کار کودک: علل و عواقب تداوم فقر بخش پنجم

2.2 کار کودک و فقر: نگاهی به کودکان و خانوار – ادامه

در رابطه با ساعات کار کودکان کار، تفاوتهای قابل توجهی کشورها وجود دارند. در کاستاریکا ۸۰.۲ درصد کودکان کار ۵ تا ۱۱ ساله، هفته ای ۹ ساعت یا کمتر کار می کنند، در بولیوی (در سن ۷ تا ۱۱ سال)، ۲۹.۹ درصد از آنها این تعداد ساعت در هفته کار می‌کنند و در گواتمالا، این رقم ۱۶.۲ درصد است. در گواتمالا ۴۶.۱ درصد کودکان کار، که در همان گروه سنی اند، هفته‌ای بین ۱۰ تا ۲۹ ساعت کار می‌کنند. وضع در بولیوی، با ۴۴.۸ درصد برای این گروه سنی، کمابیش مشابه است. به طور میانگین، در حالی که کودکان کار کستاریکایی ۵ تا ۱۱ ساله، به طور میانگین ۶.۲ ساعت در هفته کار می کنند، بولیویاییها (در سن ۷ تا ۱۱ سال) ۲۰.۳ ساعت و گواتمالاییها ۲۶.۵ ساعت کار می کنند.

در مورد دیگر گروه های سنی نیز وضع مشابهی وجود دارد، به این معنا که تعداد ساعات کار کودکان و نوجوانان در بولیوی و گواتمالا بیشتر از آن در کستاریکاست؛ به استثنای تعداد ساعات کار برای کودکان ۱۵ تا ۱۷ ساله در بولیوی، که تقریباً با کستاریکا یکسان است.

مسئله کار کودکان در گواتمالا و بولیوی، علاوه بر دامنۀ گسترده تر آن (که با نرخ کار کودک اندازه گرفته شده است)، از شدت بیشتری نیز برخوردار است (که با میانگین ساعات کار اندازه گیری می‌شود). این وضعیت نه تنها بر اقدامات لازم برای از بین بردن این پدیده، بلکه همچنین بر امکانات لازم برای درهم شکستن سیکل "فقر-فقدان آموزش-فقر" و پیشگیری از بازتولید این سیکل تأثیر می گذارد؛ زیرا، در ادامه خواهیم دید، که این وضعیت چه تأثیر منفی ای بر آموزش کودکان کار دارد.

قابل انتظار است که نرخ حضور/ثبت نام در مدرسه در بین کودکان کار، اعم از دختران و پسران، نسبت به کودکان و نوجوانانی که کار نمی کنند، کمتر باشد. این وضعیت در تمام گروه‌های سنی و در تمام کشورهای مورد بررسی مشاهده می شود (نمودار زیر). همچنین، با افزایش نرخ کار کودکان، نرخ حضور/ثبت نام در مدرسه کاهش می یابد. اگرچه در اینجا رابطه دوسویه علت و معلولی وجود دارد، یعنی هر دو عامل کار کودک و عدم حضور در مدرسه، همزمان هم علت و هم معلول اند، اما واقعیت این است که در نبود کار کودک (مشروط به ارائۀ برنامۀ آموزشی مناسب و تحقق کامل ممنوعیت کار کودک)، دختران و پسران کودک و نوجوان مدت طولانیتری به آموزش خواهند گذراند. این وضع منجر به درآمد بیشتری در آینده برای آنان می‌شود، همراه با این بهرۀ مستقیم که بتوانند از فقری که در آن قرار دارند، خارج شوند و برای جامعه به طور کل نیز سودمند باشند. 

اکنون اهمیت دارد که در مورد فقر در خانوارهای کودکان کار و همچنین تأثیر کار آنان بر این وضعیت فقرزده مکث کنیم. یکی از مشکلات در تحلیل فقر، به طور کلی، مبنا قرار دادن وضع واقعاً موجود است، به این معنی که در آیا تحلیل مورد نظر، به میزان مشارکت کودک در فعالیتهای اقتصادی خانوار توجه شده یا نشده است. به همین دلیل، در مطالعۀ حاضر یک اندازه گیری مضاعف صورت گرفته و در بدو امر ارزش کار کودکان کار از درآمد خانوار کسر شده است. در گام بعد، این سهم درآمدی منظور شده و تأثیر آن بر فقر تعیین می شود. نمودار بالا نرخ حضور/ثبت نام در مدرسه بر اساس شرایط کار کودکان در گروه‌های سنی را در کاستاریکا، بولیوی و گواتمالا نشان می دهد.

در صورتی که دستمزدی برای کار کودکان پرداخت شده باشد، این دستمزد مستقیماً منظور شده است، اما در صورتی که کار انجام یافته بدون پرداخت دستمزد بوده، یا دستمزدی برای کار کودک اعلام نشده باشد، از میانگین دستمزد برای هر ساعت کار [کودکان]، مأخوذ از کارشناسان و افراد مطلع، استفاده شده است.

در این مطالعه فقط کار کودکان ۵ تا ۱۴ ساله در نظر گرفته شده است، زیرا این محدودیت صریحی است که در بیشتر قوانین ملی و توافقات بین‌المللی وجود دارد (موضوعی که در ادامه این گزارش به آن پرداخته خواهد شد).