انتخابات پارلمانی(منطقه ای، فدرال و اروپا) در بلژیک- بخش اول

انتخابات مناطق سه گانه فدرال(فلاندر، بروکسل و والونی)، پارلمان فدرال بلژیک و پارلمان اروپا در روز یکشنبه 26 ماه مه 2019 در بلژیک برگزار شد. در این انتخابات هشت میلیون و دویست هزار نفر از شهروندان بلژیکی دارای حق رای در انتخابات شرکت کردند. از این تعداد بیش از دو میلیون نفر در والونی و بیش از 800 هزار نفر در بروکسل و کمی بیش از 5 میلیون نفر در فلاندر ساکن هستند. در اروپا، بلژیک یکی از معدود کشورهایی ست که رای دادن در آن اجباریست. در سال 2014، یک میلیون نفر (15.79 درصد از دارندگان حق رای) به دلایل مختلف در انتخابات شرکت نکردند یا اینکه رای سفید و باطله در صندوق های رای ریختند. در انتخابات 26 ماه مه 2019 این تعداد نسبت به انتخابات سال 2014، افزایش یافت. این بار یک میلیون 390 هزار نفر در انتخابات شرکت نکردند. یعنی آنها رقمی برابر با 16.98 درصد صاحبان حق رای را تشکیل می دهند. در حدود 11.62 درصد (949.076 نفر) از رقم بالا حتی برای رای دادن از خانه خارج نشدند و در حدود 5.36 درصد (438.095 نفر) هم در انتخابات پارلمان فدرال شرکت کردند اما رای سفید یا باطله در صندوق ها ریختند. البته موضوع عدم شرکت بخشی قابل توجه از شهروندان بلژیکی در انتخابات پارلمان های مناطق سه گانه (فلاندر، بروکسل و والونی)، فدرال و اروپا متفاوت بوده است. در منطقه فلاندر تعداد رای های باطله، سفید و عدم شرکت نسبت به مناطق والونی و بروکسل بسیار پایین تر است. آمارها در انتخابات اخیر نشان می دهند که فلاموندها از انگیزه بیشتری برای شرکت در انتخابات برخوردار بوده اند.

در انتخابات پارلمان منطقه والونی و پارلمان فدرال در حدود 21 درصد در انتخابات اخیر رای ندادند. در انتخابات پارلمان منطقه بروکسل کمی بیش از 22 درصد و در انتخابات پارلمان اروپا 19.5 درصد در انتخابات به اشکالی که پیشتر توضیح دادم شرکت نکردند. اما این آمار و ارقام در منطقه فلاندر متفاوت است. در انتخابات پارلمان منطقه فلاندر 12.41 درصد یا اصلا رای ندادند یا اینکه رای سفید و باطله به صندوق های رای انداختند. این رقم در انتخابات پارلمان فدرال برای کسانی که در رای گیری شرکت نکردند به 14.50 درصد رسید. در واقع عدم شرکت صاحبان حق رای در رای گیری ها تنها به مفهوم اعتراض به انتخابات اجباری نمی باشد بلکه درصد بسیار مهمی از این رقم به وضعیت موجود و نیز نسبت به انجام تغییرات در سیاست ها و تصمیمات پارلمان ها و دولت های مناطق سه گانه، فدرال و اروپا ناامید هستند. آنها میانه چندانی با احزاب سنتی ندارند و نسبت به موثر بودن انتخابات در کشور برای ایجاد تغییر در زندگی شان شک و تردید بسیار دارند و همین امر باعث این شده است که آنها نسبت به انتخابات بی تفاوت برخورد کنند.

از دیگر مواردی که در انتخابات بلژیک برجسته بود و موجب تاثیرگذاری بر روی جوانان صاحب حق رای و جلب آنها به راست افراطی شد سرمایه گذاری تبلیغاتی حزب راست افراطی "منافع فلاموند Vlaams Belang " در شبکه های اجتماعی و از جمله فیسبوک و گوگل است. حزب راست افراطی منطقه فلاندر بین ماه مارس تا مقطع انتخابات 26 ماه مه، فقط 400 هزار یورو روی تبلیغات فیسبوکی هزینه کرد. این حزب تلاش کرد طیف بزرگتری از جوانان و مردان را با صرف هزینه های بالا هدف موج تبلیغات انتخاباتی خود قرار دهد و این سیاست تبلیغاتی یکی از دلایل افزایش آرای این حزب در میان بخش هایی از جوانان شد. در صورتی که احزاب دیگر بین 20 تا 150 هزار یورو روی تبلیغات در فیسبوک سرمایه گذاری کردند.
حزب محافظه کار، پوپولیست و راست ناسیونالیست با نام "ائتلاف نوین فلاموندها NVA" در حدود 90 هزار یورو فقط روی تبلیغات گوگل سرمایه گذاری کرد. این رقمی بالا در مقایسه با احزاب کشورهای اروپایی دیگر برای هزینه تبلیغاتی روی گوگل محسوب می شود. در واقع در این انتخابات تمام احزاب از شبکه های مجازی با استراتژی های مختلف استفاده کرده اند. در این بین دو حزب مذکور بهتر از دیگر احزاب فلاموند زبان عمل کرده اند.

قبل از پرداختن به انتخابات اخیر بلژیک شاید مناسب باشد مکثی کوتاه در باره وضعیت تاریخی، سیاسی، جغرافیائی و ساختار سیستم حکومتی دولت بلژیک داشته باشیم و از این طریق بهتر با کارکردهای سیستم کنونی این کشور فدرال آشنا شویم:

بلژیک
کشور بلژیک از بنیانگذاران اتحادیه اروپا به شمار می‌رود. این کشور در غرب اروپا قرار دارد و پایتخت آن بروکسل مقر اصلی اتحادیه اروپا و همچنین یکی از بنیانگذاران پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است. بلژیک در شمال با هلند، در شرق با آلمان، در جنوب شرقی با لوکزامبورگ، در جنوب با فرانسه و از شمال غربی با دریای شمال همسایه است. طبق آمار سال 2019، جمعیت بلژیک نزدیک به یازده میلیون هفتصد هزار نفر است. 51 درصد جمعیت بلژیک زن و 49 درصد مرد هستند. از کل جمعیت بلژیک در حدود یک میلیون 450 هزار نفر در خارج از بلژیک بدنیا آمده اند. یعنی در حدود 13 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. نصفی از این جمعیت در کشورهای عضو اتحادیه اروپا(27 کشور) و نصفی دیگر در کشورهای خارج از اتحادیه اروپا بدنیا آمده اند. از کل جمعیت این کشور، دو میلیون هفتصد هزار نفر شهروند بلژیکی با اصلیت خارجی هستند. از تعداد شهروندان بلژیکی که اصلیت خارجی دارند در حدود 56 درصد اروپائی و 44 درصد غیر اروپائی می باشند. بنابراین نزدیک به 25 درصد جمعیت کشور دارای اصلیت خارجی می باشند. در حدود نزدیک به 59 در صد جمعیت بلژیک، به زبان هلندی یا فلاموند و 40 درصد به فرانسوی و نیز نزدیک به یک درصد به آلمانی(در نوار مرزی با آلمان) صحبت می‌کنند. زبان رسمی کشور فرانسوی، ندرلند(هلندی) و آلمانی می باشد.
در دوره های تاریخی گذشته رهبران سیاسی بلژیک با يك زبانه كردن تدريجی آموزش و پرورش(به زبان فرانسه) از شانس بزرگی كه برای پرورش مردم این کشور در يك فرهنگ دو گانه در اختيار داشتند، استفاده نكردند. و بدین ترتیب بلژيك فرصت دو زبانه يا حتی سه زبانه كردن مردمش را از دست داد. در چند دهه گذشته اختلافات میان فلاموندها و فرانسه زبان ها بیشتر جنبه هویتی، فرهنگی و زبانی داشته است اما در دو دهه اخیر وزن مسایل اقتصادی افزایش یافته است.

دولت فدرال
بلژیک از سال 1970 بتدریج به سمت سیستم فدرالیسم حرکت کرده است. فدرالیسم در این کشور به صورت یک پروسه انجام شده است. در سال 1993 بعد از گذشت 23 سال دولت و پارلمان بلژیک رسماً اعلام کردند که از این پس بلژیک بعنوان یک کشور فدرال محسوب می شود. در این کشور نهادهای فدرال، شش گانه می باشند. قانوناً دولت فدرال توسط پادشاه معرفی می‌شود، سپس دولت پیشنهادی می بایست از پارلمان فدرال رای اعتماد بگیرد. طبق قانون، نخست وزیر، دولت تائید شده توسط پارلمان فدرال را هدایت می‌کند. طبق قوانین بلژیک تعداد وزرای فلاموند و فرانسوی زبان می بایست مساوی باشد. در ضمن سیستم فدرالی در بلژیک دو پارلمانی است که از سنا و مجلس شورا تشکیل شده ‌است. در اروپا، بلژیک یکی از معدود کشورهایی ست که رای دادن در آن اجباریست.

نقش مناطق فدرال در بلژیک
طبق قانون اساسی، بلژيك دارای حكومت مشروطه و فدرال است كه از جوامع، مناطق و استان های مختلف تشكيل شده است. ‌بلژيك از سه جامعه فرانسوی زبان، فلامان زبان و آلمانی زبان تشکیل شده است. در ضمن بلژيك دارای سه منطقه والونی، فلاندر و ‌ بروكسل می باشد. ‌علاوه بر موارد فوق كشور بلژيك متشكل از چهار منطقه زبانی، فرانسوی(در والونی)،‌ هلندی(در فلاندر)، دو زبانی در بروكسل و آلمانی( نزدیک مرز آلمان) است. هر بخشی در كشور جزء يك منطقه زبانی است. بنابر این قدرت در سه منطقه قومی- زبانی و جغرافیائی (بروکسل، فلاندر و والونی) تقسیم شده است.

منطقه بروکسل
به لحاظ جغرافیائی بروکسل جزء منطقه فلاندر محسوب می شود اما اکثریت بسیار بالایی از جمعیت اش فرانسه زبان می باشد. بروکسل یکی از سه مناطق فدرال است. اما به لحاظ حقوقی قدرت این منطقه نسبت به دو منطقه والونی و فلاندر کمتر است. دولت و پارلمان بروکسل در عرصه هایی حق تصمیم گیری منطقه ای ندارند. دولت منطقه ای در این شهر بصورت 50/50 در دست فلاموندها و فرانسه زبان ها است. در صورتی که جمعیت فلاموند زبان ها در بروکسل رقمی بین 8 تا 15 درصد را تشکیل می دهند. اما نخست وزیر بروکسل معمولا از جمعیت فرانسه زبان است و باید به دو زبان رسمی صحبت کند. بروکسل به لحاظ اداری چنانچه پیشتر گفته شد دو زبانه است و کارهای اداری بزبان فلاموند و فرانسوی انجام می شود. زبان مادری اکثر مردم بروکسل، فرانسوی است و این زبان کاربرد بیشتری در جامعه دارد. اما با این حال بدلیل توافقات موجود در دولت فدرال، تمامی موسسه‌های اداری و عمومی در بروکسل، دو زبانه شده اند. نزدیک به یک سوم ساکنین بروکسل ملیت خارجی دارند و ملیت بلژیکی ندارند. بطور روزانه در طول ساعات کاری، در حدود 330 هزار نفر فلاموند از مناطق فلاندر و 105 هزار والون از مناطق والونی و 100 هزار نفر خارجی از کشورهای دور و نزدیک برای کار به بروکسل می آیند و جمعیت یک میلیون 100 هزار نفری بروکسل در طول روز به یک میلیون ششصد هزار نفر بالغ می شود. ورود این همه نیروی کار به بروکسل، موجب تولید ثروت قابل توجهی در این شهر می شود اما این ثروت تولید شده در اختیار مردم و ارگان های دولتی بروکسل قرار نمی گیرد. زیرا سیستم مالیاتی بلژیک، ثروت تولید شده را به مناطق فلاندر و والونی انتقال می دهد و نیروی کاریی که از خارج به بروکسل وارد می شوند از سرویس ها و خدمات موجود در این شهر بهره مند می شوند اما مالیات خود را در مناطق محل زندگی خود در شهرها و مناطق دیگر پرداخت می کنند و از این طریق بروکسل از جنبه اقتصادی چندان سهمی از این ثروت تولید شده نمی برد و همین امر باعث رشد تورم، گرانی، بیکاری جوانان ( در حدود 20 درصد نیروی فعال) و ... در این شهر شده است. در ضمن تمام نهاد‌های ملی بلژیک در بروکسل واقع شده‌اند و نیز نزدیک به 25 درصد جمعیت بروکسل مسلمان می باشد.
اغلب نهادهای اصلی اتحادیهٔ اروپا (شورا، کمیسیون و پارلمان ) در بروکسل واقع شده‌اند. به دلیل اهمیت بروکسل بیش از 1500 سازمان بین المللی در پایتخت اروپا شعبه نمایندگی و اداری دارند. به عبارتی دیگر بیش از 120 نهاد بین المللی و 159 سفارتخانه و بیش از 2500 دپیلمات و بیشتر از 1400 سازمان و انجمن مدنی(غیرانتفاعی) در بروکسل حضور فعال دارند و می توان گفت بروکسل بعد از نیویورک دومین مرکز دپیلماسی در جهان محسوب می شود. اهمیت بروکسل علاوه بر پایتخت اروپا بودن، بدلیل حضور نهادهای بین المللی و اروپائی در این شهر می باشد.، هر روزه نزدیک به سه تظاهرات (995 تظاهرات در سال 2018 ثبت شده است) برگزار می شود. نزدیک به 80 درصد این تظاهرات ها ربطی مستقیم به مسایل کشور بلژیک ندارد. در واقع بروکسل پایتخت تظاهرات در عرصه جهانی محسوب می شود.

منطقه والونی
والونی در شکل کنونی آن، از سال 1970 تشکیل شده است اما از جنبه سیاسی این منطقه تنها از سال 1980 است که بصورت منطقه والونی رسماً شروع بکار کرده است. جمعیت این منطقه بیش از سه میلیون و ششصد پنجاه هزار نفر می باشد که در واقع در حدود 33 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می دهد. منطقه والونی کمی بیش از 55 درصد از مساحت بلژیک را پوشش می دهد. والونی به 5 استان تقسیم می شود و پایتخت آن شهر" نمور" است. این منطقه دارای پارلمان و یک دولت منطقه ای است. در این منطقه ما با دو منطقه زبانی – قومی و جغرافیائی مواجه هستیم. هر منطقه ارگان های خود را بزبان فرانسوی و آلمانی دارد. در والونی مردم و بخش اداری بزبان فرانسه کارها را پیش می برند و در بخش والونی آلمانی زبان، در حدود 85 هزار بلژیکی زندگی می‌کنند که آنها نیز دارای یک دولت و پارلمان منطقه ای هستند و بصورت دو زبانه کارهای اداری خود را پیش می برند.

منطقه فلاندر
جمعیت این منطقه در حدود شش میلیون و ششصد هزار نفر یعنی در واقع کمی بیش از 58 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می دهد که در 5 استان فلاندر زندگی می کنند. پایتخت این منطقه بروکسل است زیرا تمام ارگان های دولت منطقه ای یعنی پارلمان و خود دولت در بروکسل قرار دارند. اما خود بروکسل در کنترل دولت فلاموند قرار ندارد. در بخش فلاندر، زبان اداری مردم منطقه، هلندی یا فلاموند است. در این منطقه اقلیت فرانسه زبان حضور دارد و بنا به شرایط هر شهرداری یا شهر و تعداد جمعیت آن به لحاظ حقوقی دارای یکسری امکانات برای خود می باشند. بعنوان مثال در شش شهر کوچکی که در اطراف بروکسل قرار دارند و جز مناطق جغرافیائی فلاندر می باشند جمعیت فرانسه زبان بیش از 70 تا 85 درصد از جمعیت این شهرداری ها را تشکیل می دهند و در حال حاضر در این شش شهرداری امکانات استفاده از دو زبان فرانسه و ندرلند (هلندی) فراهم است.

قدرت در مناطق سه گانه فلاندر، والونی و بروکسل
هرکدام از جوامع و مناطق سه گانه یا فدرال بلژیک بنا به وضعیت حقیقی و حقوقی خود، از نظر قانونگذاری و اجرای قانون به صورت مستقل فعالیت می‌کنند. هرکدام از سه منطقه فدرال بلژیک مسئولیت مسائل فرهنگی، آموزشی، زبانی و امور انسانی منطقه تحت مسئولیت خود را بعهده دارند. این مناطق سه گانه، مسئولیت بخش هایی از اقتصاد، انرژی، حمل ‌و نقل و خدمات دولتی، برنامه‌ریزی شهری و ... را نیز بعهده دارند. بر طبق قوانین موجود، هر يك از جوامع و مناطق، در موارد مربوط به خود، در ساير موضوعات طبق‌ شرايط و به نحوی كه قانون تعيين كرده است، صلاحيت دارند و در موارد کلان این دولت مرکزی است که تصمیم گیرنده می باشد.

ادامه دارد

12 خرداد 1398- دوم ژوئن 2019

==============
منابع:
یک- مطبوعات فرانسه زبان و ندرلند(فلامان) زبان بلژیکی
دو- ویکی پدیا
سه- مقالات علی صمد در باره انتخابات های پیشین در بلژیک
چهار- سایت احزاب و سازمان های بلژیکی شرکت کننده در انتخابات 26 ماه مه 2019