مزایا و محدودیتهای سازمانیابی غیراتحادیه ای
برای سازماندهی دیمی کاران ابتکارات سازمانگرانۀ به کار گرفته شده اند: از ایجاد اجتماعات کلکتیو کوچک تا انجمنهای مجازی کارگران حمل و نقل تا انجمن مشهور زنان هندی خویش فرما. انجمن اخیر کارگران خانه کار، شرکتهای خرد، کارگران فصلی و خدمتکاران را دور هم گرد آورده است. یک نمونۀ تازه تر از این دست سازمانگری های غیراتحادیه ای به موازات شیوع اقتصاد فرفره (gig economy) پا به عرصۀ وجود نهاده است. مثلاً در هند کارگران حمل و نقل توانسته اند از طریق مجازی اعتراضات توده گیری را سازمان دهند. اعتصاب سیزده روزۀ رانندگان اوبر (Uber) و اولا (Ola) در فوریۀ سال 2017 یکی از این نمونه های درخشان این اعتراضات بود. در اندونزی هم کارگران حمل و نقل پلاتفرمهای مجازی کلکتیوهای محلی ای تشکیل داده اند که در انجمنهای منطقه ای رانندگان گردهم می آیند. این رانندگان توانسته اند از طریق این کلکتیوها و انجمنها خواست افزایش دستمزدهای کارگران پلاتفرمهای مجازی و بهبود شرایط کار آنان را پیش ببرند و نیز این خواسته را که دولت آنها را مشمول قانون کار کند و به رسمیت بشناسد.
انجمنهای غیراتحادیه ای کارگران غالباً بر اقدامات عملی معینی متمرکز می شوند، مثلاً بهبود وضع اقتصادی اعضا از طریق تأسیس تعاونیها یا حمایت از آنان در صورتی که با مشکلی روبرو شوند. قوت این انجمنها در پاسخجوئی برای حوائج کارگرانی است که در بیرون از حیطۀ عمل اتحادیه های جریان اصلی قرار گرفته اند. برای مثال، سازمانهای کارگران مهاجر وطنی در هنگ کنگ توجه خاصی به نیازهای کارگران زنی مبذول می دارند که از دوردستهای منطقۀ هنگ کنگ برای زندگی و کار در خانۀ کارفرمای شان به شهر آمده اند. این سازمانها با موضوعاتی چون خشونت جنسی با زنان کارگر خانگی و آبستنی ناخواسته آنان یا دستمزدهای پرداخت نشده و مشکلات مهاجرت به شهر سروکار دارند.
البته این نوع سازمانها نقاط ضعفی هم دارند. اگر آنها صرفاً به حمایت از [اعضای] خود اقدام کنند، آن گاه گسترش فعالیتهای شان یا گاه حتی بقای شان دشوار می شود. در جاهائی که بیشتر رسمیت یافته اند، این تمایل را دارند که به حمایت سازمانهای غیردولتی یا جنبشهای بین المللی کار متکی شوند. برای مثال، فدراسیون بین المللی اتحادیه ها (IUF)، یکی از فدراسیونهای جهانی از اتحادیه های کارگری، به شکل گیری فدراسیون بین المللی کارگران خانگی کمک شایانی کرد و دفتری را برای انجمن زنان خویش فرما فراهم آورد. این دست مناسبات به این معناست که چنین ابتکارات سازمانگرانه ای در برابر تغییر سیاست سازمانهای حامی یا در اولویتهای آنها یا متحدان شان، شکننده باقی خواهند ماند.
شاید در کادر تصویری بزرگتر از وضعیت، مهمتر این باشد که سازمانهای غیراتحادیه ای کارگران در بیرون از سیستم رسمی مناسبات کار عمل می کنند. اتحادیه های ثبت شده، دست کم در تئوری، حق مذاکره برای عقد قراردادهای جمعی از جانب اعضایشان را مبتنی بر مکانیسمهای مناسبات رسمی کار دارند و در ساختار سه جانبه گرائی در سطوح محلی، ملی و بین المللی – از جمله در سازمان بین المللی کار (یگانه ارگان استانداردگزار برای کار در سطح جهان) – مشارکت می کنند. انواع دیگر سازمانهای کارگری فاقد این حقوق اند. در نتیجه آنها مجبور اند به کارزارهای توده گیر اتکا کنند تا تغییراتی ساختاری را در محیط کار میسر سازند.
چرا اتحادیه ها اهمیت دارند؟
یکی از راه های غلبه بر این محدودیت آمیختن ابتکارات سازمانگرانۀ توده گیر با جنبش اتحادیه ای است. مثلاً مورد کارگران موقت از میان مهاجران را در نظر آورید. در کرۀ جنوبی و هنگ کنگ اتحادیه های مختص کارگران مهاجر زیر چتر یک کنفدراسیون مترقی اتحادیه ای قرار می گیرند. در این جا و در برخی دیگر از کشورهای آسیائی، اتحادیه ها امکان دسترسی مستقیم به کارگران مهاجر را با چشم انداز جذب آنان بهعنوان اعضای رسمی دارند. برای مثال، اتحادیۀ کارگران چوب مالزی در سال 2006 به کمک سازمان نپالی کارگران که توسط سازمان بین المللی کارگران ساختمانی و چوب (یک فدراسیون اتحادیه ای بین المللی دیگر) ایجاد شده بود، دست به سازماندهی کارگران خارجی در مالزی زد. شمار کارگران مهاجر عضو اتحادیه کارگران چوب مالزی در سال 2008 بالغ بر 10 درصد کل اعضای آن بود.
افزودن دیدگاه جدید