خطر پایان دیپلماسی و گسست در برجام

رافائل گروسی، رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی، وابسته به سازمان ملل متحد، هنگام کنفرانس مطبوعاتی در وین در مورد مسائل هسته ای تهران

وقتی مذاکراتی به دشواری های حاد بر می خورد، ادامه آن ها به طرفی بستگی دارد که قدم اول را برای کوتاه آمدن بر می دارد. مسئله وقتی بروز می کند که هیچ طرفی کوتاه نیاید، در این حال، شکست قطعی است.

بدون دنبال کردن اخرین مراحل این مذاکرات پایان ناپذیر حول تجهیز یا جلوگیری از تجهیز ایران به بمب اتمی، مشکل بتوان از وضعیت سر در آورد.

ابتدا یادآوری شود که در ۲۰۱۵، ایران توافقی را امضا می کند که در عوض لغو مجازات ها، برنامه هسته ای غیر مجاز خود را  کنار گذارد. امیدواری و خوش بینی برای دوره کوتاهی برقرار شد. اما در ۲۰۱۸، دونالد ترامپ، آمریکا را از توافقی کنار می کشد که نشان موفقیت باراک اوباما، رئیس جمهوری قبل از او بود. 

برجام، تا بقدرت رسیدن جو بایدن در ۲۰۲۱، با دشواری به حیاتش ادامه داد، رئیس جمهور دموکرات می خواست توافق با ایران را زنده کند و درست اینجاست که دشواری بروز می کند...

پس از ماهها مذاکرات غیرمستقیم در وین، بخاطر این که آمریکائی ها و ایرانیان با وساطت اروپائیان گفتگو می کنند، متنی برای امضا اماده شده است. این متن، لغو پاره ای از مجازات امریکائیان را در عوض رعایت مجدد  توافق ۲۰۱۵ توسط ایران در بردارد.

اما ناگهان، در اخرین لحظات، ایران شرطی پیش می کشد که با موضوع هسته ای ارتباطی ندارد: آمریکا، سپاه پاسداران انقلاب، ارتش ملاها را از لیست سازمان های تروریست حذف کند. با رد این شرط توسط واشنگتن، ازهفته ها پیش بن بست ایجاد شده است.

مسئله این است که همزمان، برنامه هسته ای طرف ایرانی با نقض تعهدات برجام، به اجرا گذاشته شده است: سانتریفوژها  کار می کنند، و کشور به «مرز» معروفی نزدیک می شود که در آن  یک دولت به تولید اسلحه اتمی دسترسی پیدا می کند.

از آن پس، چانه زدن و پر حرفی کردن ادامه داشته است و بشکل خطرناکی مذاکرات در پرتگاه گسست قرار گرفته است. 

دیروز ایران از کار بازداشتن ۲۷ دوربین نصب شده توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی (AIEA)،  در تاسیسات اتمی کشور را اعلام کرد. این دوربین ها بخشی از نظارت پیش بینی شده توسط توافق برجام هستند.

این اقدام، تصمیمی تلافی جویانه ازطرف تهران، دانسته شده در برابر یک قطعنامه تصویب شده توسط حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، که نقض مکرر توافق توسط ایران را محکوم می کند. رئیسی، رئیس جمهور محافظه کاردر بافت ایران کنونی،  در اعتراض به این قطعنامه صدایش را بلند می کند : بیاری خدا و ملت بزرگمان ما یک قدم هم عقب نمی رویم.

با این احوال، اکنون ما در لبه گسست هستیم، و چه بسا زمینه جنگ اوکراین، بازی سودجویانه روسیه، امضا کننده توافق، همانطور که چین، بتواند به تیره و تار شدن مسیر این مذاکرات انجامیده باشد. 

در صورت گسست برجام، در این منطقه از جهان، تشنجات حادی می تواند بروز کند. اتحاد جدید میان اسرائیل و کشورهای عربی خلیج فارس، که نمی خواهند یک ایران هسته ای را شاهد باشند،  به اقدام وسوسه خواهد شد. لحظه ای که دیپلماسی به مرزهای خود می رسد، ما وارد یک میدان ناشناخته می شویم. بنحو خطرناکی به این میدان ناشناخته نزدیک می شویم.

ترجمه از : نادر عصاره

  جمعه ۲۰ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۰ ژوين ۲۰۲۲

منبع : ژئوپولیتک - رادیو فرانس اینترhttps://www.radiofrance.fr/franceinter/podcasts/geopolitique/geopolitiq…