اول ماە مە روز جهانی کارگر برای همە کارگران جهان پیام آور اتحاد و همبستگی است. آنچە این همبستگی را بیش از ١٣٠ سال ممکن و استوار نگاە داشتە و می دارد منافع مشترک طبقە کارگر در سطح ملی و بین المللی و الزام همبستگی برای متحقق کردن آن است.
از سال ١٨٩٠ تا کنون کە اول ماە مە بعنوان روز جهانی کارگر برای نخستین بار در تعدادی از کشورهای سرمایەداری و صنعتی برگزار شد، وضعیت کارگران از هر لحاظ کم و بیش دچار تغییر و تحول گردیدە و کارفرمایان و سرمایە داران در اثر فعالیت و مبارزات احزاب و سازمانهای کارگری مجبور شدەاند بە بخشی از مطالبات و حقوق کارگران پاسخ مثبت بدهند.
هر وقت هم سازمانهای کارگری و اتحاد و همبستگی کارگران در هر کشوری و به هر علتی تضعیف شدە است، سرمایە داران و دولتها برای پس گرفتن دستآوردهای مبارزاتی دست بە کار شدەاند. کشور ما از این لحاظ خود بهترین نمونە است. مگر نە این است کە بخشی از قانون کار ٧٥ سال پیش را نیز کە نتیجە مبارزات نسل های پیشین ما بودە از ما گرفتەاند.
با وجود این کە مناسبات استثمار گرانە سرمایە داری همچنان بر جهان سلطە دارد و حتی میشود گفت کە سود سرمایە داران به واسطە پیشرفتهای علمی و فنی شگرف همە سالە افزون شدە است، با این همە وضعیت کارگران هم عموماً قابل قیاس با قرن گذشتە نیست.
کارگران البتە در پرتو اتحاد و سازمان دادن خود در اتحادیە ها و احزاب کارگری و همبستگی بین المللی توانستەاند کم و بیش در کشورهای مختلف بە بخشی از حقوق و مطالباتی کە در قرون گذشتە برای نسل های پیشتر آرزو و رؤیا بود برسند. با این وصف تجربە گذشتە نشان دادە کە حفظ دست آوردهای جنبش های کارگری بدون داشتن تشکل و همبستگی و روزآمد کردن مبارزات ممکن نیست. این کە روز جهانی کارگر همچنان اهمیت خودش را حفظ کردە و ماندگار ماندە، بە همین خاطر است.
بە احتمال قریب بە یقین در میان کشورهای منطقە ایران اولین کشوری بودە است کە اول ماە مە از طریق احزاب دارای اندیشە های سوسیال دمکراسی بە آن راە پیدا کردە است. اولین تلاش برای معرفی روز جهانی کارگر، چگونگئ و هدف از تأسیس آن در روزنامە حقیقت و در سال ١٢٩٩ منتشر شدە است. این روزنامە اما یک سال بعد توقیف شد.
با این وجود سازمانهای کارگری قبل از آغاز قرن گذشته ابتدا در میان کارگران مهاجر ایرانی شاغل در صنعت نفت باکو و قفقاز تشکیل شدند و سپس با همت آنان در شهرهای تبریز، انزلی، رشت، مشهد، اصفهان و خوزستان توسعە پیدا کردند و در سالهای نخستین دهە اول ١٣٠٠ شمسی اکثر شهرهای کشور را فرا گرفتند و موقعیت منحصر بە فردی پیدا کردند.
در آغاز و تا قبل از تشکیل اتحادیە ها و احزاب کارگری وضعیت کارگران و زحمتکشان ایران بسیار بدتر از وضعیت کارگران در کشورهای صنعتی بود، اما خواستەها در همە جا کم وبیش یکی بود. خواستە اصلی همە کارگران در جهان در ابتدا کاهش ساعات کار روزانە بە ٨ ساعت بدون کسر کردن از دستمزد بود، کە به دنبال آن مطالبات دیگری هم مانند دستمزد مکفی، مرخصی های هفتگی و سالانە، بیمە درمانی، حق اعتصاب و تشکل، بهداشت محیط کار، حقوق بیکاری، ممنوعیت کار کودکان، مرخصی زایمان و رفع تبعیضات مزدی و جنسیتی ... نیز بە آن افزودە شد و در اثر تداوم مبارزات در بسیاری از کشورها مطالبات مذکور بە تدریج از قوه بە عمل در آمد.
در ایران نیز مبارزە جهت برخوردار شدن کارگران و دیگر زحمتکشان از حقوق انسانی از صفر شروع شد. استقرار آزادی های نسبی ناشی از انقلاب مشروطیت فرصتی کوتاە مهیا کرد تا سازمانهای کارگری و نشریات نوپا بتوانند در پرتو آن فعالیت های شان را با محدودیت های کمتری گسترش دهند و ایدە های شان را در میان کارگران و روشنفکران ترقیخواە اشاعە دهند. دوران آزادیهای محدود اما دیری نپائید و با استقرار رژیم دیکتاتوری رضاشاهی سازمانهای کارگری و نشریات شان تعطیل و رهبران شان بە زندان افتادند. با این حال به واسطە همان دوران کوتاە فرهنگ همبستگی، تشکل و اتحاد جوانە زد و الهامبخش کامیابی های بعدی جنبش کارگری شد.
پس از سقوط دیکتاتوری رضا شاهی در شهریور ٢٠ و آزادیهایی کە در اثر خلاء قدرت بوجود آمد، رهبران و فعالان جنبش کارگری و جان بە دربردگان از سرکوب و اختناق توانستند خود را دوبارە در احزاب و اتحادیە های کارگری متشکل و متحد کنند و بزرگترین اتحادیە کارگری منطقە را بوجود آورند و بخش قابل توجەای از خواستە های کارگران را در قالب نخستین قانون کار نسبتاً جامع در آن زمان از تصویب بگذرانند. قانونی کە کلاً جامع تر از قانون کار کنونی مصوب شورای تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی بود.
این دورە پربار از تاریخ جنبش کارگری نیز پس از کودتای سیاە ٢٨ مرداد با سرکوب آن جنبش بە پایان رسید و دوران دیکتاتوری دیگری رسید کە تا انقلاب بهمن ادامە یافت.
با سقوط رژیم شاە در بهمن ٥٧ دورە شکوفاتری از دو دورۀ گذشتە شروع شد کە در اثر استقرار رژیم استبدادی فقاهتی و سرکوب خونین سازمانها و شوراهای کارگری دوام چندانی نیافت. بخش بزرگی از دستآوردهای مبارزاتی جنبش کارگری در این مدت بە یغما رفت و در واقع کارگران بە رغم چند دە هزار اعتراض و اعتصاب طی ٤ دهە گذشتە از حیث حقوق بە پس راندە شدند.
تنها در سال گذشتە ٤ هزار اعتراض و اعتصاب کارگری در سراسر کشور علیە سیاستهای ضدکارگری حکومت بە انجام رسیدە است. رقمی دو برابر سال پیشتر، با این همە واقعیت این است کە وضعیت معیشتی و شرایط کاری و زندگی کارگران نسبت بە سال گذشتە وخیمتر شدە است. علت چیست؟ راهکارها کدامند، و چە باید کرد؟ اینها سؤالاتی هستند کە فکر میلیونها کارگر و مزدبگیر را بە خود مشغول کردەاند و شاید خیلی ها راهکارهائی را برای آن سراغ داشتە باشند و کوشش هایی را برای بە کار بستن آن انجام دادە باشند، ولی بە عللی بی نتیجە ماندە باشد.
عوامل متعددی دست بە دست هم دادە و این وضعیت را بر کارگران تحمیل کردەاند. این عوامل دو دستە هستند، دستە اول عبارتند از استبداد و سرکوب، سیاستهای ضد کارگری حکومت، ارتش ذخیرە بیکاران، نفوذ سمت دهندۀ نمایندگان سرمایە داری دلال و انگل و رانتی و خصولتی، سیاست خارجی پرهزینە و ماجراجویانە هستەای و تحریم اقتصادی ویرانگر خارجی. دستە دوم نبود تشکل، اتحاد و همبستگی کافی و مؤثر میان جنبش کارگری و پراکندگی اعتراضات و اعتصابات می باشند. ازمیان برداشتن عوامل و موانع دستە اول بدون عملی کردن دستە دوم میسر نیست. تجربە هر سە دورۀ مبارزاتی جنبش کارگری می آموزد کە جنبش ما هرچە بە دست آوردە در دورانی بودە کە بە عللی آزادیهای سیاسی در جامعە وجود داشتە و سازمانهای کارگری توانستەاند تشکیل شوند و خود را بازسای کنند و فعالیت علنی داشتە باشند.
مبارزۀ پراکندۀ صنفی هر چە هم گستردە باشد و سالانە سر بە ٤ هزار مورد بزند، مادام کە موانع نامبردە رفع نشوند، اثری پایدار و مؤثر روی رهایی کارگران از زیر بار فقر فزایندە نخواهند داشت. تجربیات کشورهای دیگر نیز نشان می دهند کە سطح آزادی و رفاە کارگران در هر کشور تابعی از سطح همبستگی، اتحاد و سازمانیافتگی نیروی کار آن کشورها بودە است.
همچنین باید توجە داشت کە در هیچ کشوری سرمایە داران و دولت های شان داوطلبانە هیچ حق و امتیازی را بە کارگران اهدا نکردە و نمی کنند. هر جا کە کارگر و زحمتکش از رفاهی نسبی برخوردار شدە، آن را کارگر با تحمل هزینە بسیار و از طریق متشکل شدن و مبارزە بە دست آوردە است.
بهر صورت رهایی از فقر و رنج و برخوردار شدن از رفاە و آزادی بدون متشکل شدن و مبارزە پیگیر برای احقاق حق ممکن نیست. پس با عمل کردن به پیام اول ماه مه، متشکل و متحد شوید، تا پیروز شوید!
افزودن دیدگاه جدید