نقش حمایت اجتماعی در امحای کار کودک بخش دوم

سمتگیریها در کار کودک و حمایت اجتماعی
1.1 شیوع کار کودکان در گذشتۀ نزدیک
در دو دهۀ گذشته در سراسر جهان، پیشرفت قابل توجهی در کاهش کار کودکان رخ داده است. تعداد کودکانی که به  کار

 مشغول بودند، از سال 2000 تا 2020 قبل از شیوع کووید-19، 85.5 میلیون نفر کاهش یافت. شیوع کار کودکان نیز به طرز قابل توجهی کاهش یافت: از 16 به 9.6 درصد. پیشرفت مشابهی نیز برای کودکانی که به کارهای خطرناک اشتغال داشتند، مشاهده شد (شکل 1.1) مشاهده شد. با این حال، کاهش در شیوع کار کودکان در طول زمان کندتر و از سال 2016 متوقف شده است. بین سال‌های 2016 و 2020، تعداد مطلق کودکانی که به کار [کودکان] اشتغال داشتند، بیش از هشت میلیون نفر افزایش یافت؛ از 152 به 160 میلیون کودک، که در این میان 79 میلیون نفر در شرایطی کار می کردند که مستقیماً برای سلامت و ایمنی آنها خطرآفرین بود. تعریف کار کودکان در کادر زیر آمده است.

با توجه به سن، کار کودکان در میان کودکان 5 تا 11 ساله در حال افزایش است، با آخرین برآوردها نشان‌دهنده افزایش 16.8 میلیون کودک جوانتر در کار کودکان میان سال‌های 2016 تا 2020 است. یک مسئلۀ به ویژه نگران کننده این است که حدود 40 درصد از این کودکان اضافه شده به کودکان کار به کارهای خطرناک اشتغال داشته اند. بیش از 75 درصد از کودکان زیر سن حداقل کار، در کشاورزی فعالیت می کنند و حدود 83 درصد از آنان در واحدهای خرد کارگاهی خانوادگی (در مزارع یا کارگاه های غیرکشاورزی) کار می کنند.

از سال 2016، سهم کودکانی که در درون خانواده کار می کنند، افزایش یافته است. این روندی است که با افزایش عمومی تعداد کودکان کم سن و سال تر در کل جمعیت کودکان کار پیوند دارد.

نکتۀ دیگر این که شیوع کار کودکان در مناطق مختلف [جهانی] به شدت متفاوت است. دیاگرام زیر تعداد کودکان کار و شیوع کار کودک (نسبت کودکان کار به جمعیت کل کودکان) را بر حسب مناطق جهانی نشان می‌دهد. هر دوی این داده ها بسیار نگران کننده اند: آفریقا هم از نظر تعداد کودکان و هم از نظر شیوع برجسته است. در اوایل سال 2020، شیوع کار کودکان در آفریقا 21.6 درصد بود، یعنی بیش از دو برابر میانگین جهانی.

در هر منطقه نیز اختلافات مشابهی بین کشورها وجود دارد. به عنوان مثال، در جنوب آسیا نرخ کار کودکان به طور میانگین 11 درصد است و از 0.9 درصد در سریلانکا تا 23.6 درصد در افغانستان متغیر است. تعدادی عامل می توانند اختلافات منطقه ای در کار کودکان را توضیح دهند:

• فقر مالی و فقر "چندبعدی" بر شیوع کار کودک اثر مستقیم دارند، زیرا کار کودک یکی از راه هایی است که خانواده های تهیدست از آن برای "مدیریت" فقر و ریسکهای محرومیت استفاده می‌کنند. در آفریقای سیاه (افریقای جنوب صحرا) سهم بالاتر کار کودکان با سطوح فقر حادی همراه است که دو نفر از هر پنج نفر را شامل می شود. نگرانی دیگر تخمینی از این دست است که نه نفر از هر ده کودک در این بخش از آفریقا تا سال 2030 در فقر شدید زندگی خواهند کرد.

• کار غیررسمی تجربه شده توسط حدود دو میلیارد کارگر در سراسر جهان منجر به درآمدهای کمتر و نامنظم، شرایط کاری ناامن و عدم پایداری شغلی بیشتر می‌شود. علاوه بر این، کار غیررسمی به معنای دسترسی کمتر یا عدم دسترسی به برنامه‌های حمایتی اجتماعی و کمکهای اجتماعی است که هدف شان یک گروه محدود است. در آفریقا، جایی که کار کودکان در دورۀ مورد بررسی این گزارش افزایش یافت، شیوع کار غیررسمی بالاترین میزان را داشت: 85.6 درصد در سال 2016 .

• حمایت اجتماعی با تأمین منابع درآمد منظم و دسترسی به مراقبتهای بهداشتی یا کمکهای جبرانی برای خانواده‌ها در زمان شوکهای اقتصادی یا بهداشتی می تواند به طور مؤثری نیاز خانواده‌ها را به کار کودکان به عنوان یک استراتژی احتیاطی یا مقابله ای کاهش دهد. با وجود پیشرفت در گسترش حمایت اجتماعی، پوشش هنوز کافی نیست و از لحاظ مناطق نیز نامتناسب است. این نکته در بخش 2.2 توضیح داده شده است.

• تعلیم و تربیت، و کودکانی که از مدرسه محروم اند، ارتباط محکمی با کار کودک دارند. برای کاهش کار کودکان، ضرور است که خانواده‌ها توانایی فرستادن کودکان شان را به مدرسه داشته باشند و عواید حاصل از تحصیل باید از آنچه نصیب کار کودک می شود، بیشتر باشد. در سطح جهانی، اگرچه سهم کودکان محروم از مدرسه ابتدایی در سالهای اخیر به میزان قابل توجهی کاهش یافته است، اما همچنان اختلافات منطقه ای بزرگی در هزینه های تحصیل و دسترسی به مدارس وجود دارد.

• افزایش جمعیت در مناطق مختلف متفاوت و احتمالاً با سمتگیریهای حاکم بر کار کودکان مرتبط است. در آمریکای لاتین و منطقۀ کارائیب، تعداد کودکانی که به کار اشتغال دارند، از سال 2008 تا 2020 حدود 6 میلیون کاهش یافت، زیرا جمعیت کودکان در آنجا کودکان حدود 4.8 میلیون کاهش یافت. در همین دوره، منطقۀ آسیا – اقیانوسیه کاهشی برابر 64.9 میلیون را در تعداد کودکان مشغول به کار تجربه کرد، در حالی که جمعیت کل کودکان در این منطقه 12.8 میلیون افزایش یافت. در مقابل، در آفریقای سیاه (افریقای جنوب صحرا) تعداد کودکانی که به کار مشغول بودند، به مقدار 21.5 میلیون افزایش یافت و همزمان جمعیت کل کودکان هم 104.8 میلیون افزایش یافت.

• احتمالاً عوامل متعدد دیگری در کشورهای بحرانزده عمل می کنند. مثلاً، هم درگیری و هم جابجائی در آفریقا نسبت به دیگر مناطق بیشتر است ، و این منجر به آسیبهایی می‌شود که کار کودک می تواند مکانیزمی برای مقابله با آنها باشد. علاوه بر این، در کشورهای آسیب پذیر پوشش حمایت اجتماعی همچنان بسیار پایین است و نرخ فقر به طور نسبی بالا است.

تعداد و درصد کودکان کار بر حسب مناطق جهانی

تعداد کودکان کار