منظور از انتخاب تیتر فوق برای این نوشته صرفأ جلب توجه خواننده است و گرنه جوهره پرسش نادرست است چرا که اصلاحات «نرفته است» که بخواهد «برگردد». تفکر اصلاحی چه پیش از دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی و چه پس از آن، همواره بوده و خواهد ماند. اما بیشتر جایگاه این تفکر و این گفتمان مد نظر است که در شرایط مختلف تا چه میزان میتواند بر روند وقایع تاثیر گذار باشد.
آخرین اظهارات آقای خاتمی که یکی از چهره های شاخص گفتمان اصلاح طلبی در پیرامون حکومت است، چه درقبال اعتراضات ۹ ماهه پس از قتل ژینا (مهسا) امینی و چه در مورد نیاز به تغییر قانون اساسی و یا در ضرورت لغو «حجاب اجباری» بخوبی نشان میدهد که گفتمان اصلاحی با قدم های کند، چند مرحله از وقایع بجا مانده است. این گفتمان که زمانی گشاینده فضای سیاسی کشور بود اکنون در سایه قرار دارد. به یمن تلاشهای فعالین این عرصه در آن دوران مفاهیمی همچون دمکراسی، حقوق بشر، حقوق شهروندی، مشارکت مردمی در اتخاذ و اجرای تصمیمات، اهمیت و جایگاه صندوق رای و ... که تا آنزمان میوه ممنوعه بودند و به جرأت میتوان گفت بجز در میان محافل محدود و معدود، رواج نداشتند، ورد زبان عموم شدند. کنشگری سیاسی در دوران اصلاحات کیفیت جدیدی بخود گرفت و کنشگری سیاسی بخش بزرگی از جوانان کشور را بخود جلب کرد که ثمرات آن را امروز نیز بخوبی میشود دید. بسیاری از جوانان که آنروز با شوق بسیار به جنبش اصلاحات پیوسته و در عرصه های مختلف شروع بکار کردند، هنوز هم فعال سیاسی و اجتماعی اند، اگرچه بخش چشمگیری ازآنان در تداوم کنشگری خود، به ضرورت فراتر رفتن از اصلاحات رسیده اند.
گفتمان اصلاحات در شرایط کنونی جایگاه تاثیر گذار ندارد و تنها نقطه قوتش تاثیر پذیری محتاطانه از روندی هایی است که به رغم سرکوب خشن حکومتیان همچنان پیش میرود و دستاوردهایش را در زندگی روزمره ازجمله در جایگزینی «حجاب اختیاری» بجای «حجاب اجباری» تثبیت کرده و خواسته های برابری طلبانه زنان را نه تنها به منادیان «حجاب اجباری» که مدافعات «عفت» نیز تحمیل میکند. «لغو حجاب اجباری» اکنون دیگر یک مطالبه از طرف مردم نیست که اجرای «حجاب اختیاری» را به رفتار عمومی تبدیل کرده اند، بلکه تاریخ است، تاریخی که با خون مهساها نوشته شد و ننگی بدامان جمهوری اسلامی که تا هست خواهد ماند.
واقعیت این است که گستره و عمق خواسته های جنبش زن زندگی آزادی وسیعتر و عمیقتر از آن است که در چهارچوب گفتمان اصلاح طلبی قابل حصول باشد. اما قدری جرات بیشتر از جانب اصلاح طلبان میتواند آنها را از جایگاه تاثیرپذیری محتاطانه به جایگاه حامیان مشفق جنبش زن زندگی آزادی ارتقاع دهد.
حجت نارنجی
۳ تبر ۱۴۰۲
افزودن دیدگاه جدید