کار کودک: علل و عواقب تداوم فقر بخش اول

1- مقدمه
کار کودکان واقعیتی غم انگیز در جهان ماست که علل و پیامدهای متعددی دارد. از جمله علل اصلی آن باید از فقر، خشونت خانگی، الگوهای فرهنگی، تساهل اجتماعی، نبود فرصتها و حمایتها، کیفیت آموزش اجباری و برنامۀ دولت برای اجرای جامع آن، نام برد. به این دست علل باید فقدان ظرفیتهای نهادی برای مبارزه مؤثر با کار کودک و حتی وجود شکافها و تضادهای هنجاری در برخی کشورها را اضافه کرد. به طور کلی، این علل مستقلاً و جداگانه عمل نمی کنند، بلکه به اشکال مختلفی ترکیب می شوند و بروز می یابند، به نحوی که گاه شناسایی سلسله مراتب یا عوامل تعیین کنندۀ اصلی  دشوار و حتی غیرممکن می شود.

در مورد دختران و پسرانی که در آن فعالیتهای اقتصادی شرکت دارند، که بیشتر متعلق به خانواران با سطح اقتصادی-اجتماعی پایین اند، آشکار شده است که در میان جنبه‌های متعدد تحقیق شده، شکاف عریضی در میزان حضور آنان در مدرسه - در مقایسه با دختران و پسرانی که  به این قبیل فعالیتها اشتغال ندارند – وجود دارد؛ ایضاً عملکرد و موفقیت این گروه در مدرسه، که محسوساً سطح نازلی دارد. پیامدهای اصلی کار کودکان در درازمدت جز این نبوده است که به تداوم فقر آنان منجر می شده است، یعنی کار کودک موجبی است برای تداوم فقر.

اگرچه میزان مشارکت دختران و پسران 5 تا 14 ساله در آمریکای لاتین در فعالیتهای اقتصادی کاهش یافته است، اما این میزان همچنان بالاست. این وضعیت باید در موقعیت جهانی آمریکای لاتین تحلیل شود، که با سطح پایین تولیدوری (خواه تولیدوری به طور کلی و خواه تولیدوری کار)، نابرابری بسیار در توزیع ثروت و درآمد، و سطح بالای فقر (چه از نظر درآمد و چه از نظر مصرف ناکافی و محرومیت در رفع نیازهای اساسی) مشخص می شود.

پیش از این چشم انداز، دولت‌های برخی از کشورها با همکاری سازمانهای بین المللی، همکاریهای دوجانبه و سازمانهای مختلف جامعه مدنی، برنامه‌ها و راهبردهایی را برای تحرک بخشیدن مجدد به اقتصاد، بهبود اجتماعی و کاهش فقر تدوین کرده بوده اند. با این حال، مسئلۀ کار کودک تقریباً در تمام این برنامه ها تماماً غایب است. به علاوه علیرغم تأکیدات بسیار در متن آن برنامه‌ها و راهبردها، پیشرفت کمی در اجرای آنها حاصل شده است. 

هدف کلی تحقیق حاضر تدوین و ارائۀ توصیه هایی است، به نحوی که مسئلۀ کار کودک در کشورهای آمریکای لاتین در استراتژیهای آنها برای توسعه ملی و کاهش فقر در انطباق با تعهدات بین المللی شان در این زمینه، مورد توجه قرار گیرد.

برای دستیابی به این هدف کلی، چهار هدف مشخص تعریف شده اند: الف) تحلیل وضعیت کار کودکان در کشورهای آمریکای لاتین،  - بررسی عمیقتر علل و عواقب آن، ب) انجام تحلیلی کلی از تعهدات کشورهای آمریکای لاتین در مورد کار کودکان در چارچوب کنوانسیونها و موافقتنامه های بین المللی، ج) تجزیه و تحلیل چگونگی پرداختن به موضوع کار کودکان در تدوین برنامه ها و راهبردها برای کاهش فقر در موقعیت کنونی کشورهای آمریکای لاتین؛ د) ارائۀ توصیه هایی برای رسیدگی به مسئلۀ کار کودکان در تدوین برنامه ها و راهبردها برای کاهش فقر به طور کلی.

کشورهای مورد نظر در آمریکای لاتین عبارت از این 18 کشور اند: آرژانتین، اروگوئه، اکوادور، السالوادور، برزیل، بولیوی، پاراگوئه، پاناما، پرو، دومینیکن، شیلی، کاستاریکا، کلمبیا، گواتمالا، مکزیک، نیکاراگوئه، ونزوئلا و هندوراس.

این رساله در سه فصل و یک پیوست آماری تنظیم شده است. در فصل اول، میزان کار کودکان در آمریکای لاتین با ارقام ترسیم شده است تا متعاقباً رابطۀ بین این ارقام و فقر تحلیل شود. این تحلیل در دو سطح انجام می‌شود: از یک طرف افراد و خانواران، و از طرف دیگر متغیرها در سطح کلان. پایان بخش فصل اول شامل برخی ملاحظات در بارۀ نتایج مثبت اقتصادی در صورت ریشه کنی کار کودک است. در فصل دوم به تعهدات اصلی کشورهای آمریکای لاتین در موضوع کار کودک اشاره شده و نحوه رسیدگی به مسئله در برنامه ها و راهبردهای در دست اجرا در این کشورها بیان شده است. در پایان، در فصل سوم، نتایج اصلی تحقیق و توصیه هایی برای پیشبرد امر ریشه کنی کار کودک ارائه شده اند.

نویسنده مایل است از نظرات ارزشمندی که گیلرمو دما (Guillermo Dema)، خسوس د لا پنیا (Jesús de la Peña) و دیوید لوپز (David López) روی پیش نویس این رساله دادند، تشکر کند. لازم به تأکید است که نظرات بیان شده در این رساله منعکس کننده دیدگاه شخصی نویسنده است و به هیچ وجه شامل افراد ذکر شده یا سازمان بین المللی کار نمی شود.