ک، تسهیل شده است. افزایش تعداد پایگاه‌های ترکیه، نه به صورت مراکز پراکنده‌ای از استقرار نیروها بلکه آنگونه که بخش های قابل توجهی از مرز عراق و کردستان را اشغال کرده‌اند، از زمان شکست روند صلح با پ.ک.ک در سال ۲۰۱۵ رخ داده است: ۸۹ درصد از پایگاه‌های ساخته شده در دسامبر ۲۰۲۴ از سال ۲۰۱۸ احداث شده بودند. این مناطق تحت اشغال ترکیه، نه کوه‌های قندیل که اغلب از آنها یاد می‌شود و محل استقرار پ.ک.ک هستند، بلکه این کوه‌ها در جنوب‌تر در امتداد مرز با ایران، در منطقه‌ای تحت حاکمیت اتحادیه میهنی کردستان (PUK) واقع شده‌اند. از دهه ۱۹۸۰، پ. ک. ک حضور جداگانه‌ای در این مناطق دورافتاده نزدیک مرز ترکیه داشته است، مناطقی که روی کاغذ تحت کنترل حزب دموکرات کردستان بودند، با هدف نفوذ به ترکیه. پس از آنکه ترکیه در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ نیروهای پ.ک.ک را در مرز خود تا حد زیادی شکست داد، جنگ به سمت جنوب و به این نقطه بسیار کلیدی و در دسترس، کشیده شد.
در این راستا، باید توجه داشت که در حال حاضر حدود ۶۸ پایگاه ارتش ترکیه با مختصات گوناگون در سوریه و عراق وجود دارند؛ در مناطق عفرین، عملیات‌های «سپر فرات» و «چشمه صلح»، پایگاه‌ها و مواضع نظامی ترکیه که در سال ۲۰۲۴ فعالیت می‌کردند، پس از پاکسازی مناطق در طول عملیات (که طی آن پایگاه‌های موقت بیشتری احداث و سپس رها شدند) ساخته یا به طور قابل توجهی گسترش یافتند. اکثریت قریب به اتفاق این تأسیسات در خط مقدم بین ترکیه و نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) از یک سو، و SDF و/یا رژیم از سوی دیگر قرار داشتند و در درجه اول برای تقویت خطوط کنترل مسدود شده توسط توافق بین ترکیه و روسیه استفاده می‌شدند. پایگاه‌های بزرگ‌تری در این مناطق در عمق بیشتری ساخته شدند تا به عنوان مراکز فرماندهی و لجستیک عمل کنند؛ اما امنیت داخلی محلی در مناطق عفرین، و عملیات «سپر فرات» و «چشمه صلح» توسط وزارت کشور ترکیه (نیروهای ویژه ژاندارمری و پلیس) و بخشی از نیروهای سوری ، به جای ارتش ترکیه، انجام می‌شد. در کردستان عراق، ترکیه چندین سال است که در مناطق دورافتاده، خالی از سکنه یا خالی از سکنه واقع در مناطق کاملاً متفاوت، مبارزه‌ای مرحله‌ای را علیه پ. ک. ک آغاز کرده است. مشخصه برجسته این مناطق مرزی، کوه‌های مرتفع پوشیده از درختان و بوته‌های کم ارتفاع، دره‌های عمیق با تغییرات ارتفاع منظم ۱۰۰۰ متر است. مانند بسیاری از مناطق شرقی سوریه، منطقه عملیات چشمه صلح، دشتی از گندم و جو است که عملاً هیچ ویژگی توپوگرافیکی به جز مکان‌های پراکنده نوسنگی و رودخانه‌های پر پیچ و خم ندارد. در کردستان عراق، ترکیه در حال مبارزه با گروه‌های چریکی است که در شبکه وسیعی از تونل‌ها برای کنترل منطقه مرزی پنهان شده‌اند، در حالی که نیروهای ترکیه از سال ۲۰۱۹ به طور دائم در سوریه مستقر شده‌اند و یک کمپین اطلاعاتی ترکیه برای نابودی دشمنان با استفاده از پهپادها، فعالیت اصلی آن هاعلیه «نیروهای دموکراتیک سوریه» به شمار می رود. بیشتر تأسیسات نظامی در منطقه عملیات چشمه صلح در فاصله ۱۰ کیلومتری خط مقدم واقع شده‌اند، که اغلب مواضع دفاعی کوچکی متشکل از چند تانک و سازه‌های پیش‌ساخته هستند که توسط یک خاکریز دفاعی پیوسته به یکدیگر متصل شده‌اند. پایگاه‌هایی که در فاصله دورتری قرار دارند اغلب بزرگتر هستند و برخی از آنها دارای امکانات مانع تحرک، میدان‌های تیراندازی و باند فرود هلیکوپتر هستند. علاوه بر این، ترکیه همچنین یک باند فرودگاه که قبلاً متعلق به وزارت کشاورزی دولت سوریه در نزدیکی شهر المبروک بود را تعمیر و تقویت کرد. ین ضمیمه همچنین جزئیات چندین ملک متعلق به وزارت کشور ترکیه را که در داخل یا اطراف شهرهای بزرگ منطقه، یعنی سری کانیه/راس العین، تل ابیض و سلوک، واقع شده‌اند، شرح می‌دهد. هم دولت و هم رسانه‌های ترکیه اطلاعاتی در مورد واحدهای مستقر در شرق سوریه منتشر کرده‌اند. تیپ ۴۹ کماندویی از استان بینگل، پست فرماندهی اصلی خود را در روستای تقریباً ویران شده‌ی مشیرفه، پاسگاه اصلی جنوب رأس العین، حفظ کرده و همچنین پایگاه مقدم الداودیه در شرق را کنترل می‌کند. تیپ یازدهم نیروهای ویژه از دنیزلی در یک پایگاه بزرگ در نزدیکی روستای مرودا، کمتر از ۴ کیلومتر از خط مقدم در عین عیسی، مستقر است و همچنین یک ایست بازرسی در جاده رقه-تل ابیض در نزدیکی روستای ام غویر را کنترل می‌کند، جایی که یادبودی برای سربازان این واحد که در جریان عملیات «چشمه صلح» کشته شدند، وجود دارد.
شگلووین
انتشار یافته در سایت انستیتو خاور نزدیک در مسکو
افزودن دیدگاه جدید