گاز و انرژی هسته ای: انرژیهای "سبز"؟

پیش نویس سند کمیسیون اروپا جزئی از یک طبقه بندی است که اتحادیۀ اروپا در صدد اجرای آن است. در این سند انواع انرژیها به عنوان انرژیهای ماندگار و ناماندگار دسته بندی شده اند. این طبقه بندی به عنوان ابزاری کمکی برای سرمایه داران و شرکتهائی، که تحت فشار جامعه در جستجوی انواع انرژیهای ماندگار اند، به کار گرفته خواهد شد. اتحادیۀ اروپا امیدوار است که به این ترتیب بر "سبزشوئی" - یعنی سرمایه گذاری روی انرژیهای با برچسب "ماندگار"، که در واقع با معیارهای محیط زیستی به عنوان انرژی ماندگار وفق نمی کنند – نقطۀ پایانی بگذارد.

اتحادیه اروپا همچنین در نظر دارد این طبقه بندی را با امر تأمین بودجه و سوبسید برای انرژیهای ماندگار مرتبط کند. در این صورت سرمایه گذاری در انرژیهای ماندگار برای سرمایه گذاران ارزانتر تمام خواهد شد. این طبقه بندی برای تخصیص بودجه برای پروژۀ عظیم "معاملۀ سبز اروپائی" نیز دارای اهمیت است.

انرژی "دوران گذار"

در سال 2050 اروپا باید از لحاظ آلودگی محیط زیست خنثی باشد، و بخش اعظم انرژی مورد نیاز آن از منابع تجدیدپذیر تأمین شود. مبتنی بر پیش نویس کمیسیون اروپا، گاز و انرژی هسته ای به عنوان اشکال انرژیهای "دوران گذار" هنوز قابل پذیرش اند و بنابراین ماندگار محسوب می شوند.

سازمان گرین پیس انتقاد شدیدی را متوجه این پیش نویس کرده است. ماگدا استوچکیویچ، مدیرکل این سازمان می گوید: "شرکتهای آلایندۀ محیط زیست، مشعوف از این نظر، از برچسب تأئید اتحادیۀ اروپا استفاده خواهند کرد تا به سرمایه گذاری روی پروژه های ویرانگر سیارۀ ما، و سوزاندن گاز فسیلی و تولید زبالۀ رادیواکتیو ادامه دهند.

به نظر باس ایکهاوت، نمایندۀ پارلمان اروپا از حزب سبزچپ، این پیش نویس "از یک سوء تفاهم کامل در امر طبقه بندی انرژیها" حکایت دارد. او می افزاید: "منظور این بود که یک استاندارد طلائی برای سرمایه گذاری سبز تنظیم شود، و نه این که اعتبار چنین استانداردی، با زدن برچسب سبز به گاز و انرژی اتمی، خدشه دار گردد". روبرت هابک، وزیر اقلیم آلمان، نیز اعلام کرد که "نسبت به پذیرش طبقه بندی در شکل حاضر حتی توسط بازارهای مالی تردید دارد".

پیش نویس کمیسیون اروپا زیر فشار سنگین تعدادی از کشورهای عضو اتحادیۀ اروپا تنظیم شده است. فرانسه، با این استدلال که نیروگاه های اتمی دی اکسید کربن ایجاد نمی کنند، کوششهایش را برای گنجاندن انرژی هسته ای در ردیف انرژیهای سبز پیش برده است. فرانسه حدود 70 درصد انرژی خود را از این منبع تأمین می کند و با اشتیاق خواهان صدور این تکنولوژی است.

در پیش نویس سند کمیسیون اروپا امده است که انرژی هسته ای سبز تلقی خواهد شد اگر مطابق الزامات فنی مدرن تولید شود و نقشۀ مطمئنی برای پردازش زباله های ناشی از آن وجود داشته باشد. از این قرار سرمایه گذاریهائی که تا سال 2045 روی این نیروگاه های جدید هسته ای انجام شوند، سرمایه گذاری ماندگار محسوب خواهند شد.

استف لمکه، وزیر محیط زیست آلمان، این موضع را "یک اشتباه" خوانده است. او می گوید: "تکنولوژی ای که بتواند فجایع ویرانگر محیط زیست به بار آورد و زبالۀ بسیاری با درجان بالای رادیواکتیو از خود به جای گذارد، نمی تواند ماندگار باشد". آلمان قصد خلاصی از انرژی هسته ای را دارد و همین هفتۀ گذشته سه نیروگاه هسته ای دیگرش را خاموش و از شبکه خارج کرد. لئونور گوسلر، وزیر اقلیم اتریش، حتی اعلام کرد که "ممکن است علیه این اقدام کمیسیون به اقدام حقوقی دست بزند".

گاز به جای زغال سنگ

در درجۀ نخست، این کشورهای اروپای شرقی بوده اند که برای گنجاندن گاز در زمرۀ انرژیهای ماندگار به کمیسیون فشار می آورده اند. آنها می خواهند نیروگاه های بسیار آلایندۀ زغال سنگی شان را با نیروگاه های گازی عوض کنند. آری گاز از زغال سنگ کم آلاینده تر است، اما اهداف اقلیمی اروپا خواهان آن اند که کل اتحادیۀ اروپا استفاده از منابع فسیلی را متوقف کند. ایکهاوت می گوید: "اتحادیۀ اروپا همین چندی پیش در گلاسکو برای پایان دادن به سوبسید به منابع انرژی فسیلی رزمید. حالا دارد سرمایه گذاری روی گاز را سرمایه گذاری سبز می نامد".

طبق پیش نویس مذکور تا سال 2030 می توان نیروگاه های گازی جدیدی را [به عنوان انرژی ماندگار] ساخت، مشروط به این که آنها جای نیروگاه های زغال سنگی را بگیرند و کمتر از 270 گرم گاز دی اکسید کربن برای هر کیلووات ساعت برق ایجاد کنند. برای نیروگاه هائی که از پس از 2030 ساخته خواهند شد، این شرط سنگینتر خواهد شد: حداکثر 100 گرم برای هر کیلوات ساعت.

در حال حاضر کشورهای عضو اتحادیۀ اروپا و نیز یک هیئت از متخصصان مشغول مطالعۀ پیش نویس اند. در هفته های بعد و نهایتاً در همین ماه جاری، کمیسیون اروپا پیشنهاد نهائی خود را به کشورهای عضو ارائه خواهد داد. پیشنهاد نهائی می تواند توسط این کشورها یا پارلمان اروپا رد شود.