تئوریک

مارکسیسم التقاطی چپ نو مارکوزه و مکتب فرانکفورت مخلوطی است از: پدیدار شناسی هایدگر و هوسرل، و ماتریالیسم تاریخی و دیالکتیکی نو هگل گرایان. نقد مارکوزه به مارکسیسم،  بی ارزش نمودن ماتریالیسم از طریق "فلسفه زندگی" در بیان شیئی گرایی آن بود. در مرحله و فاز دوم افکار مارکوزه، رو گردانی از هایدگر و علاقه به "نظریه انتقادی"، و بازگشت دوباره به مواضع مارکسیستی پیشین خود مشاهده می‌شود. در مرحله و فاز سوم، مارکوزه دارای مواضع ضد سوسیالیستی است؛ چون انتقادی به گذشته سرمایه داری و لیبرالیسم انجام نمی دهد و برای آینده، آرمان گرا نیست.

بخش مهم آموزشهای مارکس؛ مخصوصا در کتاب "ایدئولوژی آلمانی"، نقد ایدئولوژی های بورژوایی و ایده آلیستی است. او می‌گفت هستی اجتماعی تعیین کننده آگاهی انسان، یعنی زیربنای اجتماعی تعیین کننده روبنای اجتماعی؛ مانند فرهنگ و ایدئولوژی هاست. و تئوری باید با عمل اجتماعی ایجاد وحدت نماید تا مانع آگاهی های غلط و صوری شود، چون جامعه نیاز به آگاهی حقیقی دارد. نظرات مارکس تاثیر مهمی روی: فلسفه، علوم اجتماعی، اقتصاد، فرهنگ،و همچنین روی جریانات سیاسی قرون ۱۹ و ۲۰ میلادی گذاشت.

ظریه کوانتوم و در مرکزِ آن مدلِ استانداردِ ذراتِ بنیادی، بدون واکاوی فلسفی توانِ پاسخ‌ به چیستیِ ذراتِ بنیادی را ندارد. این امر خواهان بررسی انتولوژی ذرات بنیادی است که تاکنون به ندرت به آن پرداخته شده است. 

لنین از این طریق ماهیت دیالکتیک مارکسیسم را به‌شکل نظری و روش تحول جهان و شناخت انسان از هم شکافت و موجب تکامل دیالکتیک ماتریالیستی شد. نکته مهم دیالکتیک این است که مبارزه اضداد نیروی محرک و دلیل هر حرکت و جنبش است و وحدت اضداد : موقت، گذرا، نسبی، و مشروط می باشد ولی مبارزه اضداد با همدیگر امری مطلق است. به این دلیل لنین سهمی مهم در فهم ماهیت شناخت؛ مخصوصن نقش عمل و تجربه و عینی بودن حقیقت در پروسه درک شناخت دارد و میگفت دیالکتیک حقیقت نیز میتواند نسبی و یا مطلق باشد.

انگلس می‌گفت: هر مبارزه ای در طول تاریخ جوامع طبقاتی بشر، مانند مبارزه: فرهنگی، سیاسی، دینی، فلسفی، اقتصادی، و ایدئولوژیک، نوعی مبارزه طبقاتی بوده است؛ ولی مهم‌ترین شکل جدل، مبارزه سیاسی می‌باشد. او مخالف هر نوع آشتی میان بورژوازی و پرولتاریا آشتی میان سوسیالیسم و کاپیتالیسم بود.

تجربیات روزمرهٔ ما نشان از برگشت‌ناپذیری پروسه‌های طبیعی و جهت‌دار بودن زمان دارد. آیا این امر بنیادی است؟ یعنی، آیا برگشت‌ناپذیری پروسه‌ها و نامتقارن بودن زمان در زیربنای کوانتومی، در ترمودینامیک کوانتومی، نیز صحت دارد؟          

لابیگری تا زمانی خوب است که منافع عمومی قربانی منافع گروه‌ها و یا افراد ذینفع نشود. امروزه اما بیشتر کارشناسان رسانه و دمکراسی بر این باورند که ساختار لابیگری در کشورهای پیشرفته سرمایه‌داری که مدعی داشتن دمکراسی کامل هستند، به پدیده‌ای بسیار خطرناک بدل گشته است، زیرا در ساختار پسادمکراسی بازیگرانی هم‌چون الیگارش‌هائی از تبار ایلان ماسک و ... که فاقد مشروعیت دمکراتیک هستند، می‌توانند در کشوری چون آمریکا که بزرگ‌ترین قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی جهان است، بر روند تصمیم‌گیری‌های سیاسی تأثیر نهند و اجازه ندهند قوانینی که منافع کلان‌الیگارش‌ها را می‌تواند تهدید کند، به تصویب رسند.

وبر در حالی‌که سوسیالیسم را به‌عنوان بوروکراتیسم کامل، محکوم می‌کرد، پایه گذار نوعی دفاع و توجیه غیرمستقیم مسیحی از جامعه و نظام سرمایه داری است. او انسان را به‌دلیل کار و کوشش و تولید، اشرف مخلوقات به‌شمار می‌آورد؛ که یکی از تقواهای فرقه مسیحی کالوینیسم بود. این فرقه با این‌گونه آموزش‌ها توانست موجب نجات بخشی از هواداران بورژوازی سرخورده و رو به زوال گردد و آن‌ها را به سوی خود جذب کند و به آن‌ها امید بدهد.

اسپنگلر غالبا ازیر تاثیر متفکرانی مانند: نیچه، هردر، گوته، ویکو، بورک هارد، لاسولکس، و لامپرشت بودند. اسپنگلر میگفت بعد از مطالعه مقوله" زوال هنر" و آشنایی با افکار نیچه و گوته، به تئوری زوال فرهنگها و کشورها رسید. بحث "فلسفه زندگی" امثال برگسن، دلتای، و شوپنهاور، نیز تاثیر مهمی روی نظریه های وی گذاشتند. سوسیالیست ها اشاره میکنند که غالب آثار و تئوری های اسپنگر: راسیستی، شونیستی، و ضد دمکراتیک هستند.

از جمله آثار مشهور لوکزمبورگ 12-16 کتاب هستند؛ از جمله: انقلاب یا رفرم اجتماعی؟، تمرکز سرمایه یا توضیح اقتصادی امپریالیسم، بحران سوسیال دمکراسی، مقدمه ای بر اقتصاد سیاسی، نامه های زندان، نامه هایی به دوستان و رفقا، با شوق دیدار و آغوشی باز، میلیشیا و میلیتاریسم، پیرامون هنر و ادبیات، انقلاب روسیه، "اعتصاب سراسری، حزب، اتحادیه های کارگری"، سیاست صلح قلعه های جنگی، نامه های اسپارتاکوس، 3 جلد یادداشتهای سیاسی، 5 جلدمجموعه نامه ها، و مجموعه آثار 5 جلدی.

مارکس میگفت فلسفه کانت تئوری آلمانی انقلاب فرانسه است، و انگلس مدعی بود که پیش از انقلاب سیاسی اجتماعی در فرانسه، یک انقلاب فلسفی و نظری در آلمان بوجود آمده بود تا مشعل راه انقلاب فرانسه گردد.
ایده آلیسم ترانسندنس یا متعالی کانت، آغاز فلسفه فیشته و هگل نیز بود و تاثیر مهمی روی فلسفه آینده بورژوازی گذاشت.

مشاهدات نشان می‌دهند که کیهان نه تنها از زمان مهبانگ همواره در حال گسترش بوده بلکه از نیمه دوم عمر خود به این سو با شتاب بیشتری گسترش می‌یابد. همزمان با گسترش کیهان دمای آن مدام کاهش یافته و به‌طور مجانبی به دمای صفر مطلق، صفر کلوین یا به اصطلاح ’مرگِ گرمایی‘ نزدیک می‌شود. البته شاید کیهان در مرحله‌ای از انبساط به دلایلی از جمله به دلیل نواسانات کوانتومی شروع به انقباض کند و در طول این روند بار دیگر به مرحله‌ی مِهبانگ، دور از تکینگی۲، برسد و یا هم‌چنان به انبساط خود ادامه دهد. سناریوهایی از این نوع را می‌توان برای آینده کیهان تصور کرد.

. دمکراتیسم انقلابی چرنیشفسکی زیر تاثیر افکار بلینسکی، هرتسن، و اوج مبارزات طبقاتی برای انحلال تزاریسم و لغو نظام مالک الرعیتی در روسیه بود. سوسیالیسم تخیلی او شامل خصوصیات آرمانگرایانه پیشامارکسیستی و منعکس کننده عقب افتادگی تاریخی اقتصادی و اوضاع اجتماعی نظام تزاری بود. او نتوانست بدلیل عقب افتادگی روسیه در قرن 19 میلادی به مارتریالیسم دیالکتیکی امثال مارکس و انگلس دستیابد، گرچه بسیار به آن نزدیک شد. دمکراتهای انقلابی روس حدود 2 قرن پیش ماتریالیست بودند ولی چرنیشفسکی در بعضی از آثارش به متد دیالکتیکی نیز نزدیک شد.

برای راسل نظریه و مقوله اخلاق بدلیل مخالفت وی با جنگ و کوشش برای صلح جهانی، اهمیت و ارزشی هومانیستی داشت. او با شوقی شورانگیز در تمام عمر خواهان جهانی انسانی و صلح آمیز بود. آثار اجتماعی-انتقادی وی تاثیری مهم روی مردم عادی و روشنفکران ناراضی و عدالت خواه گذاشت.

سارتر در ادامه راه نیچه و کتاب "هستی و زمان" هایدگر، نماینده یک اگزیستنسیالیسم آته ایستی بود او اخلاق تاریخی و طبقاتی مشروط را قبول نداشت و میگفت انسان در هر شرایطی بشکل آزاد انتخاب میکند و این انتخاب مشروط به هیچ ارزش گذاری و شرایطی نیست. او هدف هر فلسفه و جهانبینی را جمله دکارت " چون می اندیشم، پس هستم" میدانست. نظریه های شناختی وی اغلب ذهنی، متافیزیکی، و آگنوستیکی هستند. وی مدعی بود که هستی و وجود مهمتر از ذات و ماهیت است.

لوکاچ بدلیل مبارزات ضد فاشیستی و انتقادهای ضد استالینیستی سالها در تبعید زیست و حتی یکبار غیابن به مرگ محکوم گردید. در اروپای غربی آثار لوکاچ را نگاهی تاریخی و جامعه شناسانه به ادبیات رئالیستی، و در اروپای شرقی آثار او را راهنمای ادبیات اجتماعی انتقادی سیاسی میدانستند. لوکاچ از سال 1930 میلادی سعی نمود با نظریه های ادبی فلسفی اش سیاست هنری ادبی احزاب کمونیست جهان سوسیالیستی آنزمان را تعیین کند و خواهان معیارهای رئالیسم سوسیالیستی و نقد دکادنس و ابتذال ادبیات بورژوایی بود.

مشاهدات اخترفیزیکی نشان می‌دهند که ابژکت‌های بسیار بزرگِ قابل مشاهده در کیهان مانند کهکشان‌ها در حال دور شدن از یکدیگر هستند. علت این امر به وجود انرژی تاریک، "مفهومی" از سال ۱۹۹۸، مطرح شده از جانب اخترفیزیکدان نظری آمریکایی مایکل ترنر S. Turner M. (۱۹۴۹*) نسبت داده می‌شود. منظور از انرژی تاریک در مدل‌های فرض شده‌ی مختلف یک نوع انرژی بدون ویژگی باریونی، بدون جرم است. "مدل‌هایی که بیان از برهمکنشی (تعامل) نوعی میدان اسکالر با گرانشِ نسبیتی دارند."۱

آرنت در امریکا به مبارزه با حکومت و شخص مک کارتی ضد کمونیست، مخالفت با جنگ ویتنام، و افشای جنجال واترگیت پرداخت. آرنت در طول عمرش 10 دکترای افتخاری گرفت. کتاب گزارش محاکمه "ایشمن در اورشلیم" وی 40 سال بعد از انتشار در اروپا و امریکا، اجازه یافت در اسرائیل بزبان عبری منتشر شود. نوشتن این کتاب با زیرعنوان "گزارشی از ابتذال شر و شیطان" موجب یک جنجال رسانه ای سیاسی برای وی شد و او متهم شد که از جنایتکاری مانند آیشمن دفاع نموده...

نظرات و افکار نیچه اغلب در زمان بحران های اجتماعی، سیاسی، و فرهنگی، یا بدلیل لرزش سلطه بورژوازی مورد توجه قرار میگیرند، یا بازار داغ پیدا میکنند.گروهی از مورخین سوسیالیست فلسفه نیچه را پدر فلسفه امپریالیستی و سوسیال داروینیسم و جریان خرد گریز و محافظه کارپیشا فاشیستی در "فلسفه زندگی" متفکرانی مانند: زیمل، شلر، اشپنگلر، یونگر، و در انسانگرایی فلسفی جناب کهلن، و یا در هموارسازان فکری جاده فاشیسم، میدانند. حتی امروزه ایدهها و اندیشه های ضد دمکراتیک و ضد تحول و ترقی و پیشرفت نیچه در جریانات سیاسی رادیکال بی تاثیر نیست.

مدل کنونیِ پذیرفته شده‌ی کیهان توان توضیح ’انبساط کیهان،۳ ’ماده‌ قابل مشاهده‘۴و هم‌چنین ’پرتو پس‌زمینه کیهانی‘۵ را دارد. اما در این مدل به‌عنوان مثال توضیح سرعت حرکت ستاره‌های بیرونی کهکشان‌های مارپیچی۶ مانند کهکشان راه شیری دور مرکز کهکشان بدون مفروض داشتن یک ماده‌‌ نامرئی ناممکن می‌نماید. این ماده‌ فرضی که به آن ماده‌ تاریک گفته می‌شود بیشتر از طریق اثر گرانشی‌ آن بر ماده‌ مرئی (ماده‌ معمولی) شناسایی ‌می‌شود. بی‌آن‌که منشاء، چیستی و اصولن وجود آن مشخص و ثابت شده باشد. شواهد نجومی، اخترفیزیکی و کیهان‌شناسی۷ گویای آنند که حدود ۲۷٪ کیهان از ماده‌ تاریک تشکیل شده است، یعنی بیش از ۵ برابر ماده‌ مرئی...

به گواهی مورخین چپ فلسفه، پلخانف یک مبارز و نظریه پرداز چند بعدی و چند فضایی بود و می گفت قاطعیت تاریخ فلسفه روی بنیاد واقعیت بنا شده . او سرسختانه به نقد مکاتب فلسفه بورژوایی مانند نوکانتی، پوزیتیویسم، آنارشیسم و وجود ایده آلیسم و متافیزیک در آنان پرداخت و مدام تاکید میکرد که فلسفه مارکسیستی بزرگ‌ترین انقلاب در تاریخ اندیشه در طول ۳ هزار سال گذشته است.

فرمول مورد علاقه بورژوازی یعنی نظریه: الیت-عوام، یا نخبه- توده، کاملا متکی است به معیارهای ذهنی و شخصی که قوانین عینی اجتماعی مانند زیربنا-روبنا را انکار می‌کند. ایدئولوگ های امپریالیستی از نظریه نخبه گان برای تصور این‌که در هر جامعه‌ای قشر برگزیده ای برای سیاست و  اقتصاد،وجود دارد که برای اتوریته خود از آن استفاده می‌کند. از "تئوری الیت" نیز در خدمت حاکمیت بورژوازی انحصاری و سلطه بر طبقه کارگر در کشورهای سرمایه داری استفاده می‌شود.

کائوتسکی می‌گفت از دمکراسی باید با چنگ و دندان دفاع کرد. به این دلیل او منکر نظریه بلشویکی انقلاب بود. وی بر این باور بود که شرایط انقلاب اکتبر در روسیه مهیا نبود و سوسیالیسم از طریق دموکراسی "محض" عملی نشد بلکه از طریق دیکتاتوری و کودتا. تزلزل و شک بعدی کائوتسکی در مارکسیسم موجب نقد: لنین، روزا لوکزمبورگ، و فرانس مهرینگ به او گردید.

نظرات رویزیونیستی برنشتاین در سطح بین المللی با مخالفت مارکسیسم انقلابی خصوصا نظرات لنین، بابل، پلخانف، مهرینگ، لوکزمبورگ، و کائوتسکی روبرو شد. برنشتاین کوشید مارکسیسم را از طریق ایدئولوژی بورژوایی اصلاح کند و جنبش کارگری را به یک جنبش سوسیال رفرمیستی تبدیل نماید. نظرات وی تا امروز از چندین جهت منبع به اصطلاح سوسیالیسم دمکراتیک و تسلیم اپورتونیستی جنبش کارگری زیر ایدئولوژی و سیاست عملی بورژوازی است.

دانش کنونی ما نشان می‌دهد که کل فیزیک از نظریه کوانتومی پیروی می‌کند. از این‌رو به‌ نظر درک اساسی از جهانِ هستی بدون یک نظریه‌ی کوانتومیِ توسعه یافته (گرانش کوانتومی) امکان‌پذیر نیست. به‌ویژه به این دلیل که نمی‌توان نیروی گرانشی را در ارتباط با سایر نیروهای پایه‌ ندید. در واقع گرانش کوانتومی برای وحدت نیروهای پایه‌ در علم فیزیک و درک همه جانبه کیهان ضروریست.

فلسفه نوکانتی سه وظیفه ایدئولوژیک داشت تا منافع بورژوازی را تعیین کند: نخست اینکه مانع رشد ماتریالیسم در علوم اجتماعی شود، دوم اینکه جامعه طبقاتی را از طریق استتار روابط استثمار و حمایت از دین حفظ کند، و سوم اینکه انکار دیالکتیک، و مطابق بودن نظریه رشد و تکامل جهان گیاهان و جانوران تئوری داروین با علوم اجتماعی.یعنی سرمایه داری نیز رو به رشد و تکامل است و مصون از بحرانهای دوره ای و سیکلی. برای حل این ۳ مشکل نامبرده، نو کانتی ها هر جا با مشکل روبرو میشدند، از خود نظرات کانت کمک میگرفتند

در حال حاضر اساس علمِ کیهان‌شناسیِ را نظریه نسبیت عام اینشتین۵ که یک نظریه کلاسیک است تشکیل می‌دهد. اما این نظریه توسعه و تحولات کیهان را فقط تا مرز به اصطلاح انفجارِ بزرگ توضیح ‌می‌دهد. یعنی، نظریه نسبیت عام هیچ اظهار نظری در باره‌ی حالت "پیش" از انفجار، لحظه انفجار، علت انفجار، شرایط و مراحل اولیه کیهان نمی‌کند. این وضع نشان از اعتبار نظریه نسبیت عام تا مقطع تکینگی۳ (singularity)، در جایی‌که فضازمان به اصطلاح به "پایان" می‌رسد دارد. از این‌رو ناتوان از جمله در توصیف لحظه آغاز و شرایط اولیه کیهان۶ است.

دفترهای زندان وسعت عظیم علایق نظری گرامشی را نشان میدهند چون او موضوعات متنوعی مانند اقتصاد سیاسی و جامعه شناسی، استتیک، و مخصوصا ماتریالیسم تاریخی را نیز فراموش نمیکند. از دیگر موضوعات مورد علاقه وی در آن یادداشت ها: نقد جریانات فلسفی نئوپوزیویتیسم و نئوکانتی، نقد ایده آلیسم جناب کروسه، تحولات اندیشه فلسفی رنسانس، و ماتریالیسم فرانسوی در قرن 18 میلادی هستند.

مفهوم زمان در زندگی، نوع تفکر و جهان‌بینی ما نقش مهمی بازی می‌کند. با این حال ما زمان را هرگز مشاهده نکرده‌ و نمی‌کنیم. علت این امر چیست؟ یافته‌های جدید علم فیزیک۲ در این‌باره چه می‌گویند؟

هایدگر کوشید از طریق مفهوم" وجود" به پرسش بنیادین فلسفه پاسخ دهد و بر جدل قدیمی ماتریالیسم- ایده آلیسم غلبه کند و مشکل عین-ذهن را حل نماید ولی آندو چنان درهم پیچیده هستند که پاسخ را میتواند فقط بشکل ذهنی-ایده آلیستی تصور نمود. وظیفه دیگر فلسفه وی همچون مکتب فرانکفورت انتقاد از ظواهر جوامع انبوه و پرجمعیت قرن بیست بود. هایدگر بعد از اینکه از نئوکانتیسم جدا شد، هوادار فنومنولوگی هوسرل و فلسفه تاریخ دیلتای در سال 1927 شد. هوسرل بعدها از وی فاصله گرفت و فلسفه اگزستنسیالیسم او را "هستی شناسی محلی تاریخیت" نامید.

انسان تا دهه سی قرن گذشته بر این باور بود که کیهان ساختاریست ایستا و هیچ آغازی در زمان و مکان نداشته است. اما کشف انبساط کیهان و پرتو پس‌زمینه کیهانی نشان داد که کیهان و فضازمان آغازی داشته‌اند. این یافته‌ها نه فقط موجب پرسش‌های بسیار در باره‌ی ساختار و دینامیک کیهان و فضازمان شدند بلکه هم‌چنین مایه طرح این مسئله نیز گردید: پیش از آن چه بود؟
پرسشِ ’پیش از آن چه بود؟‘ اولین‌بار در نیمه اول قرن بیستم در رابطه با یک نظریه‌‌ در مورد فضازمان و با آن کیهان مطرح شد.

روشنفکر در زبان لاتین به معنی صاحب اندیشه، فهم و هوش است که گاهی به شکل اغراق آمیزی روی تئوری و تفکر تاکید میکند. نوع اجتماعی و مبارز برخاسته از میان زحمتکشان و طبقه کرگر در جوامع عقب افتاده و طبقاتی کمتر دیده میشود چون کاپیتالیسم مانع ورود فرزندان زحمتکشان به مراکز آموزشی و اکادمیک است.

مارکس میگفت در طول تاریخ، خشونت و اعمال زور مانند قابله و مامای زایمان برای جامعه و نظام جدید مفید بوده است. تئوری وقتی به آگاهی تبدیل شود خالق یک نیروی مادی میشود. سازماندهی زحمتکشان برای تحول و انقلاب مهمتر از تشویق آنان به استفاده از خشم و زور و اعمال قدرت در مقابل دولت بورژوایی و طبقات استثمارگر است.

انسان از زمان‌های بسیار دور دریافته بود که جهت حرکت اجسامِ رها شده از یک ارتفاع همواره به طرف پائین است. اما او تا قرن هفدهم قادر به توضیح این پدیده نبود. در این قرن نیوتن توانست با بهره‌گیری از دستاوردهای گالیله و کپلر۲ نشان دهد که علت آن یک قانون طبیعی جهانشمول معروف به قانون گرانش است. نیوتن این قانون را در چهارچوب فیزیک کلاسیک خود فرمولبندی و در سال ۱۶۸۷ در کتابی تحت عنوان "اصول ریاضی فلسفه طبیعی" منتشر نمود.

کارل مارکس و فریدریش انگلس از راه برخورد نقادانه به اقتصاد سیاسی آدام اسمیت و دیوید ریکاردو توانستند طبقه‌های اجتماعی را به‌مثابه عامل‌های اقتصادی نیز تجزیه و تحلیل کنند. آن‌ها به جای آن که نبردهای اجتماعی را تنها ناشی از ایده‌ها یا نبرد قدرت بدانند، این مبارزات را «برپایه داده‌های تجربی موجود» و «جنبش واقعی» ساختارها و کنشگران تاریخی مورد بررسی قرار دادند. مطالعات آن‌ها به قضیه تضاد میان پویایی نیروهای مولد اقتصادی و نیروی ایستایی مناسبات تولیدی موثر در اشکال مبادله‌ها و موسسه‌ها انجامید.