گزارشی از اعتراضات کشاورزان فرانسه

اعتراض کشاورزان فرانسه که این روزها شعله خشم آن در سراسر فرانسه زبانه کشیده است برای کسانی که مسائل کشاورزان فرانسه به شمول دامداران و باغداران را دنبال می کنند قابل پیش بینی بود.

کشاورزان فرانسه می گویند" داریم روی کله هایمان راه می رویم". بهمین خاطر با تراکتورهای خود هر جاده و شاهراهی را که می خواهند می بندند، برخی محصولات و زباله ها را به آتش می کشند، دست به تخریب می زنند، جهت تابلوهای راهنمائی مناطق روستائی را واژگون می کنند و آدمک هائی را واژگونه زیر پل های شاهراه ها نصب می کنند و .... البته مشکلات کشاورزان فقط مختص فرانسه نیست. تمام کشورهای عضو بازار مشترک اروپا با مشکلات گوناگونی روبرو هستند که بعضا ریشه مشترکی دارد. فرانسه بیشترین خاک کشاورزی را داراست و بزرگترین تولید کننده اتحادیه اروپا در زمینه کشاورزی و دامداری است. سهم فرانسه در تولید شراب  پنیر و فراورده های لبنیاتی، غلات و... بالاست. 

کشاورزان معترض فرانسوی در واقع مالکان و تولید کنندگان کوچک و متوسطی هستند که بین دو سنگ آسیاب کشت و صنعت های بزرگ و واسطه ها و سوپر مارکت ها دارند له می شوند. حرکت اعتراضی کشاورزان که سزاسر اروپا را در بر گرفته، در فرانسه شدت بیشتری دارد و مورد حمایت ۷۸ در صد مردم فرانسه است.

نارضایتی کشاورزان از وضعیت معیشت و گذران زندگی روزمره آنهاست. هر چند این خواسته ها دقیق فرموله نشده اند اما برخی از مهمترین آنها را می توان چنین برشمرد:

عقب انداختن اجرای قوانین اتحادیه اروپا که فشار اقتصادی بر کشاورزان را تشدید کرده است.

متوقف کردن پرداخت وام ها

برداشتن محدودیت استفاده از بعضی از سموم دفع آفات و کودهائی که مضر ارزیابی شده اند. (به شکل موقت)

افزایش کمک های دولتی

افزایش کمک هزینه برای گرانی سوخت و برق

باید توجه داشت در حالی که فشار به کشاورزان برای استفاده نکردن از کود و سم های دفع آفات تشدید شده است، دولت برای واردات محصولات کشاورزی و دامداری از کشورهای دیگر، که از سموم ضد آفت استفاده می کنند، مانعی ایجاد نمی کند. بدین ترتیب امکان رقابت کشاورزان فرانسه با این محصولات، که ارزان تر ارائه می شود، بسیار دشوار شده است.

 شکل حرکت کشاورزان تند و رادیکال است. بستن شاهراه ها، ریختن ضایعات کشاورزی در مقابل فرمانداری ها، آتش زدن لاستیک و کاه  و مواد آتش زا، تخریب سوپر مارکت های بزرگ در شهرستان ها و ... نمونه هائی از بیان خشم و نارضایتی کشاورزان فرانسه است. معترضان خواست های خود را با بلندگو در مقابل فروشگاهها اعلام می کنند. نیروهای انتظامی تا کنون نسبت به این اعتراضات واکنش غیر فعالی داشته اند و عملا نیروهای ضد شورش و ژاندارمری نظاره گر اعتراضات کشاورزان و دامداران بوده اند. دولت از اینکه این حرکت به حرکتی مشابه حرکت "جلیقه زردها" بدل شود هراس دارد. وزیر تازه منصوب شده کشاورزی که کشاورز زاده است شهردار یکی از شهرهای فرانسه و  ده سال مسئول بودجه اروپا در اتاق کشاورزی استان بوده است.

واحدهای بزرگ یعنی کشت و صنعت ها بیش از ۸۰ در صد زمین های کشاورزی را در اختیار دارند. در حالی که زمین های در حال بهره برداری تولید کنندگان خرد یک دهم آنها را شامل می شود. در سال های بین ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ واحدهای کوچک مرتب از بین رفته و به سطح زیر کشت واحدهای بزرگ اضافه شده اند. در پرورش دام و طیور سیر نابودی واحدهای کوچک بیشتر چشمگیر بوده است.  

مناسبات کشاورزان بسیار پیچیده است. همه آنها مالک زمین های زیر کشت خود نیستند. برخی مالک کل زمین های زیر کشت هستند و برخی دیگر مستاجر اند و عده ای نیز ترکیبی از این دو هستند. هم مالک اند و هم اجاره دار. حتی اکثریت کشت و صنعت ها مالک زمین های زیر کشت خود نیستند و اجاره می پردازند. در سال ۲۰۱۳ تنها یک چهارم کشاورزان مالک بودند. در فرانسه یک واحد کشاورزی مثل یک شرکت به ثبت می رسد. در حالی که این شرکت ها غالبا توسط اعضای خانواده به ثبت می رسد اما بسیاری از آنان به عنوان کارگران کشاورزی حقوق بگیر نیز هستند. مناسبات بسیار قدیمی در تمام سطوح کار هنوز باقی است و بسیاری از قوانین قدیمی هر چند منسوخ شده است، اما در عمل اجرا می شوند.

میانگین سن کشاورزان کوچک و متوسط حدود ۶۰ سال است. تعداد کشاورزان ۷۶۱۳۰۰ نفر است. طبق سرشماری سال ۲۰۲۰ افراد فعال در واحدهای کشاورزی طی ده سال گذشته بیش از ده هزار نفر کمتر شده است. سن متوسط کارکنان حدود ۴۰ سال بوده است. سن بازنشستگی کشاورزان بین ۶۲ تا ۶۴ سال است .  غالب کشاورزان تلاش می کنند در اولین سال ممکن، خود را بازنشسته کنند.

کشاورزان فرانسه چندین سندیکای پر قدرت دارند که fsnea  با گرایش راست میانه قوی ترین آنهاست. طرف اصلی مذاکرات با دولت اغلب این سندیکاست. سندیکاهای دیگر CR و MODEF  و همچنین CP کنفدراسیون کشاورزان با گرایش چپ هستند که اینها نیز خصوصا در این حرکت نقش ایفا کرده اند. اما قدرت اصلی در ذست سندیکای fsnea  است. 

وضعیت مالی کشاورزان متوسط و کوچک بسیار وخیم است. درآمد حاصل از فروش محصولات تولیدی آنها چیزی برای زندگی و خورد و خوراک شان باقی نمی گذارد. اگر کمک های دولتی حذف شود کاملا فلج می شوند. Pac یا politique agricole communne کمک مالی است که از اتحادیه اروپا دریافت می کنند و کشورهای اروپائی به کشاورزان خود می دهند. تمام کشاورزی اروپا به این کمک وابسته و محتاج است. گذشته از pac کمک های دیگر هم وجود دارد و وامهائی با بهره پائین در اختیار آنها قرار می گیرد. اما با تمام این احوال، این کمک ها نمی تواند پاسخگوی نیازهای آنها باشد. حدود ۶ الی ۷ درصد کشاورزان قادر به پرداخت وام های خود نیستند. تعداد خودکشی در کشاورزان صاحب شرکت زراعی کوچک و متوسط قابل توجه است که عمدتا حاصل ورشکستگی آنهاست. رقم قابل توجهی از کشاورزان کار خود را تعطیل کرده یا زمین خود را اجاره می دهند و به شهرهای دیگر می روند.

 برخی مشکلات کشاورزان:

نداشتن در آمد کافی پس از فروش محصولات

رقابت کشت و صنعت های بزرگ، توزیع کنندگان عمده و سوپر مارکت ها که می خواهند قیمت ها را پائین بیاورند تا آنها را از میدان رقابت حذف کنند. 

انباشته شدن حجم وام هائی که امکان پرداخت آن را ندارند.

نداشتن امکان رقابت با واردات از کشورهای دیگر. 

گرانی جهش وار پس از کوید فشار بر این نیرو را چند برابر نمود.

مجموعه موارد برشمرده شده در بالا  زمانی که با قوانین متعدد اتحادیه اروپا که دست و پای کشاورزان را می بندد، افزایش قیمت سوخت و برق، که اخیرا با کم کردن سهمیه ارزان سوخت کشاورزان تکمیل شد، محدودیت های محیط زیستی، که رعایت آنها برای کشاورزان هزینه بر است، ایجاد موانع برای برداشت آب های جاری و ذخیره سازی در استخر های کشاورزی، آفت ها و بیماری هائی نظیر جنون گاوی  و .... کشاورزان را به فلاکت کشانده است.

فشار حرکات اعتراضی کشاورزان، دولت را به واکنش واداشت. دیروز جمعه ۲۶ ژانویه نخست وزیر جدید گابریل اتال با حضور در میان جمعی از کشاورزان در منطقه "گارون" وعده هائی برای حل مشکلات کشاورزان و کمک مالی  و بررسی وضعیت آنها را داد و خواستار پایان دادن به اعتراضات اعتصابیون شد. این وعده ها بلافاصله با واکنش منفی کشاورزان و مسولان سندیکاها قرار گرفت. آنها اعلام کردند که وعده های نخست وزیر خشم ما را فرو نمی نشاند. ما باید پیشتر برویم و خواستار ادامه تظاهرات هستیم. 

  ۲۷ ژانویه ۲۰۲۴- ۷ بهمن ماه ۱۴۰۲

******

در تهیه این گزارش از نشریات مختلف فرانسوی، آمارهای مرکز آمار فرانسه، گزارشات وزارت کشاورزی بهره گرفته شده است.