کار کودک: علل و عواقب تداوم فقر بخش دوازدهم

3.1. تعهدات اصلی کشورها برای مقابله با کار کودکان – ادامه

در نشستها، کنفرانسها و فورومهای مختلفی در آمریکای لاتین به موضوع کار کودکان پرداخته شده است. بررسی نسبتاً مفصلی از فورومهای مورد نظر در گزارش رویکردهائی برای تغییر: تحلیل برنامه های ملی پیشگیری و ریشه کنی کار کودکان در آمریکای لاتین و کارائیب، که در سال 2006 توسط سازمان بین المللی کار انتشار یافت، انجام گرفته است. اما دو کنفرانس در این زمینه، برای تحقیق حاضر اهمیت ویژه ای دارند. مورد اول، هفتمین کنفرانس وزیران و مقامات بلندپایه ایبرو-امریکائی*، مسئول امور کودکان و نوجوانان، است که در 26 و 27 سپتامبر 2005 در لئون، اسپانیا برگزار شد. در «اعلامیه لئون» که حاصل این کنفرانس بود، نمایندگان 21 دولت ایبرو-آمریکایی حاضر در آن، موافقت کردند که "با علل پایه ای و زایندۀ فقر، طرد اجتماعی و بازتولید بین نسلی این مسائل اجتماعی، از جمله با تلاش برای  ریشه کن کردن تدریجی کار کودکان و حذف فوری بدترین اشکال آن و انواع استثمار کودکان و نوجوانان مبارزه کنند.

دومین نشست پراهمیت، شانزدهمین نشست منطقه ای سازمان بین المللی کار در سال 2006 در برزیل است، که نمایندگان طرفهای "سه جانبه گرائی" (دولتها، کارگران و کارفرمایان) کشورهای منطقه، دستور کاری را، با عنوان "دستورکار نیمکره جنوبی برای ایجاد کار شایسته در فاصلۀ 2006 تا 2015" تدوین کردند و مجدداً بر ریشه کن کردن کار کودک در بلند مدت و حذف فوری بدترین اشکال آن تأکید کردند.

"دستور کار نیمکرۀ جنوبی  برای ایجاد کار شایسته ..." یک سری اهداف استراتژیک و فراگیر را برای ترویج کار شایسته در منطقه بیان می کند و شامل یک استراتژی مفصل از راهکارهائی است که اقدامات در زمینه های اقتصادی، بازارهای کار، نهادهای اجتماعی، و ناظر بر هنجارها را شامل می شود.

این استراتژی "حفظ مؤثر اصول و حقوق اساسی کار" را پیش می نهد. از زمره موارد مرتبط با کار کودکان در این استرتژی ناظر بر "ریشه کن کردن تدریجی کار کودک" دو هدف زیر زمانبندی و صورتبندی شده الند: الف) حذف بدترین اشکال کار کودک در یک بازه زمانی 10 ساله (یعنی تا 2015)، و ب) حذف کامل کار کودک در یک بازه زمانی 15 ساله (2020). 

برای دستیابی به این اهداف سیاستهای زیر مطرح شده اند:

الف) استقرار یک مرجع ملی که مسئول تلفیق تلاشهای رسمی و فعالان اجتماعی در چارچوب یک طرح ملی است، با اختیار و ظرفیت برای اجرا و پیگیری طرح مذکور از جمله، اما نه فقط، از طریق نظام دقیق شاخصها؛

ب) یکپارچه کردن اقدامات وزارتخانه های اقتصاد و امور اجتماعی و ایجاد یکپارچگی در اقدامات این دو وزارتخانه و وزارتخانه های کار، آموزش و پرورش و بهداشت؛

ج) تطبیق قوانین ملی با تعهدات ناشی از موافقتنامه های شماره 138 و شماره 182 سازمان بین المللی کار و اقدام برای استقرار اتوریته ها و کارگزاران لازم برای اجرای این قوانین؛

د) تهیه و تنظیم فهرست مشاغل خطرناک مبتنی بر اجماع طرفهای "سه جانبه گرائی"، ردگیری بدترین اشکال کار کودک به منظور پیشگیری از اعمال آن، و هر اقدام دیگری برای نجات و توانبخشی کودکانی که به این قبیل کارها واداشته شده اند؛

ه) گنجاندن ریشه کن کردن کار کودکان در عموم سیاستها و برنامه های اجتماعی و اقتصادی برای توسعه، به ویژه برنامه هایی که ناظر به کاهش فقر کودکان و نوجوانان اند؛

و) توجه ویژه به بافت روستایی، و حمایت از شکوفائی مولد بیکاران و "جزئی کاران" در بخش روستایی، از جمله با پیشبرد فعال سیاستهای ناظر بر اشتغال و بازار کار؛

ز) بهبود عرضۀ آموزش، اعم از آموزش عمومی و حرفه ای؛

ح) تشویق سیاستهای حمایتی برای رسمی سازی بخشهایی که تعداد زیادی از کودکان کار در آن اشتغال دارند؛

ط) تدوین برنامه های لازم برای "انتقال مشروط" کودکان به سیستم آموزش عمومی و/یا حرفه ای، با هدف بهبود دسترسی، ماندگاری و ادغام مجدد آنان؛

ی) اندازه گیری جامع، مستمر و دوره ای وضعیت کار کودکان، برای تسهیل تصمیم سازیهای بعدی و آگاهی از اثرات برنامه های پیش رفته.

ار آنچه گذشت، می توان نتیجه گرفت که به کفایت قوانین ملی و تعهدات بین المللی وجود دارند که باید تضمین کنند کودکان تا 14 سالۀ آمریکای لاتین دیگر قربانی کار کودک نشوند. با این وجود، چنان که در فصل اول دیدیم، واقعیت چیز دیگری است. بنابراین از میان سیاستهای پیشنهادی "دستور کار نیمکره برای ریشه‌کن کردن کار کودکان ..." آن سیاستی که بر ضرورت "گنجاندن ریشه کنی کار کودکان در عموم سیاستها و برنامه های اجتماعی و اقتصادی برای توسعه، به ویژه آن برنامه هایی که ناظر به کاهش فقر کودکان و نوجوانان اند" اشاره دارد، به عنوان یک نقطه عزیمت، برای تحقیق حاضر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این زاویه در بخش بعدی تحلیل شده است.

* ایبرو-امریکائی: کشورهای اسپانیائی و پرتقالی زبان قارۀ امریکا. گاه این اصطلاح خود اسپانیا و پرتقال را نیز شامل می شود.