این مقاله به بررسی قتل زنان در بازه زمانی ۶ تا ۳۱ فروردین می‌پردازد. در این پژوهش، علاوه بر تحلیل‌های آماری و کمّی، ابعاد کیفی مرتبط با دلایل و پیامدهای این قتل‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. هدف این است که از طریق تحلیل داده‌های موجود، روند وقوع قتل‌ها و تأثیرات اجتماعی آنها را شناسایی کنیم
واژگان کلیدی: قتل، تحلیل کمّی، تحلیل کیفی، ایران، ماه فروردین،انگیزه، پیامدهای اجتماعی
در سال‌های اخیر، نه تنها ایران بلکه در بعد جهانی با روند نگران‌کننده‌ای از افزایش قتلهای ناموسی مواجه شده است؛ قتل‌هایی که اغلب با ادعای «حفظ ناموس» و کنترل رفتار و زندگی زنان توسط مردان خانواده صورت می‌گیرند. این شکل از خشونت نه تنها جان زنان را می‌گیرد، بلکه ساختارهای عمیق فرهنگی، قانونی و اجتماعی را که به چنین جنایت‌هایی مشروعیت می‌بخشند، آشکار می‌سازد. مقاله پیش‌رو تلاش دارد با بهره‌گیری از تحلیل‌های آماری و کیفی، ابعاد مختلف این قتل‌ها را بررسی کند. هدف از این تحلیل، شناخت ریشه‌های اجتماعی، فرهنگی و ساختاری این جنایت‌ها و پیامدهای آن بر جامعه، زنان و نهاد خانواده است.
تحلیل کمّی داده‌ها
در این بخش، داده‌های موجود از قتل‌ها طی این مدت بررسی شده است. این داده‌ها شامل تعداد قتل‌ها، انگیزه و توزیع جغرافیایی و زمانی وقوع این قتل‌ها است. برای ارائه تحلیل‌های دقیق‌تر، از ابزارهای آماری برای بررسی روند وقوع قتل‌ها استفاده شده است.
در تحلیل کمّی این پژوهش، داده‌های مربوط به قتلهای زنان در بازه زمانی ۶ تا ۳۱ فروردین با استفاده از جدول‌های توزیع فراوانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در این بازه زمانی ۲۴ مورد قتل زنان که در وب سایت کمپین توقف قتلهای “ناموسی” مستند شده استدر این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اند. داده‌ها بر اساس متغیرهایی چون نوع رابطه میان قربانی و قاتل (همسر، پدر، برادر، سایر بستگان)، محل جغرافیایی وقوع قتل (استان و نوع بافت شهری یا روستایی)، و انگیزه‌های اعلام‌شده (کنترل رفتاری، سوءظن به روابط، اختلافات خانوادگی و فشارهای اجتماعی) طبقه‌بندی شده‌اند. نتایج آماری ( براساس جدول توزیع فراوانی شماره ۱ ) محل وقوع جرم نشان می‌دهند که استان تهران با بالاترین تعداد قتل‌ها در این بازه زمانی مواجه بوده است، هرچند با در نظر گرفتن جمعیت بالا، نسبت وقوع قتل در تهران پایین‌تر از برخی استان‌های کم‌جمعیت‌تر است. این امر بیانگر آن است که خشونت‌های کنترل‌محور علیه زنان، به‌رغم تصور غالب، محدود به مناطق سنتی یا محروم نیست و در کلان‌شهرهایی چون تهران نیز با شدت و پیچیدگی خاص خود بروز می‌یابد. این یافته‌ها ضرورت تحلیل‌های عمیق‌تر را برای درک پیوند میان ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و جنسیتی با پدیده قتلهای ناموسی آشکار می‌سازد. این الگوها حاکی از آن هستند که قتلهای ناموسی نه وقایعی تصادفی، بلکه بخشی از یک نظام خشونت ساختاری علیه زنان‌اند که ریشه در فرهنگ مردسالار و نبود حمایت‌های قانونی مؤثر دارد.
علاوه بر این بالا بودن آمار قتل زنان در استان تهران می‌تواند نشان‌دهنده تراکم جمعیت بالا یا تمرکز رسانه‌ای بیشتر دراین استان باشد.در استان هایی که سازمان های مدنی وجود دارد قتل زنان بیشتر رسانه ای می شود.استان کرمانشاه با ۳مورد در مرتبه دوم از نظر تعداد قرار دارد ولی با توجه به جمعیت استان کرمانشاه بالاترین میزان قتل زنان را در فروردین ماه داشته است. گیلان، مازندران، چهارمحال و بختیاری، مرکزی، هرمزگان، اردبیل، فارس، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خوزستان، آذربایجان شرقی، ایلام، بلوچستان از دیگر استان هایی هستند که در فرورئین ماه قتل زنان گزارش شده است.
جدول شماره ۱ توزیع فراوانی «محل وقوع جرم به تفکیک استان
استان فراوانی
| تهران | 5 |
| کرمانشاه | 3 |
| گیلان | 2 |
| مازندران | 2 |
| چهارمحال و بختیاری | 2 |
| مرکزی | 1 |
| هرمزگان | 1 |
| اردبیل | 1 |
| فارس | 1 |
| خراسان شمالی | 1 |
| خراسان جنوبی | 1 |
| خوزستان | 1 |
| آذربایجان شرقی | 1 |
| ایلام | 1 |
| بلوچستان | 1 |
جدول شماره ۲ توزیع فراوانی بر حسب ابزار قتل
| ابزار قتل | فراوانی |
|---|---|
| اسلحه گرم | ۷ |
| چاقو | ۶ |
| ضرب و شتم | ۳ |
| دار زدن | ۲ |
| جسم سخت | ۱ |
| جسم تیز | ۱ |
| پتک | ۱ |
| خفه کردن | ۱ |
| شکستن گردن | ۱ |
جمع کل موارد: ۲۳ مورد
این جدول نشان می‌دهد که اسلحه گرم و چاقو با اختلاف، رایج‌ترین ابزارهای مورد استفاده در قتل زنان بوده‌اند که به خشونت شدید و عمدتاً برنامه‌ریزی‌شده در بستر خانه و خانواده اشاره دارد.
جدول شماره ۳ توزیع فراوانی بر حسب انگیزه قتل
| انگیزه قتل | فراوانی |
|---|---|
| اختلاف | 9 |
| ناموسی | 4 |
| سوءظن | 1 |
| ملاقات مادر | 1 |
| جنین دختر | 1 |
| انتخاب آرایشگری | 1 |
| رسم قبیله | 1 |
| تجاوز | 1 |
| درخواست طلاق | 1 |
جدول شماره ۳ توزیع فراوانی بر حسب انگیزه قتل را نشان می دهد. از ۲۴ مورد۲۰ مورد انگیزه قتل در رسانه ها ذکر شده و ۴ مورد انگیزه نامشخص بوده است.
نمودار توزیع فراوانی بر حسب انگیزه قتل
“اختلافات خانوادگی “بیشترین فراوانی مربوط به انگیزه «اختلاف خانوادگی است» است که به شکل کلی و مبهم توسط منابع خبری یا قاتلان عنوان شده و و ممکن است طیفی از مسائل از جمله خشونت خانگی، فشارهای اقتصادی، یا کنترل‌گری درون روابط را در بر گیرد. اختلافات خانوادگی معمولاًتوسط رسانه های حکومتی یا وابسته به حکومت بکار می رود و می‌توانند نام دیگر خشونت‌های ساختاری و مزمن علیه زنان باشند. . پس از آن، انگیزه «ناموسی» با ۴ مورد، یکی از عوامل اصلی در قتلهای جنسیتی و خشونت‌های مبتنی بر کنترل بدن و رفتار زنان دیده می‌شود. سایر دلایل، گرچه کمتر تکرار شده‌اند، اما هر یک نشان‌دهنده بُعدی از خشونت نهادینه‌شده در ساختار اجتماعی و فرهنگی هستند.
انگیزه ناموسی و سوءظن، ترکیب این دو انگیزه، تصویری از نظام مردسالار و کنترل بدن و رفتار زنان را نشان می‌دهد. این موارد نشان‌دهنده قتل‌هایی هستند که نه تنها شخصی، بلکه عمیقاً فرهنگی و اجتماعی‌اند. ملاقات مادر / درخواست طلاق / انتخاب آرایشگری انگیزه‌هایی که در نگاه اول ساده یا کم‌اهمیت به نظر می‌رسند، اما نشان‌دهنده میزان پایین تحمل استقلال زنان در محیط‌های محدودکننده‌اند. این‌ها بیانگر آن‌اند که حتی تصمیمات کوچک زنان ممکن است با واکنش‌های خشونت‌بار و مرگ‌بار مواجه شوند جنین دختر این مورد به‌طور خاص به زن‌ستیزی در سطح پیش از تولد اشاره دارد و نشان‌دهنده ریشه‌های عمیق تبعیض جنسیتی است. رسم قبیله نمایانگر خشونت‌های سازمان‌یافته و موروثی است که به‌نام عرف و سنت، جان زنان را قربانی می‌کنند. تجاوزگرچه تنها یک مورد ثبت شده، اما نشان‌دهنده قتل در نتیجه‌ی قربانی شدن جنسی است، که می‌تواند به‌عنوان قتل برای پنهان‌سازی جرم درک شود.
نکته با اهمیت دیگر میانگین سن قاتل و قربانیان است . اگر چه در همه موارد سن قاتل و قربانی بیان نشده ولی با توجه به داده ها های در دست میانگین سن قربانی این داده‌ها برابر است با ۲۹ و میانگین سن قاتلان برابر است با ۳۷ سال است .
در ایران، ضعف جدی در قوانین کیفری مرتبط با خشونت‌های مبتنی بر ناموس، زمینه‌ساز تداوم و حتی تشویق ضمنی به ارتکاب این نوع قتل‌ها شده است. مطابق ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی، مردی که همسرش را در حال زنا با مردی دیگر ببیند، در صورت تحقق برخی شرایط، می‌تواند او را به قتل برساند و از مجازات معاف شود. همچنین، ماده ۳۰۱ همین قانون مقرر می‌دارد که پدر یا جد پدری که فرزند خود را بکشد، به قصاص محکوم نمی‌شود و صرفاً به پرداخت دیه و حبس تعزیری محکوم خواهد شد. این مفاد قانونی، نه‌تنها مجوزی ضمنی برای قتلهای ناموسی صادر می‌کنند، بلکه نظام ارزشی مردسالارانه را در قالب قانون نهادینه می‌سازند.
از سوی دیگر، حکومت جمهوری اسلامی به جای حمایت مؤثر از زنان، با سیاست‌هایی مانند محدودسازی حقوق زنان، اجبارحجاب ، تحقی زنان و کنترل بر پوشش آنها ، تضعیف نهادهای مدنی، و سرکوب جنبش‌های زنان، به بازتولید فضای اجتماعی خشونت‌آمیز علیه زنان دامن زده است. عدم وجود پناهگاه‌های امن، نهادهای حمایتی مستقل، و آموزش‌های عمومی در زمینه حقوق زنان، همراه با سانسور رسانه‌ای درباره خشونت‌های خانگی، باعث می‌شود بسیاری از زنان قربانی در سکوت و انزوا زندگی کنند و نجات نیابند. بنابراین، قتلهای ناموسی در ایران را نمی‌توان صرفاً پدیده‌ای خانوادگی یا فرهنگی دانست، بلکه باید آن را نتیجه مستقیم و ساختاری حکمرانی‌ای دانست که قانون و سیاست‌هایش، زنان را در موقعیتی ناامن و بی‌دفاع قرار داده است.
برای مقابله مؤثر با قتلهای ناموسی، دولت ها موظف هستند در گام نخست، قوانین کیفری تبعیض‌آمیز را اصلاح کرده و با جرم‌انگاری صریح قتلهای مبتنی بر ناموس، پیام روشنی به جامعه درباره غیرقابل‌قبول بودن این خشونت‌ها بدهند. ایجاد ساختارهای حمایتی نظیر خانه‌های امن برای زنان در معرض خطر، خط‌های تماس اضطراری، حمایت حقوقی رایگان، و آموزش نیروهای قضایی و انتظامی برای برخورد تخصصی با خشونت‌های مبتنی بر جنسیت، از الزامات فوری سیاست‌گذاری در این زمینه است.
در کنار اقدامات دولتی، نهادهای مدنی و سازمان‌های اجتماعی نقشی کلیدی در پیشگیری، آموزش و حمایت از قربانیان دارند. این سازمان‌ها می‌توانند از طریق کارگاه‌های آگاهی‌بخشی، آموزش حقوق زنان، ارائه مشاوره خانوادگی و روانی، و حمایت اجتماعی از زنانی که در معرض تهدید هستند، بستر کاهش خشونت را فراهم کنند. همچنین، در غیاب رسانه‌های آزاد دولتی، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مستقل باید به آگاهی‌رسانی، روایت‌گری از زندگی قربانیان، شکستن تابوهای فرهنگی، و فشار اجتماعی برای اصلاح قوانین بپردازند. رسانه‌ها با برجسته‌کردن قربانیان نه به‌عنوان «افتخار لکه‌دارشده»، بلکه به‌عنوان انسان‌هایی با حق زندگی، می‌توانند در تغییر ذهنیت عمومی و کاهش مشروعیت اجتماعی این جنایت‌ها نقش مؤثری ایفا کنند.
استفاده از این مقاله با ذکر منبع مجاز است.
# کمپین_توقف_قتلهای_ناموسی
# امنیت_برای_زنان
# زنان_حق_زندگی_دارند
#نه_به_خشونت_علیه_زنان
#اتبریز_آذربایجان_شرقی
#نه_به_فرهنگ_ناموسی
اخبار کمپین توقف قتلهای ناموسی را در گروه تلگرام کمپین دنبال کنید
با اهدای کمک های مالی خود از طریق پی پال کمپین توقف قتلهای “ناموسی” را حمایت کنیم
https://paypal.me/stophonorkillings?country.x=US&locale.x=en_US
افزودن دیدگاه جدید