محیط زیست

مطالب این شمارە بولتن شمارە ١٧ محیط زیست:
۲۲ مارس روز جهانی آب
ایران تا سال۲۰۴۰درگیر تنش آبی خواهد بود
آلودگیهای زیست محیطی کارخانه های سیمان
الگویی متفاوت در احیای
جنگل های گیلان
بازگشت از سدسازی در اروپا/ تخریب ۳۲۵ سد در اروپا تنها در یک سال
چرا زنان بیشتر از مردان قربانی تغییر اقلیم شدهاند و میشوند؟
و...

۱۱ شهرستان و نزدیک به ۲۳۰ روستای سیستان و بلوچستان براثر بارندگی‌هایی اسفند ماه در وضعیت بحرانی قرار دارند
خبرگزاری فارس یکشنبه ۱۳ اسفند به نقل از محمد امین مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان از سرریز چهار سد در این استان خبر داد..
و...

هشت هزار متر مربع از رویشگاه جنگلی ماشلک در آتش سوخته است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری غرب مازندران هم پیش از این درباره احتمال وقوع آتش سوزی در عرصه‌های جنگلی این منطقه به دلیل گرمای هوا و دخالت عوامل انسانی هشدار داده بود.مهرداد خزایی پور در گزارشی با اشاره به افزایش دمای هوا در این ایام گفت که احتمال وقوع آتش سوزی در برخی از عرصه های جنگلی در این مناطق وجود دارد.

در کشور ما تأسیس کارخانه‌های سیمان که با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام می‌گیرد معمولاً با اشتغال‌زایی و جوانب اقتصادی دیگر همراه است، بهمين خاطر توسعه صنعت سیمان روندی روبه‌رشد را طی می‌کند. اما در راستای این منافع اقتصادی، کارخانه‌های سیمان به محيط زيست آسيب فراوان وارد می کنند.  نادیده‌گرفتن اثرات زیست‌محیطی آن در دهه‌های اخیر و توجه صرف به درآمدهای ناشی از این صنعت، خسارات جبران‌ناپذیر اقتصادی و اجتماعی را متوجه انسان و محیط‌زیست کرده است. در زير به چند نمونه پرداخته شده است.

شما اگر به توصیفاتی قدیمی‌ که درباره دریاچه ارومیه نوشته شده، نگاه کنید، می‌بینید که درباره آن گفته‌‎اند «بزرگ‌ترین آب‌گیر دائمی آسیای غربی». احیای دریاچه ارومیه به این معنی است که این دریاچه، کماکان دریاچه‌ای دائمی باشد و در تمام طول سال به مقداری پذیرفتنی آب داشته باشد. در شرایط فعلی، دریاچه ارومیه به یک دریاچه فصلی تبدیل شده که در فصول بارندگی، اندکی آب دارد و بلافاصله بعد از اتمام دوره بارش و با شروع فصل گرما، همان آب اندک خود را هم بر اثر تبخیر از دست می‌دهد و خشک می‌شود.

طی بارش‌های اخیر حوزه آبریز دریاچه ارومیه بیشترین بهره را برده است به ‌طوری که مديرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان غربی از افزایش بیش از ۵۰درصدی بارش‌های نسبت به سال گذشته در این منطقه خبر داده است.

در سال جاری و براساس روز شمار شاخص آلودگی تا امروز ۳ دی ۱۴۰۲ کیفیت هوای پایتخت، ۹ روز در وضعیت پاک، ۱۸۳ روز در وضعیت قابل‌قبول، ۷۶ روز در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۰ روز ناسالم برای همه شهروندان بود.

مطالب این شمارە:
راە کار و علاج فرونشست زمین
انتقاد کاوە مدنی از مطرح شدن برخی ادعا ها...
دلایل کم بارشی در ایران
اعتراض٢٠٠ تشکل مستقل فعالان محیط زیست...
رودخانە های تهران و رود درەهای مظلوم آنها
و...

وضعیت زیست محیطی ایران به شدت در مرز شکننده ای قرار دارد. در برخی از فصول و ماه های سال زندگی در مناطقی از کشور امکانپذیر نیست. دلیل این وضعیت چیست و برای بهبود وضعیت محیط زیست در ایران چه باید کرد؟

۱۹۷ کشور دنیا در این کنفرانس اذعان کردند که باید تمرکز کرد بر تعیین مسیری برای انتقال انرژی عادلانه و منصفانه و حفظ هدف ۱.۵ درجه سانتی گراد. این نقطه مثبتی بود برای تعیین جهت گیری های اقدامات بین المللی در سیاستهای زیست محیطی آینده.

خاک جزو عناصر اصلی حیات موجودات زنده برکره زمین می باشد و با وجود معرفی روش های جدید، بی شک خاک مهمترین بستر تولید مواد غذایی برای انسان در مقیاس جهانی است. تولید محصولات گیاهی از اولین کارکردهای شناخته شده خاک است، با این حال امروزه کارکردهای مختلفی برای خاک در زمینه بهبود کیفیت محیط زیست در نظر گرفته میشود. بنابراین به دلیل لزوم افزایش تولید محصولات گیاهی، جلوگیری از آلودگی منابع آب و هوا و ذخیره سازی و جبران کربن منتشر شده در جو، حفاظت از خاک به عنوان یک منبع با ارزش، بسیار ضروری است. در جدول زير مهمترین کارکردهای خاک ملاحظه می شود.

وضعیت خاک ایران بغرنج و نامطلوب است؛ شرایطی به مراتب بدتر از بحران آب. در حال حاضر بیشتر از نیمی از مساحت ۱۶۵ میلیون هکتاری کشور از ماده خاک‌ساز تهی شده است و تنها ۱۸.۵ میلیون هکتار از خاک ایران قابلیت کشاورزی دارد که از این میان فقط ۱.۲ میلیون هکتار خاک کشور، خاک مرغوب و حاصلخیز و مناسب کشاورزی به شمار می‌آید.

اگر امروز حقیقتاً شاهد مرحله ی بلوغ تاریخی جامعه ی خود باشیم، باید تلاش کنیم همزمان تعریف جدیدی از نسبت خود با یکدیگر و با محیط زیستِ میزبان خود ارائه دهیم که بر عقلانیت جمعی و احترام متقابل متکی باشد. طبعاً مسیر بلوغ یک جامعه به مراتب دردناک تر از مسیر رشد یک فرد است، و در این راه نیازمند انسجام اراده و اندیشه های شفاف درباره حلقه های متصل تبعیض، خشونت، استثمار، و نسبت آنها با محیط زیست و آینده ی اجتماعی و سرزمینی خود هستیم.

سیاره ما تابستان امسال به شدت گرم شد و ماه جولای عنوان ناخواسته گرمترین ماه از زمان شروع رکوردها در قرن نوزدهم را به دست آورد. در واقع، دانشمندان آب و هوا احتمال می دهند که ماه جولای گرمترین ماه در 120000 سال گذشته بوده است. با این حال، با توجه به سرعت سریع تغییرات آب و هوایی، جولای فقط طعم گرمای آینده را ارائه داد

اقدامات نامناسب و بی توجهی دولت‌های جمهوری اسلامی در برابر تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های پی در پی باعث خشکی بسیاری از دریاچه‌ها، تالاب‌ها و رودخانه‌های ایران شدند. دریاچه ارومیه یکی از نادرترین و ارزشمندترین اکوسیستم و ذخیرهگاه های زیستی ایران و جهان است.

اقای کریم ساعی، بنیانگزارعلوم منابع طبیعی در ایران، موسس رشته جنگلداری، پایه گذارسازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، ... نخستین کسی بود که برای جنگلکاری و توسعه فضای سبز در تهران نقش مثبتی ایفا کرد. ایشان در سال ۱۳۳۱، هنگام بازگشت از یک سفر پژوهشی از شیراز به تهران در اثر یک سانحه سقوط هواپیما کشته شد.

مشکل مازندران امروز نداشتن پتروشیمی نیست. مشکل اساسی مازندران سوء مدیریت آب، زمین خواری، جنگل خواری، رودخانه خواری، ساحل خواری، هجوم غیربومیان به منطقه، مسئله انباشت زباله در منابع طبیعی و نبود صنایع تکمیلی در بخش کشاورزی است.

استقبال مردم از این طرح که شامل اتوبوس، قطار و کشتی می شود روز دوشنبه و در اولین روز آن شایان توجه بود. این طرح در عین حال که به حفظ محیط زیست کمک خواهد کرد به بدوجه خانواده ها نیز، که با فشار افزایش قیمتها و بهره ها روبرو هستند، کمک قابل توجهی خواهد کرد.

براساس آمار منتشر شده در سال ۲۰۲۱؛ ایران یکی از عمده تولیدکنندگان زبالۀ پلاستیکی در جهان به‌شمار می‌رود. به گزارش تهران تایمز در سال ۲۰۱۹ در ایران روزانه ۳۰۰۰ تن زباله پلاستیکی تولید می‌شود.

سازمان حفاظت محیط زیست «نهضت ملی کاهش آلودگی پلاستیکی» را مطرح کرده است. نهضتی که به‌جز اقدامات نمادین، فقط یک آیین‌نامۀ اجرایی است.

نماینده اصفهان در شورای عالی استان‌ها به پدیده فرونشست در این استان اشاره کرد و گفت: هم اکنون در خود مرکز شهر اصفهان پدیده فرونشست متاسفانه صدمات بسیاری را به آثار تاریخی ما که ثروت‌های ملی کشور هستند از جمله سی و سه پل و میدان نقش جهان وارد کرده است. در این اماکن تاریخی فرونشست‌هایی به وجود آمده و آسیب‌هایی وارد شده که قابل جبران نیستند

اعضای سازمان ملل در نیویورک بر سر معاهده‌ای برای حفاظت از دریاهای آزاد به توافق رسیدند. این توافق پس از ۴۰ ساعت مذاکره به دست آمد و به گفته مدیر این نشست "کشتی به ساحل رسید".

حزب چپ ايران (فدائيان خلق) به عنوان يک جريان چپ ايرانی که بر پيوند عميق ارزش های چپ با حفظ محيط زيست باور دارد و به خطرات ناشی از سوخت فسيلی بر کره زمين و حيات انسانی، حيوانی و گياهی واقف است، از فراخوان "سازمان جهانی بهداشت و بیش از دویست انجمن حوزه بهداشت" حمايت کرده و بر اين امر تاکيد دارد که حذف تدريجی سوخت فسيلی می تواند سالانه از مرگ و بیماری مليون ها انسان جلوگيری کند.

آب در ایران، "مسئله" است؛ مسئله‌ای حیاتی، با بغرنجی‌ها و پیامدهای بسیار سنگینی که دارد. هدف این نوشته نیز، شناخت "مسئله و بحران آب"، علل و عوامل مؤثر در ايجاد بحران آب در ایران به منظور و در راستای شناخت و جمع بندی راه‌بردها و راه‌کارهایی برای کاهش بحران آب در کشورمان است. روشن است که بحران آب و زیست محیطی نه صرفاً یک مسئله ملی برای ما که مساله‌ای جهانی – منطقه‌ای و ملی است. داده‌ها همه نشان می دهد که جامعه بشری از جمله درمنطقه ما با فجایع زیست‌محیطی متاسفانه هر روزه ، دامنگستر و جبران ناپذیرتر مواجه و دست به گریبان است و لذا خطر، جنبه فرا

مسئله دیگر تعریف نادرست از بحران آب است یکی از تعاریف بحران این است که ناگهان حادث شده باشد اما در مورد آب اینگونه نبوده است، مثلا مسئله‌ای که در همدان و یا شهرکرد داریم مربوط به امروز و دیروز نیست، آنچه در این شهرها، در تهران و حتی گیلان در حال رخ دادن است ناگهانی نیست بواسطه عدم مدیریت و عدم توجه به الگوی آمایش رخ داده است. وقتی شهر همدان برای این میزان جمعیت هدف‌گذاری می‌شود در حالی که فقر منابع آبی دارد و در عین حال یک نیروگاه عظیم حرارتی ساخته می‌شود که آب منطقه را می‌بلعد و برای تامین آب چاه‌های متعدد حفر می‌شود، یعنی خودمان بحران...

تالاب انزلی یکی از چندین تالابی است که در صورت نابودی می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری بر مزارع و جنگل‌های استان گیلان داشته باشد. در یک دهه گذشته روند خشک شدن تالاب انزلی رو به وخامت و شدت گذاشته است. «حال تالاب انزلی خوب نیست»، این حرف همه ساکنان این منطقه است، بیشتر هم آنها که زندگی‌شان وابسته به زنده ‌ماندن تالاب است. روزگاری هزاران ‌نفر از این تالاب زندگی خود را می‌‌چرخاندند، اما با بیکار شدن آنها شرایط زندگی برای‌شان روزبه‌روز سخت‌‌تر شده است و هیچ‌کس جوابگوی وضعیت

آب به مثابه یک امر ملی، با عنایت به توسعه متوازن و پایدار در کشاورزی و صنعت، باید مدیریت علمی شود. شعارهای خود کفایی، جهادی، انقلابی همراه با طرحهای غيرکارشناسانه، بحران کم آبی را در کشور ما حل نخواهد کرد و پیامدهای اجتماعی و سياسی جدی خواهد داشت و کشور ما خطر فروپاشی سرزمینی روبرو خواهد شد. ما از اعتراض مردم همدان عليه مسئولين بي كفايت و از خواست آن ها برای دسترسی به آب شرب پشتيبانی می کنيم و بر کار کارشناسانه در پروژه های آبرسانی و توجه به عوارض محيط زيست آنها تاکید داريم.

گروه کار محیط زیست حزب چپ ایران (فدائیان خلق) انتخاب آقای مدنی به این سمت را به ایشان و همه کنشکران محیط زیستی ایران شادباش گفته و برای ایشان آرزوی پیروزی در رسیدن به اهداف محیط زیستی را دارد.

یک کارشناس محیط زیست با هشدار نسبت به افزایش فروش خاک جنگل های هیرکانی تصریح کرد: تخریب گونه‌های زنده و ناپایداری اکوسیستم و نا امن شدن زیستگاه حیات وحش از جمله پیامدهای فروش خاک جنگل‌های هیرکانی است

حزب چپ ايران (فدائيان خلق)، اعلام حق برخورداری از محیط زیست پاک توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد در روز ۶ مردادماه را به‌عنوان بخشی از حقوق بشر، روز تاریخی برای محیط‌ زیست می داند و به فعالين محيط زيست شادباش می گويد. حزب ما رای ممتنع جمهوری اسلامی به قطعنامه را مخالفت با «محیط سالم، پایدار و پاک» و تداوم تخريب محيط زيست تلقی می کند و اميدوار است فعالين محيط زيست عليرغم فشارها، در حد امکان برای عملی کردن اهداق قطعنامه سازمان ملل متحد گام بردارند

گروه کار محیط زیست حزب چپ ایران (فدائیان خلق) ضمن حمایت از تمام اعتراضات مردمی به نابودی دریاچه‌ی ارومیه، به جمهوری اسلامی هشدار می‌دهیم نابودی منابع ملی کشور در چهارسوی ایران تبعات سنگینی خواهد داشت. مردم ایران بارها ثابت کرده‌اند که شاهدان ساکت نابودی دریاچه‌ها، رودها، تالاب‌ها، جنگل‌ها و کویرهایشان نخواهند بود. جمهوری اسلامی باید پاسخگوی عملکرد خود در آسیبی ماندگار به محیط زیست کشور باشد.

احداث سد کسیلیان قطعا پیامدهای اجتماعی و اقتصادی و خسارات زیست محیطی جبران ناپذیری بدنبال دارد، آثاری هم‌چون: تغييرات حرارتي رودخانه، از بين رفتن جايگاه تخم ريزي طبيعي ماهيان زردپر(اورنج)، از بين رفتن توان خود پالايي رودخانه، کاهش ارزش عناصر حيات زا به علت ته نشين شدن رسوبات در پشت سد و عدم رشد کافي پلانکتون ها و بنتوزها در رودخانه ها که نقش مهمي در تغذيه ماهيان دارند. ساخت سد کسیلیان بیش از ۸۰۰ هکتار از جنگل‌های بکر و درجه یک منطقه را نابود خواهد کرد.

به گفته رئیس سازمان زمین‌شناسی، ایران از حدود دو دهه پیش وارد یک دوره خشکسالی شده که پیامدهای آن مدام آشکارتر می‌شود. او هشدار داد با افزایش تراز منفی آب و خشک‌تر شدن ایران تنش‌های آبی نیز بیشتر خواهند شد.

برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، آلودگی آب‌های زیرزمینی از طریق پساب‌های صنعتی شهری و کشاورزی و دخالت‌های انسانی ازعوامل اصلی بیابان‌زایی هستند و سازمان منابع طبیعی روش‌هایی را برای مقابله با آن در پیش گرفته است.

بینید مسئله کم‌آبی در ایران از شرایط بحران گذشته‌ است و ما در سطح بدتر از آن قرار گرفته‌ایم. فرونشست گسترده زمین در سمنان، شهریار، کرج، مرودشت قزوین و... ناشی از همین پایین رفتن تراز آب است که خود یک فاجعه است. فقط بحث برداشت آب نیست، وقتی تراز آب پایین می‌رود زمین خشک است، عطشش بالاست، رطوبتش پایین می‌آید و اصطلاحا نیاز آبی افزایش می‌یابد.

راندرز معتقد است که "با همۀ این احوال، ما قبل از آن که با یک فروپاشی زیست محیطی بزرگ ابعاد مواجه شویم، شاهد نوعی فروپاشی اجتماعی خواهیم بود." او به برکزیت و انتخاب دونالد ترامپ به عنوان نشانه‌های نابرابری فزاینده در غرب اشاره می کند که "دست به دست بحرانهای مکرر اقلیمی، می تواند طوفانی مهیب از ناآرامی‌های اجتماعی را به بار آورد."