یک بستر و دو رؤیا

امروز سه شنبه، ۱۴ فوریه، ابراهیم رئیسی سفر سه روزۀ خود را به چین آغاز کرد. این نخستین سفر یک رئیس دولت ایرانی به چین است، که ۲۰ سال پس از سفر رئیس جمهور وقت چین به ایران انجام می شود. هیئت همراه رئیسی در این سفر ترکیبی با وزن سنگین اقتصادی، از جمله با حضور وزیران اقتصاد، تجارت و نفت، و نیز رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی است. حضور علی باقری کنی در این هیئت نیز به کفایت گویاست: "برجام" از موضوعات در دستور مذاکرات دو کشور است.

نوشته های رسانه های داخل کشور و خاصه رسانه های نزدیک به حاکمیت تداعی کنندۀ جهات مضمونی معینی برای این دیدار اند؛ جهاتی که در اظهارات نقل شده از رئیسی در مذاکره با شی جین پینگ نیز منعکس اند: اول این که این دیداری است برای تحکیم مناسبات راهبردی، و دوم این که هدف مرکزی آن، پیشبرد مذاکرات و تکمیل و تتمیم توافقات در زمینۀ همکاریهای اقتصادی بین دو کشور است. طبعاً "برجام" هم جای خود را خواهد داشت.

به واقع در ظاهر وضع نیز می توان این جهات را مشاهده کرد. سفر رئیس دولت یک کشور به کشور دیگر قاعدتاً اهداف راهبردی دارد و هیئت همراه او نیز نشانه ای تقریبی از موضوعات مورد مذاکره است. اما هم‌چنین به نظر می رسد که در باطن وضع، تلقی‌های متفاوتی از سطح مناسبات کنونی و آمادگی‌ها برای تحکیم و گسترش آن‌ها وجود دارد. از این قرار، در حالی که رسانه های ایران از امضای اسناد همکاری در موضوعات مختلف بین طرفین خبر می دهند، رادیو فرانسه از امضای تفاهمنامه های همکاری خبر می دهد. هم‌چنین شی بر لزوم "اجرائی شدن سریع توافق هسته ای" تأکید می کند و به این ترتیب مستتراً از ناخشنودی چین از تداوم تعلیق "برجام" پرده برمی دارد. این از نظر رسانه های مذکور "دور می ماند" و به عوض آن از "همکاری استراتژیک قوی‌تر و موضع هماهنگ در قبال توافق هسته ای" سخن می‌رود. سرانجام توافقنامۀ راهبردی ۲۵ ساله است: باز از زبان شی در این باره می خوانیم که دولت او "قاطعانه معتقد به توسعۀ روابط با ایران است" و این در حالی است که در ایران از "عملیاتی کردن" این توافقنامۀ محرمانه نوشته می‌شود.

در این رؤیای شیرین جمهوری اسلامی از پیشرفت روابط راهبردی اش با چین، آن‌چه هم‌چون رعد در آسمان بی ابر به گوش می رسد، این گفتۀ رئیسی است که "اگرچه توسعۀ روابط ایران و چین رو به جلو بوده است، اما این پیشرفت ناکافی است".